PGĐ Công ty mua bán nợ Hưng Thịnh Hà Nội bị bắt, chủ nợ có vô can?

Ngày 11/11, Phòng Cảnh sát hình sự Công an Hà Nội thông tin về việc bắt giữ Tống Văn Vịnh (Phó giám đốc Công ty mua bán nợ Hưng Thịnh Hà Nội) và 8 bị can khác về các tội Cưỡng đoạt tài sản, Tổ chức đánh bạc, Đánh bạc. Theo đó, bà Mai (quê Vĩnh Phúc) đã bán khoản nợ 2,5 tỷ đồng với anh Đ.T.A. (giám đốc công ty tin học ở Hà Nội) cho phía Hưng Thịnh Hà Nội sau khi đòi nợ không thành. Trong các ngày 15, 17 và 22/10, Vịnh chỉ đạo và trực tiếp cùng các bị can đến nhà anh T.A. đe dọa, chửi bới để gây sức ép buộc bị hại trả khoản tiền 2,5 tỷ đồng.

Vịnh đã yêu cầu anh T.A. viết giấy nợ 1,5 tỷ đồng, hẹn trả trước 200 triệu đồng và mỗi tháng tiếp theo phải trả 100 triệu đồng. Ngày 31/10, Vịnh tiếp tục cùng 5 đàn em đến nhà anh T.A. yêu cầu đưa 200 triệu đồng. Khi đang viết phiếu thu tiền và nhận 50 triệu đồng, Vịnh bị Phòng Cảnh sát hình sự Công an Hà Nội bắt giữ.

Kết quả đấu tranh xác định bà Mai và Công ty cổ phần mua bán nợ Hưng Thịnh Hà Nội chỉ ký hợp đồng giả cách, không thanh toán tiền mua nợ. Các bị can đã sử dụng hợp đồng mua bán nợ để hợp pháp hóa việc đi đòi tiền, bản chất là đòi nợ thuê, khi đòi được tiền thì ăn chia theo tỷ lệ 50/50.

Vậy khi phó giám đốc Công ty mua bán nợ Hưng Thịnh Hà Nội bị bắt, người thuê đòi nợ có phải nhận chế tài hay không?

Hình ảnh các bị can đe dọa anh T.A. Ảnh: Công an cung cấp.

Luật sư Lê Thị Bích Hải - Hãng Luật Hưng Yên

Có 2 trường hợp pháp lý có thể xảy ra với chủ nợ sau khi vụ án được khởi tố. Cụ thể, chủ nợ có thể là người vô can hoặc là đồng phạm về tội Cưỡng đoạt tài sản.

Trong trường hợp chủ nợ chỉ thỏa thuận thuê Công ty mua bán nợ Hưng Thịnh Hà Nội đòi nợ bằng các cách thức bình thường, không mang tính cưỡng đoạt nhưng nhóm các bị can của Hưng Thịnh lại tự ý dùng phương thức đe dọa, cưỡng ép con nợ đưa tài sản thì chủ nợ không phải là đồng phạm với các bị can.

Còn nếu biết rõ phương thức đòi nợ của Công ty mua bán nợ Hưng Thịnh Hà Nội nhưng vẫn đồng ý, hoặc biết rõ nhưng vẫn cố tình thuê và để mặc cho hậu quả xảy ra thì chủ nợ là đồng phạm của các bị can thuộc Công ty mua bán nợ Hưng Thịnh Hà Nội về tội Cưỡng đoạt tài sản.

Khi đó, mức hình phạt sẽ được tòa án quyết định dựa trên tính chất và mức độ tham gia phạm tội của đồng phạm, căn cứ Điều 58 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Tuy nhiên, người đồng phạm không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi vượt quá của người thực hành, dựa vào Khoản 4 Điều 17 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Bên cạnh đó, việc sử dụng hợp đồng mua bán nợ nhằm hợp pháp hóa mô hình đòi nợ thuê cũng là yếu tố pháp lý được quan tâm. Luật sư nhận định hợp đồng bán nợ mà chủ nợ ký với Công ty mua bán nợ Hưng Thịnh Hà Nội là hợp đồng dân sự giả tạo để che giấu giao dịch thực sự là đòi nợ thuê. Theo quy định tại Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015 thì hợp đồng này vô hiệu.

Mặt khác, hợp đồng đòi nợ thuê cũng vô hiệu do vi phạm điều cấm của pháp luật vì dịch vụ đòi nợ thuê thuộc danh mục cấm kinh doanh. Do vậy, hoạt động đòi nợ thuê bị pháp luật cấm và phải chịu mức phạt tiền 60-80 triệu đồng theo Điều 7 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định. Ngoài ra, doanh nghiệp kinh doanh đòi nợ thuê có thể phải chịu biện pháp khắc phục hậu quả là nộp lại số tiền bất hợp pháp có được từ hoạt động đòi nợ thuê.