Ở showbiz, công tác thiện nguyện vì cộng đồng được xem là trách nhiệm của người nổi tiếng đối với xã hội.
Tuy nhiên, có không ít ngôi sao vướng vào những màn tranh cãi, nghi vấn ăn chặn tiền từ thiện, lợi dụng lòng tin của khán giả. Tháng 7 vừa qua, Hàn Hồng và quỹ từ thiện Ái Tâm bị tố cáo thiếu minh bạch trong thu chi khi cứu trợ lũ lụt ở Hà Nam.
Dấu hỏi về sự minh bạch ở các quỹ từ thiện
Theo Thời báo Kinh tế Bắc Kinh, những năm gần đây, người nổi tiếng Trung Quốc hiếm ai dám tự thành lập quỹ từ thiện. Những điều tiếng và sự khắc nghiệt của công chúng khiến các ngôi sao cẩn trọng hơn ngay cả trong hoạt động công ích.
Hiện tại, đa số nghệ sĩ sẽ gửi tiền hoặc vật tư đóng góp đến các quỹ từ thiện do chính phủ kiểm soát, hoặc tổ chức tư nhân có kinh nghiệm dày dặn và độ tín nhiệm cao, như quỹ từ thiện của nữ ca sĩ Hàn Hồng - đạt chuẩn xã hội 5A do Bộ Nội vụ Bắc Kinh đánh giá.
 |
| Hàn Hồng bị điều tra sau khi khán giả tố cáo bà gian lận tiền từ thiện. Ảnh: Sina. |
Số tiền đóng góp như thế nào, vật tư ủng hộ ra sao, đều được tất cả tổ chức từ thiện tư nhân lẫn chính phủ công khai rõ ràng. Hành động này giúp người dân có thể giám sát tính minh bạch trong việc kiểm toán, giải ngân.
Tuy nhiên, việc nghệ sĩ đứng tên quỹ từ thiện tiềm ẩn nhiều nghi kỵ. Cả Hàn Hồng hay Lý Liên Kiệt, Lý Á Bằng, Thành Long đều vướng nghi vấn biển thủ tiền quyên góp để sử dụng vào mục đích riêng.
Hàn Hồng hai lần bị điều tra minh bạch tiền cứu trợ. Năm 2020, nữ ca sĩ bị blogger Tư Mã Tam Kỵ tố ăn chặn hơn một nửa trong khoản quyên góp 38,5 triệu USD cho tâm dịch Covid-19 Vũ Hán.
Và mới nhất là khoản chênh lệch lên đến 10,8 triệu USD tiền đóng góp cho vùng lũ Hà Nam. Khán giả phát hiện số liệu bất thường trong giấy tờ kê khai từng khoản chi của Ái Tâm và danh sách đóng góp bao gồm tiền mặt và vật tư của mạnh thường quân.
Theo Tân Hoa Xã, nữ ca sĩ không có sai phạm trong việc sử dụng quỹ, nhưng vô tình vướng vào tranh cãi tiền bạc vì khâu kiểm toán đình trệ, dẫn đến kê khai và công bố số liệu chậm.
Trên Nhân Dân Nhật báo, Hàn Hồng cũng thừa nhận quỹ Ái Tâm của bà chậm trễ thực hiện kiểm toán, và cho biết sẽ cố gắng cải thiện công tác này để lòng tin của khán giả không bị tổn thương.
"Khi lũ lụt và đại dịch xảy ra, chúng tôi ưu tiên kêu gọi quyên góp, cứu trợ người dân. Các nhân viên của quỹ được huy động thống kê, phân phối tiền hàng. Nhân lực có hạn so với tấm lòng của người dân, vì vậy, chúng tôi không kịp công khai tất cả chứng từ", Hàn Hồng cho biết.
Bà nhận lỗi: "Chúng tôi lo giúp người, nhưng lại quên đi hàng triệu tấm lòng khác. Thành thật xin lỗi những mạnh thường quân đã tin tưởng tôi và quỹ Ái Tâm. Mọi người có thể yên tâm, tiền từ thiện của các bạn không thất thoát hay bị ăn chặn".
Phản ứng gay gắt của khán giả với Hàn Hồng xuất phát từ bê bối liên quan đến quỹ từ thiện của nghệ sĩ Hoa ngữ trong quá khứ. Năm 2016, Lý Liên Kiệt bị tố biển thủ 54 triệu USD tiền quyên góp cứu trợ và tái thiết cuộc sống của người dân sau thảm họa động đất tại Tứ Xuyên.
Trước cáo buộc, ngôi sao võ thuật lên tiếng giải trình. Nam diễn viên khẳng định không ăn chặn tiền từ thiện, thừa nhận mệt mỏi vì thị phi. Tuy nhiên, tài tử Hoắc Nguyên Giáp chỉ thanh minh bằng miệng, không đồng ý sao kê giấy tờ giải ngân.
 |
| Quỹ từ thiện của Thành Long, Lý Liên Kiệt bị phát hiện sai phạm trong chi tiêu tiền cứu trợ. Ảnh: Sohu. |
Sự cố tương tự xảy ra với Lý Á Bằng hay Thành Long. Lý Á Bằng bị điều tra sử dụng tiền từ quỹ Yên Nhiên dành cho các bé hở hàm ếch vào thị trường bất động sản, còn quỹ Jackie Chan Charitable Foundation của Thành Long lại nhập nhằng chi tiêu.
Khi giá trị thiện nguyện bị bóp méo
Tháng 7 vừa qua, rapper Hài Tử Vương (DrakSun) bị dư luận yêu cầu rời showbiz. Anh bị phát hiện khai khống số tiền đóng góp cho người dân ở vùng lũ lụt Hà Nam.
Sau khi quyên tiền cho Hội Chữ thập đỏ, nam ca sĩ chụp ảnh xác nhận chuyển khoản 2.700 USD tiền cứu trợ. Tuy nhiên, khán giả phát hiện dấu vết Hài Tử Vương photoshop ảnh chụp màn hình chuyển khoản. Dựa trên mã số giao dịch, truyền thông truy được rapper thực chất chỉ quyên góp 15 USD.
  |
Hài Tử Vương khai khống, trong khi Dương Mịch lại hứa suông việc làm từ thiện. Ảnh: Weibo. |
Không chỉ vậy, trong nhóm chat với fan, Hài Tử Vương còn gây bức xúc khi tiếc nuối cho hay đáng lẽ phải chỉnh sửa ảnh bản thân quyên góp 27.000 USD để vượt trội hơn các đồng nghiệp khác - những người đóng góp 15.000 USD.
Động thái kê khai gian dối của Hài Tử Vương khiến dư luận phẫn nộ. Họ chỉ trích ca sĩ 23 tuổi nói dối chuyện từ thiện để đánh bóng tên tuổi, đồng thời kêu gọi tẩy chay anh.
Đối diện với làn sóng chỉ trích, Hài Tử Vương xin lỗi, bày tỏ sự ăn năn bằng cách quyên góp bổ sung thành 2.700 USD như đã thông báo. Tuy nhiên, khán giả vẫn không tha thứ cho việc làm sai trái của anh. The Rap of China 2021 tuyên bố loại Hài Tử Vương khỏi show.
Nhiều năm qua, Dương Mịch luôn bị lấy làm ví dụ cho việc nghệ sĩ lừa dối trong việc thiện nguyện. Vụ bê bối lừa gạt từ thiện của Dương Mịch xuất phát từ lời hứa của cô vào tháng 10/2015. Khi tham gia buổi quảng bá phim Tôi là nhân chứng tại Thành Đô, cô hứa hẹn sẽ quyên góp cho trường giáo dục đặc biệt ở đây 100 gậy và 50 máy đánh chữ dành cho trẻ em mù.
Nhưng Dương Mịch không thực hiện. Sau đó, người đại diện tên Lý Manh tố cáo nữ diễn viên. Phía Dương Mịch khẳng định đã chuyển tiền từ thiện, đổ lỗi cho Lý Manh ăn chặn ở giữa. Tuy nhiên, nữ diễn viên không đưa ra được bằng chứng thuyết phục.
Sự việc gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới hình ảnh của Dương Mịch. Cô bị chỉ trích thậm tệ. Hàng loạt tờ báo chính phủ lên tiếng chỉ trích sao nữ giả tạo, phê bình đạo đức nghề nghiệp của nữ diễn viên sinh năm 1986.
Bàn về hình thức từ thiện của giới nghệ sĩ trong showbiz Hoa ngữ, giáo sư Lưu Mân Dung - Học viện Khoa học Xã hội Thượng Hải - cho biết dù làm thiện nguyện ở bất kỳ cương vị nào cá nhân hay đại diện cho tổ chức, người nổi tiếng phải ý thức được trách nhiệm với xã hội, trong đó kê khai minh bạch là việc tiên quyết phải làm.
"Không ít ngôi sao cho rằng yêu cầu công khai thu chi tiền từ thiện là hành động không đặt lòng tin vào người có tấm lòng cao đẹp, các tổ chức có thẩm quyền. Thế nhưng, nếu tiền từ thiện nửa đường biến mất hoặc bị cắt xén, đồng nghĩa với việc tấm lòng khán giả bị chà đạp, giá trị cao đẹp của công tác thiện nguyện bị lợi dụng", Lưu Mân Dung nêu quan điểm.
Vì vậy, Lưu Mân Dung cho rằng công chúng được phép ý kiến số tiền đóng góp của mình được sử dụng thế nào, cũng như tham gia vào quá trình giám sát dòng tiền cứu trợ để tránh xuất hiện các vấn đề tiêu cực.
Theo bà, không bàn đến việc quyên góp ít nhiều, nghệ sĩ mang tiếng từ thiện nhưng hứa suông, khai khống, không bỏ tiền túi hoặc nhận tiền từ cộng đồng nhưng không thực hiện cam kết cứu trợ đều là hành vi gian lận lòng tin, đáng bị lên án.
"Nghĩ không còn Dương Mịch thứ 2, nhưng sau vẫn có Hài Tử Vương. Cá nhân còn không trung thực khi kê khai đóng góp, liệu có bao nhiêu quỹ từ thiện do nghệ sĩ đứng tên trung thực? Hoạt động thiện nguyện nếu không minh bạch sẽ trở thành cái nôi dung túng cho hành vi trái đạo đức lẫn pháp luật. Nếu không muốn bị đánh giá, chịu hiềm nghi các ngôi sao phải rõ ràng trong vấn đề tiền bạc", Lưu Mân Dung ý kiến.
