Vừa qua, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Hà Nội, tiếp nhận bệnh nhân nữ 34 tuổi, bị đau tức ngực, khó thở ngày thứ 2, đã cấp cứu và điều trị tại tuyến trước nhưng tình trạng ngày càng nặng.
Nữ bệnh nhân được chuyển đến khoa Cấp cứu trong tình trạng tỉnh, khó thở, thở oxy hỗ trợ 5 lít/phút, Sp02 92%, tĩnh mạch cổ nổi, gan to mấp mé bờ sườn.
Khi khai thác tiền sử, bệnh nhân cho biết thường xuyên sử dụng thuốc tránh thai loại Levonorgestrel 10 năm nay, thường uống 12-15 viên/tháng. Khi vào bệnh viện, bệnh nhân đã được chỉ định xét nghiệm cấp cứu, siêu âm tim có hình ảnh giãn buồng tim phải, hở nặng van 3 lá, tăng áp lực động mạch phổi.
Bác sĩ cấp cứu hướng chẩn đoán tới bệnh thuyên tắc động mạch phổi cấp và quyết định cho chụp CT ngực có tiêm thuốc cản quang. Kết quả là hình ảnh huyết khối động mạch phổi 2 bên.
Người phụ nữ này được điều trị tích cực tại khoa Hồi sức tim mạch theo phác đồ chống đông, hỗ trợ hô hấp tích cực. Bệnh tiến triển tốt. Sau 7 ngày, bệnh nhân đã hết khó thở, toàn trạng ổn định và được ra viện.
BS Phạm Quang Trình, khoa Cấp cứu, cho biết tắc mạch phổi xuất phát từ các huyết khối (embolus) đã bị vỡ và trôi tự do trong mạch máu. Khi huyết khối nằm trong động mạch phổi, nó sẽ chặn lưu lượng máu vốn đến phổi để nhận lấy oxy.
 |
| Hình ảnh CT lồng ngực bệnh nhân bị tắc động mạch phổi cấp tính. Ảnh: BVCC. |
Do tắc nghẽn tại phổi, áp suất dội ngược lên tim phải. Tim phải có thể bị giãn, gây hở van ba lá. Tim phải phình to chèn ép tim trái, ảnh hưởng tới khả năng co bóp. Nếu tim trái không thể bơm đủ máu, huyết áp cũng giảm xuống làm tình trạng thiếu oxy mô tiến triển nặng lên, có thể dẫn đến suy đa tạng và tử vong.
Theo nghiên cứu của Alain Weill trên tạp chí BMJ 2016, 100.000 phụ nữ sử dụng viên tránh thai trong một năm, ước tính có 33 người sẽ bị thuyên tắc phổi. Đối với thuốc tránh thai khẩn cấp, các bác sĩ khuyến cáo không dùng quá 2 lần trong một chu kỳ kinh nguyệt.
Các yếu tố nguy cơ đối với tắc mạch phổi:
- Các bệnh máu di truyền: Thalassemia
- Các bệnh mạch máu như suy van tĩnh mạch, xơ vữa động mạch
- Một số bệnh như ung thư: Ung thư vú, ung thư phổi...
- Mang thai hoặc trong vòng 6 tuần sau sinh
- Hút thuốc
- Béo phì
- Vận động muộn sau các phẫu thuật lớn, đa chấn thương
- Lạm dụng thuốc tránh thai
- Cao tuổi
- Một số bệnh gây tăng đông máu: Sau nhiễm SARS-CoV-2, sốc nhiễm khuẩn…
Theo bác sĩ Trình, càng nhiều yếu tố nguy cơ, bạn càng có khả năng mắc cục máu đông. Điều quan trọng phải là nhận biết người có nguy cơ cao để có thể để ngăn chặn chúng.
Khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp, bạn có thể xảy ra một số tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, phụ nữ không nên lạm dụng thuốc quá nhiều, chỉ dùng trong trường hợp thật sự cần thiết.
