|
|
Ngày càng nhiều người trẻ bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Ảnh: creakyjoints. |
Thoái hóa cột sống thắt lưng hay thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là một trong những bệnh lý cột sống thường gặp nhất trong thời đại ngày nay và đang có xu hướng trẻ hóa.
Thống kê cũng cho thấy đây là một nguyên nhân phổ biến gây đau cột sống thắt lưng, kèm theo các triệu chứng thần kinh tương ứng.
Theo PGS.TS Đinh Ngọc Sơn, Trưởng khoa Phẫu thuật Cột sống, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội), tại Mỹ, mỗi năm, khoảng 2 triệu người phải nghỉ việc vì đau cột sống thắt lưng.
Trong khi đó, theo các trung tâm nghiên cứu và thống kê ở châu Âu và Mỹ, 70% dân số trong cuộc đời có ít nhất một lần đau thắt lưng.
Nguyên nhân
PGS Đinh Ngọc Sơn cho hay có rất nhiều nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm.
Đầu tiên, lứa tuổi là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới vấn đề này. Trên thực tế, thoái hóa cột sống thường xảy ra ở độ tuổi 30-50.
“Theo thời gian, vòng sụn bên ngoài bị xơ hóa, nhân nhầy của đĩa đệm bị khô, mất tính đàn hồi, thoát vị vào trong ống sống, chèn ép dây thần kinh”, vị chuyên gia giải thích.
Thứ hai, một số trường hợp không may gặp chấn thương cột sống do tai nạn hoặc lao động nặng, tác động lực mạnh đột ngột cũng làm rách hoặc lệch đĩa đệm, dẫn đến thoát vị.
Thứ ba, các hội chứng bẩm sinh tại cột sống như gù, vẹo cột sống, gai cột sống cũng như yếu tố di truyền về đặc điểm cột sống yếu từ bố mẹ cũng ảnh hưởng tới vấn đề này.
Thứ tư, tình trạng tăng cân, béo phì ở nhiều người trẻ hiện nay cũng làm tăng sức đè nén lên các đĩa đệm.
 |
| Thừa cân, béo phì hay ngồi, làm việc sai tư thế là những nguyên nhân gây thoát vị cột sống thắt lưng ở người trẻ. Ảnh minh họa: Fuu_J. |
Cuối cùng, các hoạt động thường thấy như khuân vác vật nặng, ngồi hàng giờ sai tư thế, tập thể dục và thể thao không đúng cách cũng là nguyên nhân gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho cột sống, dẫn đến nguy cơ cao bị thoát vị đĩa đệm.
Về triệu chứng lâm sàng, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có thể gây ra một số vấn đề như:
- Đau cột sống thắt lưng: Đây là triệu chứng xuất hiện ở hầu hết người bệnh thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, mức độ đau sẽ tùy từng trường hợp cụ thể. Cơn đau có thể dữ dội kèm co cứng khối cơ cạnh cột sống, Mặt khác, cũng có nhiều trường hợp chỉ đau âm ỉ và tăng lên khi vận động mạnh hoặc thay đổi tư thế.
- Đau lan chân kiểu rễ: Khi khối thoát vị chèn ép rễ thần kinh thường sẽ kích thích và biểu hiện cơn đau dọc theo đường đi của rễ thần kinh bị chèn ép. Tình Tình trạng thường gặp nhất là xuất hiện khối thoát vị ở đĩa đệm lưng L4-5 và L5-S1 (đĩa đệm giữa đốt sống lưng số 5 và xương cùng số 1). Triệu chứng đau kiểu rễ có thể biểu hiện ở một hoặc cả hai chân và thường khởi phát từ đau lưng tới mông, đùi, qua gối và xuống cẳng chân.
- Tê bì chân: Triệu chứng này thường xen lẫn với tình trạng đau chân của người bệnh. Khi tình trạng chèn ép kéo dài càng lâu, mức độ tê bì chân của người bệnh cũng tăng cao.
- Teo cơ: Đây là triệu chứng biểu hiện giai đoạn muộn của bệnh hoặc khối thoát vị chèn ép lớn, vị trí chèn ép cao vùng cột sống thắt lưng. Trường hợp này thường sẽ phải ưu tiên phẫu thuật.
- Yếu chân: Đây là triệu chứng muộn của bệnh. Khi rễ thần kinh bị chèn ép quá nặng hoặc thời gian dài, tổn thương sẽ làm giảm hoặc mất chi phối vận động của rễ thần kinh đó. Kết quả là người bệnh bị liệt khối cơ vùng rễ đó chi phối. Hay gặp nhất là người bệnh bị giảm hoặc mất gấp, duỗi cổ chân, hạn chế nâng đùi nếu thoát vị ở cao.
- Rối loạn cơ tròn: Đây là triệu chứng ít gặp, thường bị khi khối thoát vị quá lớn hoặc vị trí thoát vị cao (L2-3, L3-4…).
Hướng điều trị và phòng bệnh
Theo PGS Đinh Ngọc Sơn, với các trường hợp thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lực, người bệnh thường được chỉ định 3 phương pháp điều trị gồm:
Nội khoa: Đây là lựa chọn cho đa số các trường hợp thoát vị mới, bị chèn ép thần kinh ít, mức độ đau của người bệnh chưa nhiều.
Phương pháp điều trị này thường gồm nghỉ ngơi, dùng đai lưng hỗ trợ, thuốc giảm đau chống viêm và thuốc giãn cơ, hỗ trợ cột sống.
Phong bế rễ thần kinh: Là phương pháp giúp chẩn đoán và đồng thời điều trị các bệnh lý thoát vị cột sống thắt lưng. Trong trường hợp dùng thuốc, châm cứu kéo dãn nhưng cải thiện ít, các bác sĩ có thể lựa chọn giải pháp phong bế rễ thần kinh.
Dưới sự hướng dẫn của máy chụp tia X-quang, bác sĩ sẽ tiêm phức hợp thuốc giảm đau chống viêm vào đúng vị trí khối thoát vị chèn ép rễ thần kinh để “phong bế” cảm giác chèn ép, đau của rễ thần kinh đó. Đây là can thiệp đơn giản, nhanh, người bệnh có thể ra viện trong ngày, chi phí thấp.
Phẫu thuật: Đây là giải pháp điều trị giải quyết triệt để nguyên nhân (khối thoát vị chèn ép). Trên thực tế, khoảng 10% người bệnh bị thoát vị đĩa đệm sẽ được chỉ định phẫu thuật.
 |
| PGS.TS Đinh Ngọc Sơn phẫu thuật cho bệnh nhân. Ảnh: BVCC. |
Dù vậy, vị chuyên gia vẫn khuyến cáo người dân, nhất là nhóm trẻ tuổi nên chú trọng vào vấn đề phòng bệnh.
“Chúng ta cần loại bỏ nguyên nhân gây bệnh, trong đó chú ý tư thế hợp lý trong lao động, vận động và hoạt động, đặc biệt là tư thế làm việc, ngồi, mang vác nặng…”, PGS Sơn đưa lời khuyên.
Cụ thể, khi bê vác vật nặng, vị chuyên gia lưu ý người dân nên ngồi xuống bê vật rồi từ từ đứng lên, tránh thói quen đứng rồi cúi xuống, nhấc vật nặng lên. Đồng thời, mọi người cũng cần duy trì thói quen tập thể dục đúng cách.
Mục Sức khỏe giới thiệu cuốn Ăn gì không chết. Cuốn sách là một khảo cứu của bác sĩ Michael Greger sau khi ông xem xét tỉ mỉ 15 nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chết trẻ ở Mỹ để giải thích tại sao can thiệp dinh dưỡng và lối sống có thể giúp ta khỏe mạnh hơn, ví dụ như mối liên hệ giữa thịt gà và ung thư tuyến tụy, hoặc bệnh tiểu đường và đậu.
