Những tháng qua, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đang tập trung cao độ vào việc kiềm chế lạm phát ở Mỹ. Tuy nhiên, chiến dịch thắt chặt chính sách tiền tệ mạnh mẽ của cơ quan này còn ảnh hưởng tới hầu hết quốc gia trên thế giới, kể cả những quốc gia cách Mỹ nửa vòng trái đất.
Theo CNN, nguyên nhân là đồng USD mạnh lên khiến đồng nội tệ của nhiều nước lao dốc, và Ngân hàng Trung ương các nước này buộc phải tăng lãi suất nhanh hơn, mạnh hơn, dẫn đến một "cuộc đua lãi suất" trên toàn cầu.
 |
| Động thái tăng lãi suất liên tục của Fed khiến nhiều Ngân hàng Trung ương trên thế giới cũng bị kéo theo. Ảnh: Forbes. |
Phản ứng dây chuyền
“Những động thái thắt chặt chính sách tiền tệ của Fed đang trở nên quyết liệt hơn bao giờ hết kể từ đầu những năm 1980. Họ sẵn sàng chấp nhận tỷ lệ thất nghiệp cao đi kèm với suy thoái kinh tế”, ông Chris Turner, giám đốc toàn cầu phụ trách các thị trường tại ING, nhận xét. “Điều này không tốt chút nào đối với tăng trưởng kinh tế thế giới”.
Theo ông Turner, quyết định nâng lãi suất thêm 0,75 điểm phần trăm và tín hiệu lãi suất tiếp tục tăng của Fed đang đẩy các nước đối tác của Mỹ vào tình cảnh khó khăn. Nếu các nước này tụt lại phía sau quá xa so với Mỹ trong việc nâng lãi suất, các nhà đầu tư có thể rút tiền khỏi thị trường tài chính nội địa, gây ra những gián đoạn nghiêm trọng.
Tuần qua, theo sau động thái của Fed, Ngân hàng Trung ương tại nhiều nước như Thụy Sỹ, Anh, Na Uy, Indonesia, Nam Phi, Nigeria, Philippines và vùng lãnh thổ Đài Loan đều đã nâng lãi suất cơ bản.
Thêm vào đó, lập trường cứng rắn của Fed trong việc thắt chặt chính sách tiền tệ cũng đang đẩy giá đồng USD lên cao nhất trong hai thập kỷ qua so với các đồng tiền lớn khác. Dù điều này mang lại lợi ích cho người dân Mỹ khi đi mua sắm ở nước ngoài, nhưng đây lại là tin xấu với người dân các nước khác.
 |
Lần đầu tiên sau 34 năm, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) lại phải can thiệp vào thị trường tiền tệ để kéo giá đồng yen. Ảnh: Reuters. |
Tỷ giá các đồng nhân dân tệ, yen, rupee, euro hay bảng Anh đều giảm mạnh so với USD, khiến các mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ vào các quốc gia này trở nên đắt đỏ. Việc “nhập khẩu” lạm phát này đã gây áp lực lớn đối với Ngân hàng Trung ương của nhiều nước.
Cụ thể hơn, từ đầu năm đến nay, đồng nội tệ của Nhật đã giảm 26% so với đồng bạc xanh. Điều này khiến cho Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) phải can thiệp vào thị trường ngoại hối để ổn định tỷ giá đồng yen. Được biết, đây là lần đầu tiên sau 34 năm kể từ năm 1988, giới chức Nhật Bản lại phải kéo giá đồng nội tệ lên.
Trung Quốc cũng đang theo dõi thị trường ngoại hối sau khi tỷ giá nhân dân tệ tại đại lục mới đây đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ đầu năm 2008.
Trong khi đó, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) - bà Christine Lagarde - thì cảnh báo rằng tỷ giá EUR/USD lao dốc mạnh đang gia tăng thêm áp lực lạm phát với nền kinh tế châu Âu.
Còn ở Anh, kế hoạch kích thích tăng trưởng của Chính phủ mới đang khiến tình hình mất kiểm soát và gây ra cú sốc với giới đầu tư. Sau khi Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) tăng lãi suất cách đây không lâu, chính quyền của tân Thủ tướng Liz Truss lại công bố gói hỗ trợ tài chính trị giá 45 tỷ bảng, bao gồm cả chương trình giảm thuế. Hai kế hoạch đối lập nhau này đã khiến tỷ giá đồng bảng giảm xuống mức thấp kỷ lục so với đồng USD.
Thị trường tài chính toàn cầu giờ đây như một cái nồi áp suất, lúc nào cũng có thể nổ tung.
Ông Chris Turner - giám đốc toàn cầu tại ING.
Tình hình tồi tệ đến mức ngày 28/9, BOE đã phải thông báo sẽ mua vào một lượng trái phiếu Chính phủ dài hạn để ổn định thị trường. Trước một loạt động thái này, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) mới đây đã phải cảnh báo rằng Chính phủ Anh nên xem xét lại các kế hoạch.
Nhận xét về điều này, ông Turner cho rằng “thị trường tài chính toàn cầu giờ đây như một cái nồi áp suất, lúc nào cũng có thể nổ tung”. Theo ông, các nước cần phải thận trọng trong việc ra các chính sách mới, vì "mọi bước đi sai lầm trong đều sẽ phải trả giá".
Mối nguy với các thị trường mới nổi
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), "cuộc đua lãi suất" trên toàn cầu còn có thể gây ra khủng hoảng tài chính hàng loạt tại các nền kinh tế đang phát triển, đặc biệt là khi nhiều nước vẫn đang chịu tác động của đại dịch Covid-19.
“Nạn nhân” lớn nhất là những quốc gia đang có những khoản nợ bằng đồng USD. Việc thực hiện nghĩa vụ nợ sẽ trở nên đắt đỏ hơn khi tỷ giá đồng nội tệ của họ giảm mạnh so với đồng bạc xanh. Điều này buộc các Chính phủ phải cắt giảm chi tiêu trong khu vực công, trong khi lạm phát đang làm suy giảm mức sống của người dân.
Bên cạnh đó, đồng USD đắt lên khiến dự trữ ngoại tệ suy giảm cũng là điều đáng lo ngại. Điển hình là sự thiếu hụt USD ở Sri Lanka đã góp phần vào cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong lịch sử quốc gia này, buộc tổng thống phải từ chức hồi giữa năm nay.
Rủi ro ngày càng lộ rõ khi nhiều quốc gia đang phát triển đã mạnh tay nâng lãi suất. Brazil đã tăng lãi suất 12 lần liên tiếp, đưa lãi suất cơ bản lên 13,75%. Ngân hàng trung ương Nigeria hôm 27/9 cũng nâng lãi suất lên 15,5% - mức cao hơn nhiều so với dự báo của các nhà phân tích.
Trong một thông cáo, ngân hàng này nhấn mạnh rằng “việc Fed tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ đang gây áp lực lớn với tỷ giá đồng nội tệ của Nigeria, theo đó tác động tới giá cả hàng hóa trong nước”.
Cần có những thỏa thuận
Lần gần đây nhất khi đồng USD tăng giá như thế này vào đầu những năm 1980. Sau đó Mỹ, Nhật Bản, Đức, Pháp và Anh đã ký Hiệp định Plaza (Plaza Accord) để can thiệp vào thị trường tiền tệ bằng cách khiến đồng USD giảm giá tương đối so với đồng yen Nhật và đồng nội tệ của Đức.
 |
Các nước Mỹ, Nhật Bản, Đức, Pháp và Anh đã từng kí Hiệp định Plaza để ổn định lại giá đồng USD so với các đồng tiền khác. Ảnh: Asiatimes. |
Việc đồng bạc xanh tăng giá mạnh gần đây, và những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với các quốc gia khác đã làm dấy lên quan điểm rằng nên có thêm Hiệp định Plaza II. Tuy nhiên, Nhà Trắng có vẻ như không ủng hộ và cho rằng đây là điều khó có thể xảy ra.
“Tôi cho rằng sẽ không có thỏa thuận nào hết”, ông Brian Deese, giám đốc Hội đồng kinh tế Mỹ (NEC) phát biểu.
Còn ông James Ashley - giám đốc chiến lược tại Goldman Sachs Asset Management - thì cho rằng Fed sẽ tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ trong thời gian tới và đồng USD còn có thể tăng giá thêm nữa. “Chúng ta nên lường trước rằng tỷ giá đồng USD và lãi suất tại Mỹ sẽ tiếp tục tăng lên. Hậu quả của việc này rất lớn”, ông Ashley kết luận.
