Là giải thưởng tổng kết năm, giống như Oscar, BAFTA, César hay Quả cầu vàng của thế giới, nhưng Cánh diều Vàng lại chọn lối tổ chức và chấm giải theo kiểu các liên hoan phim như Cannes, Venice, Berlin…
Chính cách thực hiện sai bản chất đã khiến giải thưởng trở nên thiếu khoa học, đồng thời không thể đem lại cho công chúng cái nhìn đầy đủ, chính xác về hoạt động của toàn bộ ngành điện ảnh suốt một năm trước đó. Hậu quả lớn hơn là sức lan toả và uy tín của giải thưởng đang ngày một giảm sút.
Vắng mặt nhiều cái tên chất lượng
Kể từ sự kiện Cánh diều mùa trước, đã có gần 40 phim truyện điện ảnh ra rạp. Nhưng số lượng phim gửi đến tham gia tranh giải năm nay chỉ là con số ít ỏi 13 phim.
Từ đó, khán giả dễ dàng nhận ra sự thiếu vắng của một số tác phẩm nổi bật như Lô tô (đạo diễn Huỳnh Tuấn Anh), Khi con là nhà (đạo diễn Vũ Ngọc Đãng), Lôi Báo (đạo diễn Victor Vũ), hay mới đây nhất là Tháng năm rực rỡ (đạo diễn Nguyễn Quang Dũng).
 |
| Khi con là nhà là một sự vắng mặt đáng tiếc tại giải thưởng Cánh diều năm nay. Ảnh: BHD. |
Về mặt thời gian, Tháng năm rực rỡ mới ra mắt hồi đầu tháng 3, tức trước lễ trao giải khoảng một tháng, và hoàn toàn đủ điều kiện gửi dự thi. Năm 2017, bộ phim Cha cõng con của đạo diễn Lương Đình Dũng vốn ra rạp từ 5/4, tức sát ngày tổ chức lễ trao giải, và vẫn kịp có mặt đua tài..
Lôi Báo không để lại nhiều sự tiếc nuối, bởi xét ngay cả trên mặt bằng phim thương mại, tác phẩm mới nhất của đạo diễn Victor Vũ không thực sự đặc sắc. Những gì bộ phim để lại chỉ là một vài phân cảnh hành động ấn tượng, còn phần nội dung thực tế khá bình thường, với diễn biến tâm lý nhân vật rất thiếu nhất quán
Trong khi đó, ba cái tên còn lại nếu có dự thi đều hoàn toàn xứng đáng nằm trong top ứng cử viên. Lô tô của Huỳnh Tuấn Anh là cái nhìn đau đáu về cuộc sống, thân phận của nhóm người chuyển giới trong những gánh hát hội chợ. Giả sử dự giải, phim hoàn toàn có thể cạnh tranh hạng mục Phim truyện xuất sắc hoặc Nam diễn viên chính xuất sắc (NSƯT Hữu Châu trong vai Lệ Liễu).
Sau một số phim thị trường không thành công, Vũ Ngọc Đãng có màn tái xuất đáng giá với Khi con là nhà ở quy mô nhỏ hơn. Bộ phim gia đình chân thực và ấm áp ghi điểm nhờ vai diễn lột xác của Lương Mạnh Hải, cũng như màn diễn sinh động của bé Anh Duy. Cá nhân họ lẽ ra phải có cơ hội ở hạng mục Nam diễn viên chính và Nam diễn viên phụ xuất sắc.
 |
| Nếu có Hoàng Yến Chibi của Tháng năm rực rỡ tham gia dự thi, chưa chắc Nhã Phương đã có cơ hội ẵm giải Cánh diều năm nay. Ảnh: Việt Hùng. |
Còn Tháng năm rực rỡ cũng cho thấy bước tiến nhất định của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng sau cú vấp ngã mang tên Dạ cổ hoài lang (2017). Bộ phim đã Việt hoá rất tốt Sunny (2012) của người Hàn, với những chỉnh sửa đáng giá về mặt bối cảnh.
Dù không thể tranh giải Phim truyện xuất sắc (do là phim remake), tác phẩm hoàn toàn có thể cạnh tranh sòng phẳng ở hạng mục Nữ diễn viên chính (Hoàng Yến Chibi) và Âm nhạc trong phim xuất sắc.
Giải thưởng Cánh diều đang bị tổ chức sai cách?
Việc vắng mặt các tác phẩm đáng xem nói trên rõ ràng khiến giá trị giải thưởng Cánh diều năm nay bị sút giảm. Tại buổi họp báo trước sự kiện, Ban tổ chức nói rằng đã gửi thư mời tới tất cả đoàn làm phim, nhưng nhiều đơn vị không gửi vì một số lý do riêng.
“Có đơn vị nói phim của họ làm với mục đích giải trí đơn thuần nên không phù hợp với các giải thưởng điện ảnh”. Lời nói của Ban tổ chức rõ ràng tỏ ra thiếu thuyết phục, vì trừ những phim “giải trí đơn thuần” nào đó, rõ ràng họ đã bỏ lỡ không ít cái tên chất lượng.
Để nâng cao chất lượng giải thưởng, và quan trọng hơn là đánh giá một cách toàn diện các phim sản xuất trong năm, Cánh diều nên thay đổi cách thức tổ chức và chấm giải. Cả Cánh diều Vàng, hay thậm chí Bông sen Vàng, đều đang thực hiện sai cách.
Về bản chất, đây là những giải thưởng tổng kết của cả một nền điện ảnh (Cánh diều tổng kết thường niên, Bông sen tổng kết hai năm một lần). Chúng không phải là liên hoan phim, nơi thường giới thiệu những bộ phim mới.
 |
| Cánh diều đang chọn lối tổ chức không đúng, và không thể thể hiện rõ bộ mặt của ngành điện ảnh suốt một năm trước đó. |
Chỉ tại các liên hoan phim, ban tổ chức mới mời gọi các tác phẩm mới ra mắt (hoặc chí ít chưa trình chiếu rộng rãi tại địa phương tổ chức giải), rồi mới tuyển chọn chúng vào danh sách dự thi.
Còn với các giải thưởng tổng kết năm, như Oscar hay BAFTA của nước ngoài, họ cần phải đánh giá toàn bộ tác phẩm đã trình chiếu, chứ không cần kêu gọi ai gửi đến.
Dựa trên toàn bộ nhóm tác phẩm đã ra mắt, ban tổ chức mới tiếp tục lọc ra các đề cử cho từng hạng mục, và bỏ phiếu chọn ra người chiến thắng cuối cùng. Nhưng cũng tại Cánh diều, danh sách đề cử luôn luôn là điều bí ẩn cho tới tận… đêm trao giải.
Có lẽ đã đến lúc Hội Điện ảnh cần đưa ra sự thay đổi sao cho đúng với thông lệ quốc tế, và biến Cánh diều trở thành giải thưởng xứng tầm cỡ quốc gia. Từ đó, sự kiện mới thực sự là cái nhìn công tâm, đúng đắn, và toàn cảnh của nền điện ảnh quốc gia trong suốt một năm đối với công chúng.
