Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc vừa có văn bản trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo, Đoàn đại biểu tỉnh Lâm Đồng, liên quan những bất cập trên thị trường vốn, cổ phiếu, trái phiếu thời gian qua.
Cụ thể, trong văn bản trả lời, Bộ trưởng Tài chính cho biết thời gian qua, thị trường vốn đã có sự phát triển tích cực với tốc độ tăng trưởng bình quân trên 28,5%/năm giai đoạn 2016-2021. Đặc biệt, thị trường cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp đã tăng bình quân trên 30%/năm trong giai đoạn 2019-2021, qua đó dần thu hẹp khoảng cách và cân bằng với thị trường tín dụng ngân hàng.
Tổng mức huy động trên thị trường vốn (bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, đấu giá cổ phần hóa) năm 2021 đã đạt trên 1,12 triệu tỷ đồng, tương đương 38,7% tổng vốn đầu tư toàn xã hội.
Thị trường tăng nóng dễ tồn tại rủi ro
Tuy nhiên, Bộ trưởng Phớc thừa nhận gần đây, thị trường cổ phiếu, chứng khoán phái sinh đã xuất hiện các hiện tượng thao túng, làm giá tinh vi. Trong đó, nhiều mã chứng khoán được đẩy giá lên cao không gắn với tình hình hoạt động kinh doanh thực tế, trong khi nghĩa vụ công bố thông tin của một số doanh nghiệp, nhà đầu tư chưa đảm bảo, điển hình là vụ việc của Tập đoàn FLC và Louis Holdings.
Với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, do tăng trưởng nhanh nên đã phát sinh rủi ro. Trong đó, một bộ phận nhà đầu tư cá nhân chưa hiểu biết rõ về pháp luật đã gian lận để mua trái phiếu phát hành riêng lẻ. Một số tổ chức cung cấp dịch vụ (công ty chứng khoán, kiểm toán, thẩm định giá…) chưa tuân thủ quy định trong việc tư vấn hồ sơ chào bán, kiểm toán báo cáo tài chính, định giá tài sản đảm bảo hoặc chào mời không đúng đối tượng nhà đầu tư.
Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết các doanh nghiệp này đã và đang bị cơ quan chức năng thanh tra, kiểm tra để xử lý vi phạm. Trong đó, điển hình là vụ việc của Tập đoàn Tân Hoàng Minh.
Ngoài ra, tình hình tài chính của một số doanh nghiệp phát hành còn hạn chế, một số doanh nghiệp sử dụng vốn cho mục đích không rõ ràng cũng tiềm ẩn rủi ro với thị trường.
| QUY MÔ THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU DOANH NGHIỆP NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY | |||||
| Nguồn: Bộ Tài chính; VAMA; Tổng hợp | |||||
| Nhãn | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | |
| Phát hành riêng lẻ | tỷ đồng | 224435 | 309352 | 436277 | 605520 |
| Phát hành ra công chúng | 13922 | 23500 | 30549 | 34146 | |
Theo Bộ Tài chính, các tồn tại, hạn chế này xuất phát từ cả nguyên nhân khách quan và chủ quan.
Trong đó, nguyên nhân chủ quan là việc thực thi chính sách, tính tuân thủ pháp luật của một số doanh nghiệp phát hành chưa cao, có doanh nghiệp cố tình vi phạm và thông đồng với các công ty chứng khoán, tổ chức cung cấp dịch vụ để thực hiện các hành vi gian lận.
Trong khi đó, nhận thức của nhà đầu tư còn hạn chế, đặc biệt là nhóm nhà đầu tư cá nhân vẫn có xu hướng đầu tư theo tâm lý đám đông, tin đồn, chưa có kinh nghiệm phân tích, khả năng quản lý tài chính.
Với các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, tính tuân thủ và đạo đức nghề nghiệp của một số tổ chức chưa cao, một số ngân hàng, công ty chứng khoán thậm chí cung cấp thông tin không đầy đủ để lôi kéo khách hàng cá nhân, có trường hợp hỗ trợ lập hồ sơ chào bán với thông tin chưa chính xác.
Bộ Tài chính cũng cho biết thị trường chứng khoán đã tăng trưởng quá nhanh trong 2 năm gần đây, dẫn tới phát sinh nhiều vi phạm, gian lận, tuy nhiên quy định về mức xử phạt còn nhẹ, chưa đủ tính răn đe.
Trong khi đó, thị trường vẫn trong giai đoạn đầu phát triển nên còn bị ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố tâm lý, trước tác động của các thông tin quốc tế và trong nước bất lợi, các tin đồn thất thiệt, lo ngại về yếu tố dòng tiền, áp lực lạm phát đã khiến thị trường chứng khoán có nhiều phiên giảm mạnh.
Tăng thanh tra doanh nghiệp trên thị trường trái phiếu
Trước thực trạng kể trên, Bộ Tài chính cho biết đã tăng cường thanh tra, kiểm tra, trong đó, đã kiểm tra và hủy giao dịch đối với 74,8 triệu cổ phiếu FLC do ông Trịnh Văn Quyết bán nhưng không đăng ký, báo cáo theo quy định. Đồng thời phong tỏa tài khoản, xử lý hành chính với cá nhân này.
 |
| Bộ Tài chính đã thực hiện thanh tra 5 công ty chứng khoán có liên quan việc phát hành trái phiếu cho nhóm doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh. Ảnh: Việt Linh. |
Bộ cũng chủ động chuyển cơ quan điều tra hồ sơ của Công ty Louis Holding trong vụ việc thao túng giá các cổ phiếu liên quan và 34 vụ việc của các công ty khác có vi phạm, đồng thời đề nghị khởi tố đối với 6 vụ việc.
Với thị trường trái phiếu, năm 2021, Bộ đã kiểm tra 9 công ty chứng khoán, 2 doanh nghiệp phát hành và ban hành 3 quyết định xử phạt vi phạm hành chính, chuyển cơ quan công an 1 vụ việc.
Trong năm 2022, Bộ Tài chính đã phối hợp với cơ quan điều tra trong vụ việc Tập đoàn Tân Hoàng Minh bị hủy 9 lô trái phiếu trị giá hơn 10.000 tỷ đồng; thực hiện kiểm tra 5 công ty chứng khoán liên quan đến vụ việc.
“Từ nay đến hết năm, Bộ sẽ còn kiểm tra nhiều doanh nghiệp phát hành và tổ chức cung cấp dịch vụ trong thị trường trái phiếu”, Bộ trưởng Phớc nhấn mạnh.
Lãnh đạo Bộ Tài chính cũng cho biết sẽ tăng cường năng lực cho các cơ quan quản lý như Ủy ban Chứng khoán, Sở Giao dịch, Trung tâm lưu ký... để hoạt động giám sát thị trường diễn ra hiệu quả hơn.
Đồng thời, tăng cường quản lý giám sát bao gồm cả việc giám sát liên thông với Ngân hàng Nhà nước trong hoạt động phát hành, đầu tư và cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp của các tổ chức tín dụng.
