Theo phong tục văn hóa cổ truyền của người Việt, 23 tháng Chạp hàng năm là thời điểm mọi gia đình làm mâm cúng tiễn ông Công ông Táo về chầu trời.
Họ tin rằng Táo Quân cưỡi cá chép bay về trời để báo cáo những việc đã làm và chưa làm được trong năm vừa qua của gia đình với Ngọc Hoàng. Sau đó, đến đêm giao thừa, các Táo mới trở lại trần gian tiếp tục công việc trông coi bếp lửa.
Lễ vật cúng ông Công ông Táo được các gia đình chuẩn bị chu toàn, từ đồ hương hoa, vàng mã, hoa tươi, mâm cơm mặn. Trong đó, cá chép là lễ vật không thể thiếu để Táo Quân cưỡi về trời.
Theo đó, cá chép phải được thả trước giờ ngọ (12h trưa ngày 23 tháng Chạp) mới kịp lên thiên đình. Nhiều gia đình thường lựa chọn sông, suối, hồ nước gần nhà để thả cá.
 |
| Cá chép để cúng Táo Quân phải là cá chép đỏ. Ảnh: Việt Linh. |
Nhiều gia chủ có quan niệm sai lầm rằng càng cúng nhiều cá chép càng tốt hay chỉ nên mua 1 cặp cá. Tuy nhiên, cúng Táo Quân tức cúng ba vị thần gồm thần đất, thần nhà và thần bếp nên cần 3 con cá chép.
Ngoài ra, nếu đã cúng cá chép giấy thì thôi cá chép sống và ngược lại. Cá chép sống dùng để cúng ông Công, ông Táo thường được chọn mua là cá chép đỏ.
Sau khi mua về nhà, nên thả vào một bát nước sạch, thả thêm 1 cọng rêu nhỏ vào bát nếu mua cá trước thời gian cúng lâu.
Cá chép để dâng lên Táo Quân không nhất thiết phải là con cá to, miễn sao cá khỏe mạnh, không bị trầy xước, mất vảy là được. Để thử độ khỏe mạnh của cá, bạn có thể chạm nhẹ vào mặt nước chậu đựng cá, nếu thấy cá bơi nhanh, quẫy mạnh thì đó là con cá khỏe mạnh.
Nếu kỹ hơn, bạn có thể lật nhẹ mang cá lên để kiểm tra, nếu mang cá đỏ tươi nghĩa là cá khỏe mạnh. Nếu mang cá màu đỏ thâm thì đó là con cá yếu, chỉ để một thời gian ngắn có thể chết.
Bên cạnh đó, khi đi phóng sinh cá các bạn cần chọn những ao, hồ nước sạch, không gian rộng và không quá ô nhiễm. Khi thả, bạn không đứng trên cao đổ xuống hay vứt cả túi nylon đựng cá xuống. Làm như vậy, cá có thể bị chết, gây ô nhiễm môi trường xung quanh.
Cách đúng nhất để phóng sinh cá đó là chọn chỗ mép nước gần, nhẹ nhàng nghiêng bát hoặc túi để cá tự quẫy, bơi vào dòng nước.
