Ngày 15/4, ông Nguyễn Xuân Lộc (Chánh Văn phòng UBND tỉnh Đắk Nông) cho biết lãnh đạo UBND tỉnh đã ra quyết định xử phạt hành chính đối với tài xế Hoàng Văn Nghĩa (người lái xe rơ-moóc chở hòn đá đi tiêu thụ) về hành vi Kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ theo điểm c khoản 1 và khoản 12 Điều 21 Nghị định 185 ngày 15/11/2013 của Chính phủ (quy định xử phạt hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng). Mức phạt cụ thể là 35 triệu đồng.
Chưa giám định hòn đá
Ông Lộc cho biết thêm trước đó, lãnh đạo UBND tỉnh Đắk Nông đã ra quyết định tịch thu hòn đá để đưa vào bảo tàng trưng bày. Theo ông Lộc, việc tịch thu hòn đá là hoàn toàn có cơ sở bởi ngay từ đầu cơ quan chức năng đã xác định được đây là đá bán quý canxedon, bị cấm khai thác. Tuy nhiên, ông Lộc cũng cho biết đến thời điểm này Công an tỉnh Đắk Nông chưa gửi mẫu đá đi giám định để xác định mức độ quý hiếm. Việc giám định này phải báo cáo lên thường trực Tỉnh ủy xin ý kiến.
Ngoài hai quyết định nói trên, UBND tỉnh Đắk Nông cũng yêu cầu UBND huyện Đắk Mil và UBND xã Đắk Gằn kiểm điểm, rút kinh nghiệm vì đã phản ứng chậm, để hòn đá vận chuyển ra ngoài dù sự việc đã được chính quyền xã phát hiện, lập biên bản trước đó.
Về việc Công an tỉnh Đắk Nông đề xuất xử phạt hành chính hai ông Nguyễn Chí Thanh (chủ rẫy, người phát hiện hòn đá trong quá trình đào hồ tưới nước) và Trương Quốc Hảo (chủ máy múc được thuê đào hồ) mỗi người 550 triệu đồng về hành vi khai thác khoáng sản trái phép (Điều 37 Nghị định 142/2013 của Chính phủ, quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản). Ông Lộc cho biết UBND tỉnh chưa nhận được báo cáo bằng văn bản của công an tỉnh mà mới chỉ nắm thông tin qua báo chí. Khi nào công an tỉnh có báo cáo đề xuất bằng văn bản, UBND tỉnh sẽ họp và thống nhất mức xử phạt cụ thể sau.
Cùng ngày, ông Nguyễn Văn Thư (Giám đốc Công ty TNHH Vận tải cơ giới Tân Hưng Phát - đơn vị được thuê chở hòn đá đi tiêu thụ) cho biết hai ngày trước, phía công an tỉnh đã gọi điện thoại thông báo về mức xử phạt đối với tài xế Nghĩa. Ông Thư phân trần là khi được thuê chở hòn đá, công ty không hề biết đó là đá quý, bị cấm khai thác, vận chuyển. Khi xe bị bắt, lo sợ bị xử phạt, tài xế Nghĩa và phụ xe đã trốn khỏi công ty, tìm chỗ làm khác. Tuy nhiên, nếu sắp tới nhận được quyết định xử phạt, công ty sẽ chấp nhận nộp phạt vì mong sớm được lấy xe ra để làm ăn.
“Người dân vẫn thường nhặt nhạnh, mua bán”
Bà Nguyễn Thị Bích (thôn phó thôn Nam Định, xã Đắk Gằn - nơi phát hiện hòn đá) cho hay tại địa phương, loại đá canxedon này phân bố rải rác, người dân vẫn nhặt được khi đi làm rẫy, đào hồ tưới nước… nhưng hầu hết là đá nhỏ. Việc phát hiện được một hòn đá to, nặng hàng chục tấn như trường hợp của ông Thanh là rất hiếm.
Theo bà Thủy, khi phát hiện ra đá canxedon, người dân địa phương thường mang về chế tác để làm cảnh, làm đá phong thủy, nếu ai có nhu cầu mua thì bán. Mức giá của đá tùy vào chất lượng đá to hay nhỏ, màu sắc. Nếu hòn đá đẹp thì có thể bán theo ký, khoảng 2.000-3.000 đồng/ký. Nhiều người đã khá lên nhờ việc buôn bán loại đá này.
 |
| Hòn đá bán quý canxedon bị bắt giữ trên đường vận chuyển đi tiêu thụ. |
Ông Phạm Đức Châu (Chủ tịch UBND xã Đắk Gằn) cũng xác nhận tình trạng người dân nhặt nhạnh, mua bán đá canxedon tại địa phương đã diễn ra nhiều năm nay. Tuy nhiên, chính quyền rất ít khi bắt giữ, xử phạt vì đá chỉ nằm rải rác, người dân chỉ nhặt nhạnh về làm đá cảnh chứ không xảy ra việc khai thác ồ ạt, quy mô theo kiểu khai thác mỏ. Trước đây, cơ quan chức năng từng bắt giữ vài vụ khai thác đá canxedon, sau đó thì chỉ tịch thu đá chứ không xử phạt gì.
Về đề xuất của công an tỉnh xử phạt hành chính ông Thanh và ông Hảo mỗi người 550 triệu đồng, ông Châu rất băn khoăn: “Tôi nghĩ là không phù hợp và không có tính khả thi. Bởi cả hai người này đều có hoàn cảnh khó khăn. Trong đó, ông Thanh chỉ làm rẫy, không biết chữ, chỉ đủ sống, còn ông Hảo thì kinh tế cũng không khá hơn”.
Phải giám định mới có căn cứ xử phạt!
Về mặt pháp lý, luật sư Tạ Quang Tòng (Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Đắk Lắk) nhận xét có nhiều điểm chưa ổn trong xử lý của cơ quan chức năng về vụ việc này.
Trước hết, để có cơ sở xử lý những người liên quan, cơ quan chức năng phải trưng cầu giám địnhhòn đá để xác định chủng loại, giá trị cụ thể chứ không thể chỉ xác định bằng mắt thường. Việc Công an tỉnh Đắk Nông đề xuất xử phạt chủ rẫy Thanh và chủ máy múc Hảo mỗi người 550 triệu đồng, cũng như việc UBND tỉnh này ra quyết định xử phạt tài xế Nghĩa 35 triệu đồng mà chưa xác định được cụ thể chủng loại, giá trị của hòn đá theo kết luận giám định của cơ quan chuyên môn có thẩm quyền là không có căn cứ pháp lý.
Mặt khác, chủ rẫy chỉ tình cờ phát hiện ra hòn đá trong quá trình đào hồ lấy nước chứ không phải là trước đó cố tình chủ động tổ chức khai thác khoáng sản trái phép. Do đó, đề xuất xử phạt chủ rẫy về hành vi khai thác khoáng sản trái phép là có phần khiên cưỡng.
Ngoài ra, việc UBND tỉnh Đắk Nông ra quyết định xử phạt tài xế về hành vi “kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ” là không chuẩn xác. Bởi rõ ràng hành vi của tài xế là vận chuyển thuê chứ không phải kinh doanh. Lẽ ra cần xem xét xử phạt tài xế về hành vi Vận chuyển hàng cấm theo điểm a khoản 3 Điều 10 Nghị định 185/2013 thì sẽ phù hợp hơn.
Trước đó, ngày 10/2, ông Thanh trong quá trình đào hồ tưới nước tại rẫy thì phát hiện mộthòn đá bán quý nặng gần 30 tấn. Hay tin, chính quyền xã Đắk Gằn đã cử lực lượng xuống lập biên bản, canh giữ hòn đá.
Khoảng 21h, ngày 11/2, Công an tỉnh Đắk Nông đã phát hiện, bắt giữ xe rơmoóc do tài xế Nghĩa điều khiển vận chuyển hòn đá đi tiêu thụ. Cơ quan công an đã đưa phương tiện cùng hòn đá về trụ sở tạm giữ để điều tra vì tài xế không xuất trình được các giấy tờ chứng minh nguồn gốc hòn đá.
Cơ quan công an xác định hòn đá thuộc chủng loại đá bán quý canxedon cấm khai thác, buôn bán.
