UAZ - chiến binh offroad

Tuy không được đánh giá cao như nhiều "đồng nghiệp" châu Âu khác nhưng đối với các fan của offroad thì UAZ thực sự là một trong những nhãn hiệu xe 4x4 quan trọng nhất.

Cùng với Lada Niva, UAZ 469 là chiếc xe mang quốc tịch Nga duy nhất giành được nhiều thành công lớn tại thị trường châu Âu mặc dù sở hữu một vài khiếm khuyết. Thêm vào đó, 469 còn chiếm một vị trí quan trọng trong lịch sử dòng xe 4x4, sánh vai cùng kỳ phùng địch thủ Jeep và Land Rover của Anh.

Những buổi đầu sơ khai

Hãng UAZ (tên viết tắt của “Ulyanovskiy Avtomobilnyi Zavod” có nghĩa là “Nhà máy ô tô Ulyanovsk”) được thành lập vào năm 1941. Thành quả đầu tiên của UAZ chính là sự ra đời của hai dòng xe tải ZIS và GAZ đã được đăng ký bản quyền (ZIS là tên đầu tiên của ZIL - nhà máy chuyên sản xuất xe tải và limousine). Chiếc xe 4x4 đầu tiên được sản xuất mang tên UAZ 69 vốn dập khuôn từ “đàn anh” GAZ 69 với động cơ van bên dung tích 2200 cc.

Năm 1958, chiếc xe tải hay xe bus cỡ nhỏ 450 - sản phẩm đầu tiên được lắp ráp dưới dây chuyền công nghệ của UAZ ra đời. Cho đến tận ngày nay, những hậu duệ cải tiến từ 450 vẫn còn được sản xuất và bán trên thị trường. Ngoài ra, UAZ còn giới thiệu với làng xe thế giới một số thành viên nổi bật khác như 451 bán tải, Konalu 3963 bọc thép, 2206 xe bus mini… Hiện nay, các loại phương tiện này tiếp tục được sử dụng rộng rãi trong những chuyến du lịch đường dài trên địa hình xấu tại nhiều nước thuộc Châu Phi và Châu Á.

UAZ 469: xe jeep của Hồng Quân Liên Xô

Đầu thập niên 1960 chứng kiến quá trình khởi động dự án sản xuất dòng xe 4x4 mới nhằm thay thế cho mẫu xe 69 cũ kỹ. Sau 10 thử nghiệm, đến năm 1972, chiếc 469 đầu tiên xuất xưởng đi kèm động cơ OHV 2500cc, trục cam bên, công suất 72 mã lực. Ngoài ra, còn có một số loại động cơ khác dành cho 469 như Peugeot-Citroen 2500 TD hoặc Italian VM.

Thành viên đầu tiên trong gia đình 469 xuất xưởng.

Trên thị trường, có rất nhiều phiên bản 469 khác nhau như phiên bản lội nước 3907 hoặc phiên bản Jaguar (cái tên Jaguar ở đây không hề có mối liên hệ nào với dòng xe Jaguar hạng sang của Anh). 3907 ra đời đầu những năm 1980 (có thể là 1983) với tốc độ tối đa 10 km/giờ trong môi trường nước. Bên cạnh đó, còn có một vài thành viên tiêu biểu khác trong gia đình xe lội nước như Lada và LUAZ. Đáng tiếc là UAZ chưa bao giờ bắt tay vào sản xuất đại trà phiên bản 3907.

Phiên bản 3907 có thể lội nước với tốc độ 10 km/h.

Phiên bản Juagar

Không bó hẹp trong địa phận nước Nga, UAZ 469 còn tung hoành tại châu Âu và giành được nhiều thành công lớn đặc biệt là trong suốt thập kỷ 1980 khi thị trường offroad bùng nổ trên toàn thế giới. Chiếc xe này rất thích hợp cho việc luyện tập offroad với những đặc tính quân đội độc nhất vô nhị như bình xăng đôi (40 + 40 lit) và hốc sau chứa lưới tản nhiệt dành cho đèn pha. Kẻ thù đáng sợ nhất của “người lính” Nga này chính là hiện tượng gỉ. Tuy nhiên, nếu được bảo dưỡng thường xuyên, 469 có thể mang đến cảm giác offroad chân thực nhất cho người sử dụng. Tiếp bước 469 là một vài phiên bản cải tiến tiêu biểu như Martorelli đậm chất Italia sở hữu động cơ tăng nạp diesel VM, Peugeot 2.5 TD, công suất 90 mã lực hoặc Fiat 2.0 DOHC.

Nguyên mẫu 3172 dùng trong quân đội thay thế cho "đàn anh" 469.

Nửa cuối thập niên 1980 và nửa đầu thập niên 1990 chứng kiến sự xuất hiện của chiếc xe nguyên mẫu quân đội mới toanh nhằm thế chân huyền thoại 469 mang tên 3172 sánh vai cùng “người anh em” 3171 phiên bản trục ngắn. 3172 mang kiểu dáng tương tự Toyota Land Cruiser trong khi động cơ “nhân bản” từ 469 chỉ khác biệt ở dung tích 2900cc và công suất 103 mã lực. Hệ thống giảm xóc ứng dụng lò xo xoắn thay vì lò xo lá của model cũ. Chiếc xe này đã vượt qua được những cuộc thử nghiệm tiền sản xuất năm 1993 nhưng cuộc khủng hoảng Hồng Quân đã buộc dự án mới phải dừng lại.

Phiên bản trụ ngắn 3171 là người anh em thân thiết của 3172

Bắc Kinh 4x4 - bản sao đến từ Trung Quốc

UAZ 469 có một “người họ hàng” mang quốc tịch Trung Quốc được biết đến với cái tên Bắc Kinh 212. Mặc dù khác biệt với 469 về kiểu dáng thân xe nhưng Bắc Kinh 212 do Tập đoàn xe Jeep Bắc Kinh sản xuất lại sở hữu rất nhiều bộ phận tương tự. Cũng giống như UAZ 469, Bắc Kinh 212 được giới thiệu vào đầu những năm 1960 và chính thức ra đời vài năm sau đó. Về cơ bản, chiếc xe này không khác là mấy so với 469 (cùng ứng dụng động cơ bốn xi-lanh 2500 cc) nhưng có phần đơn giản hơn. Đến đầu thập kỷ 1990, Bắc Kinh 212 được trang bị hộp số chỉ có 3 cấp.

Bắc Kinh 212 là anh em họ của UAZ 469.

Những năm trước đó, tập đoàn xe Jeep Bắc Kinh vốn chỉ sản xuất nhằm phục vụ cho quân đội Trung Hoa. Tuy nhiên, tập đoàn này hiện nay còn đưa ra nhiều sản phẩm dành cho thị trường dân sự. Đại diện tiêu biểu cho tập đoàn xe Jeep Bắc Kinh phải kể đến 2020 mang nhiều cách tân như bánh xe bằng hợp kim, phanh đĩa đặt tại bánh trước, bộ giảm sốc mới, trụ vô lăng có thể thu gọn lại, côn nhẹ hơn và hộp số 4 cấp. Với công suất 85 mã lực, hãng này tuyên bố 2020 có thể tăng tốc chóng mặt từ 0 đến 60 km/giờ chỉ trong… 16,5 giây. Ngoài ra, tập đoàn xe Jeep Bắc Kinh còn công bố một số mẫu xe khác như Jeep Cherokee đã đăng ký bản quyền và Heroic 4x4.

Phiên bản Bắc Kinh 2020 mang nhiều cải tiến về kiểu dáng.

Các mẫu hiện tại

Ngày nay, 469 vẫn đang được tiếp tục sản xuất tại Nga, mẫu xe này đã đổi tên thành 3151 và nâng cấp hơn hẳn so với “tổ tiên”. 469 hiện đại sở hữu những loại động cơ mới điển hình như ZMZ 2.5 16V của Nga có công suất 150 mã lực đặt dưới capô. Dưới trướng của 469 phải kể đến một vài “đàn em” nổi bật như phiên bản Bars được trang bị bảng điều khiển thực thụ cùng bộ ghế đậm chất dân sự, phiên bản Sport không cửa theo phong cách Jeep Renegade hay phiên bản mới xuất hiện trong triển lãm xe Matxcơva gần đây cực nổi bật với lưới tản nhiệt và thân xe sơn đồng màu đi kèm nhiều cải tiến đáng kể khác.

Phiên bản Bars lần đầu tiên sở hữu bảng điều khiển thật.

Phiên bản thể thao không cửa độc đáo.

Tuy nhiên, tương lai của UAZ lại đặt lên vai của Simbir (trong tiếng Nga có nghĩa là “con báo”). Ngoài ra, Simbir còn được gọi bằng nhiều cái tên khác như 3160 hoặc 3162 tùy thuộc vào phiên bản trụ ngắn hay trụ dài. Simbir xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1993 nhưng mãi đến năm 1998 nó mới thực sự được “khai sinh”. Mẫu xe 4x4 này có kiểu dáng vừa cổ điển vừa hiện đại với động cơ 2,5 giống 469, bơm xăng điện tử và bộ chế hòa khí 2,9 dành cho thị trường Nga. Công suất của Simbir dao động trong khoảng từ 90-120 mã lực. Ngoài ra, Simbir còn ứng dụng cả động cơ ZMZ 2,5 16V công suất 150 mã lực và động cơ tăng nạp diesel VM 124 mã lực. Tương tự nguyên mẫu 3172, hệ thống giảm xóc cũng đi kèm lò xo xoắn chứ không phải lò xo lá như 469.

"Báo" Simbir trụ cột chính của đại gia đình UAZ.

Gần đây, một vài phiên bản mới của Simbir đã có mặt trên thị trường. Hai trong số đó có 2362 bán tải và 2760 trần nhựa cao… Năm 2001 là thời điểm ra đời phiên bản bán tải 5 cửa sở hữu lưới tản nhiệt trước đẹp mắt và đèn pha hiện đại có chất lượng tốt hơn hẳn so với các “đàn anh” đi trước mặc dù kiểu dáng có đôi chút lạc hậu. Tuy nhiên, chiếc xe này hiện nay vẫn đang ở trong giai đoạn tiền sản xuất.

Phiên bản bán tải 2362 của Simbir.

Dựa trên huyền thoại bất tử UAZ 469, Dragon Motor – một nhà máy nhỏ của Nga đã cho ra đời hai mẫu xe 4x4 phiên bản hữu hạn rất thú vị. Những mẫu xe này do hai nhà máy quân đội cũ đặt tại Aginskoje (Siberia) và St. Petersburg sản xuất. Jump – mẫu đầu tiên thuộc dòng xe hybrid pha trộn giữa dune-buggy và jeep cổ với trần và cửa xe bị dỡ bỏ, thân xe bằng sợi thủy tinh không sơn. Trong khi đó, mẫu xe thứ hai Astero lại thuộc dòng xe offroad hạng sang nhờ các thiết bị đắt tiền như điều hòa nhiệt độ, nội thất bằng da… Cả Jump và Astero đều được thiết kế dựa trên bộ khung gầm của UAZ và sở hữu động cơ GAZ V8 công suất 200 mã lực hoặc động cơ ZMZ 2,5 16 van, công suất 150 mã lực. Nếu đặt dưới dây chuyền sản xuất trực tiếp của UAZ, hai sản phẩm mới này có thể là cơ hội tốt cho nhà máy Ulyanovsk.

Phiên bản Jump không cửa.

Sản phẩm mới nhất cộp mác UAZ chính là 3162 Simba – chiếc xe tải dẫn động bốn bánh ra đời để thế chân cho dòng bus mini cũ xuất hiện từ năm 1958. Mới đây nguyên mẫu đã được thiết kế lại với động cơ 4 xi-lanh tương tự 469 nhưng dung tích cùng công suất tăng lên lần lượt 2700 cc và 128 mã lực. Hiện tại, một vài sản phẩm của UAZ được nhập khẩu vào châu Âu. Liên doanh giữa UAZ và De Tomaso (một hãng chuyên sản xuất dòng xe hạng sang của Italia) vẫn đang tiếp tục sản xuất Simbir tại một nhà máy mới đặt trong thành phố Gioia Tauro (phía nam Italia). Một chiếc xe của Nga lại sản xuất tại miền Nam Italia? Chuyện này nghe như một trò đùa. Dù sao, tất cả những ai yêu thích UAZ đều hi vọng sản phẩm của hãng này sẽ trở lại những con đường đèo núi để chứng minh cho dòng xe SUV thấy thế nào mới là offroad đúng nghĩa.

An Huy

Theo Bưu điện Việt Nam