 |
Sapana mơ ước trở thành một nhà lãnh đạo của đất nước. Mỗi đêm, trong túp lều của mình trên con đường đất gập ghềnh, cô gái 17 tuổi thắp chiếc bóng đèn năng lượng Mặt Trời treo lủng lẳng trên trần nhà. Dưới ánh đèn leo lắt, cô gái trẻ miệt mài đọc sách, vạch ra một tương lai khác xa tương lai của mẹ mình.
Thế nhưng, khi virus corona len lỏi khắp Nepal và các trường học buộc phải đóng cửa, Sapana bị mất tập trung khỏi mục tiêu lớn. Giữa lúc bị mắc kẹt trong ngôi làng của mình và không có nhiều việc để làm, cô đã phải lòng một chàng trai -cũng đang thất nghiệp.
Họ kết hôn không lâu sau đó. Ước mơ của Sapana lụi tắt. Cô gái trẻ không có kế hoạch quay lại trường học.
"Mọi chuyện có thể đã khác nếu tôi không nghỉ học", Sapana chia sẻ trong khi đang cho con trai 2 tháng tuổi bú.
Nạn tảo hôn lại gia tăng
Câu chuyện của Sapana tại thị trấn nhỏ bé ở Nepal cũng là câu chuyện của nhiều cô gái ở các nước đang phát triển. Liên Hợp Quốc cho biết nạn tảo hôn gia tăng ở mức báo động tại nhiều nơi và đại dịch Covid-19 đang hủy hoại nỗ lực đưa phụ nữ trẻ đến trường trong nhiều năm.
 |
| Sapana, 17 tuổi, tại nhà mình ở Rapti Sonari, Nepal. Ảnh: New York Times. |
Trong một báo cáo được công bố ngày 8/3, Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) dự đoán có thêm 10 triệu trẻ em gái trong thập kỷ này có nguy cơ kết hôn sớm - tức là kết hôn trước tuổi 18. Henrietta Fore, giám đốc điều hành của UNICEF, cho biết: "Covid-19 đã khiến tình hình vốn khó khăn của hàng triệu cô gái trở nên tồi tệ hơn".
Mối quan tâm đặc biệt của những người đấu tranh cho quyền trẻ em là mối liên hệ rõ ràng giữa việc kết hôn sớm và chết trẻ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các biến chứng khi mang thai và sinh nở là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở các cô gái 15-19 tuổi ở các nước đang phát triển. Đồng thời, con của những cô dâu trẻ này cũng có nguy cơ tử vong sơ sinh cao hơn nhiều.
Các chuyên gia cho biết đại dịch làm gia tăng các yếu tố thúc đẩy tảo hôn, chẳng hạn thiếu giáo dục, khó khăn kinh tế, cha mẹ qua đời và mang thai ở tuổi vị thành niên. "Covid-19 chắc chắn đã khiến chúng ta thụt lùi", Nankali Maksud, cố vấn cấp cao của UNICEF, cho biết.
Trong một số trường hợp, các cô gái trẻ bị cha mẹ hoặc những nhân vật quyền lực khác ép buộc phải kết hôn với những người đàn ông lớn tuổi hơn. Bên cạnh đó, những người ủng hộ quyền trẻ em cũng lo lắng về trường hợp những phụ nữ trẻ phải bỏ học và coi kết hôn sớm là lựa chọn duy nhất vì tác động của đại dịch. Họ đã từ bỏ mong muốn được học hành và có một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Nhiều vụ tảo hôn không bao giờ đăng ký kết hôn. UNICEF ước tính 650 triệu trẻ em gái và phụ nữ ngày nay phải kết hôn sớm. Những người ủng hộ quyền trẻ em cho biết họ đang chứng kiến sự gia tăng việc kết hơn sớm ở Ấn Độ, Bangladesh, Nigeria, Kenya, Ethiopia và Malawi. Tảo hôn vẫn luôn là vấn đề tại các quốc gia này, song đại dịch đã khiến tỷ lệ mang thai ở tuổi vị thành niên ở một số khu vực tăng gấp 3 lần.
Ảnh hưởng của đại dịch
Tại Nepal, nơi độ tuổi kết hôn hợp pháp là 20, tình hình đang đặc biệt nghiêm trọng. Là một trong những quốc gia nghèo nhất châu Á, Nepal sống dựa vào kiều hối và du lịch. Đại dịch đã tàn phá cả hai con đường này.
Thông thường, vào thời điểm này trong năm, khách du lịch nước ngoài bắt đầu những chuyến đi đắt đỏ vào dãy Annapurna và leo lên các sườn núi quanh đỉnh Everest. Năm nay, dòng tiền này không còn là nguồn thu lớn của Nepal do đại dịch, khiến nền kinh tế nước này cạn kiệt.
Hàng triệu lao động Nepal làm việc ở nước ngoài - thường là đầu bếp, dọn dẹp, giúp việc, bảo vệ và bảo mẫu ở Ấn Độ và Trung Đông. Năm 2019, Nepal kiếm thu về 8,25 tỷ USD từ kiều hối. Song, khi hầu hết nền kinh tế trên thế giới đang bị ảnh hưởng do đại dịch, dòng tiền này cũng bị thu hẹp.
Thanh niên Nepal, nhiều người trong số họ còn độc thân, gần đây đã buộc phải quay về nhà. Nhiều người khác bị mất việc tại các thành phố trong nước. Hầu hết đều rơi vào túng thiếu và nghèo khổ. Đó cũng là hoàn cảnh mà Sapana gặp Hardas, chồng cô.
Hardas, khoảng 20 tuổi, từng làm thợ xây, thường xuyên ở các thành phố như Kathmandu và Nepalgunj. Tuy nhiên, sau khi bị sa thải vào tháng 4/2020 - lúc bắt đầu đại dịch tại Nepal - anh trở về quê hương Rapti Sonari, một thị trấn nhỏ cách hơn 480 km về phía tây của Kathmandu.
 |
| Một con đường đất gập ghềnh dẫn đến ngôi nhà của Sapana. Ảnh: New York Times/ Uma Bista. |
Những ngôi nhà nằm trải dài trong một mê cung đường đất bên dưới những ngọn đồi, hầu hết xây từ bùn và đá. Cha của Sapana, Ram Dayal, đã mua một chiếc xe kéo tự động ngay trước khi có lệnh đóng cửa. Giờ đây, ông phải trả góp hàng tháng khoảng 250 USD và hầu như không có khách hàng.
Các nhà hoạt động chống tảo hôn nói rằng họ đang phải đối mặt với điều kiện làm việc tồi tệ nhất khi vấn đề ngày càng nghiêm trọng. Nepal hạn chế chặt chẽ việc di chuyển của các phương tiện giao thông. Khi dịch bệnh lây lan rộng, các nhà hoạt động cũng phải ở trong nhà như mọi người khác.
Theo New York Times, các nhà hoạt động cho biết số lượng các vụ tảo hôn trong khu vực đã tăng khoảng gấp đôi trong thời gian đại dịch diễn ra.
Can thiệp của chính phủ
Hai năm trước, bà Hira Khatri, một nhà hoạt động chống tảo hôn trong khu vực bao gồm Rapti Sonari, cho biết bà đã can thiệp và ngăn chặn 7 vụ tảo hôn trong làng mình. Thế nhưng, một số dân làng đã dọa giết bà và thậm chí ném bao cao su đã qua sử dụng để hạ nhục bà. Nhiều gia đình ở Nepal tiếp tục gả cưới con gái từ rất sớm.
Trong khi đó, giới chức trách dồn lực để thực thi các quy tắc kiểm dịch và theo dõi các trường hợp nhiễm virus. Một số quan chức cảnh sát tỏ ý không muốn can thiệp vào vấn đề tảo hôn.
Om Bahadur Rana, một quan chức cảnh sát ở Nepalgunj cho biết: “Đây là những cáo buộc hình sự nghiêm trọng. Nếu chúng tôi đệ đơn kiện vì tảo hôn, điều này có thể ảnh hưởng đến cơ hội kiếm được việc làm trong chính phủ của những người trẻ tuổi”.
 |
| Mayawati, 17 tuổi. Ảnh: New York Times/ Uma Bista. |
Mayawati, 17 tuổi, cũng sống ở Rapti Sonari, mơ ước học ngành nông nhiệp. Song, những khó khăn của gia đình trong đại dịch khiến cô cảm thấy tội lỗi khi trở thành gánh nặng cho cha mẹ mình. Cô quyết định bỏ học, sau đó kết hôn với một người đàn ông làm thuê. Ước mơ của cô gái trẻ tàn lụi từ đó,
"Gia đình tôi không có tiền", Mayawati nói. "Làm sao tôi có thể tiếp tục học hành được?".
Cô cũng cho biết hầu hết bạn cô - những người đã kết hôn trong thời gian có lệnh đóng cửa - đều đang mang thai.
Niềm tin bảo thủ
Nhiều người ở Nepal vẫn cho rằng kết hôn sớm là việc nên làm. Nhiều người lớn tuổi trong cộng đồng Madhesi, sống ở vùng đồng bằng phía nam gần biên giới Ấn Độ, thậm chí đã làm giả giấy khai sinh cho con gái mình để tránh gặp rắc rối.
"Gả con gái khi còn trẻ khiến tôi hạnh phúc hơn. Đó là tục lệ của chúng tôi", Mina Kondu cho biết. Người mẹ này gần đây đã sửa giấy khai sinh cho con gái của mình từ 16 lên 19 tuổi để "tiện kết hôn".
"Cảnh sát không thể ngăn cản chúng tôi", bà nói.
 |
| Bộ váy cưới của Sapana. Ảnh: New York Times. |
Bà Kondu, sống trong ngôi làng cách quê của Sapana khoảng ba giờ lái xe. Bà nói rằng nếu các gia đình không sắp xếp cho con gái họ lấy chồng khi còn sớm, thì cô con gái sẽ tự định hôn lễ cho mình dù không được phép, và điều đó làm mất uy tín gia đình.
Gia đình của Sapana đã chấp nhận cuộc hôn nhân mới của cô. Chỉ trong vài tháng, Sapana đã chuyển từ việc đi học sang chăm sóc em bé và người chồng mới của mình.
Cô gái trẻ phải cho trâu ăn, giặt quần áo, nấu cơm và làm bánh mì. "Tôi không thể học xong được", người phụ nữ trẻ nói. "Nhưng con trai tôi sẽ làm điều đó".
"Hy vọng thằng bé sẽ kết hôn khi nó thực sự trưởng thành".
