Một phần trong cuốn sách là những bài viết dưới dạng nhạc sĩ Trần Tiến kể chuyện, tâm sự với nhà văn Nguyễn Quang Lập. Trích đoạn sau có tên Ê, thằng Tiến rửa bát nhà mình kìa!, trong đó các đại từ xưng "anh" chính là nhạc sĩ Trần Tiến:
Anh Tiến kể chuyện Lập nghe…
Anh nấu phở được lắm, em ạ. Ngày nào bảo vợ rủ bạn bè, anh dạy cho. Có ngày anh lừa được 3.800 USD tiền dạy nấu phở đấy. Nhà anh to thế, bị chính phủ ngày mới giải phóng Thủ đô bắt “nhường” lại (nhượng miệng, không có giấy tờ gì) để làm quán trọ. Đã thế, mẹ anh phải giặt giũ giường chiếu, chăn màn cho cái nhà trọ phố ga của chính phủ, chính là nhà mình. Đau đớn!
Anh còn bé phải xuống giặt giúp mẹ trong cái nắng thiêu đốt của ngày giải phóng. Anh không sao quên lũ rệp: Rệp từ giường leo vào người, vào bàn tủ chăn chiếu, làm tổ trong gối, lại còn leo lên trần nhà nhìn xuống. Lũ rệp coi mẹ con anh - nhà tư sản đếm trên đầu ngón tay của Hà Thành ngày xưa - như rác.
 |
| Trần Tiến (trái) khi là ca sĩ đoàn Ca múa Hà Nội năm 1967. Ảnh: tư liệu. |
Rồi một ngày mẹ anh bị “chuyển công tác”: đi rửa bát cho một hàng phở. Tất nhiên anh thương mẹ, đi theo rửa bát giúp mẹ. Thằng cửa hàng trưởng còn bắt anh nắm than, rửa thùng phở to đùng. Hồi đó anh mê hát, cứ rúc trong thùng phở to đùng nghêu ngao những bài ca cách mạng, nhưng tất nhiên là của Nga-la-tư. (Anh đang học lớp 9 phổ thông mà.)
Mỗi sớm, thợ được nhà nước tặng một tô phở “không người lái”. Ông phụ trách chuyên môn, tức người nấu phở chính, thấy kỳ kỳ, ai cũng tô phở “không người lái”, mà khi ông đùa, lấy đũa lật lên… toàn thịt. Là người gốc Phúc Kiến lang bạt kỳ hồ về xứ Giao Chỉ, dân nấu phở toàn từ Giao Cù, Nam Định lên Kẻ Chợ hành nghề. Làng ông chỉ có họ Cồ, ông giỏi nhất, trong đám phở gánh nổi tiếng Hà Thành tên Cồ Cử.
Ông Cồ Cử chú ý quan sát thấy tô phở “chính phủ cho” của anh giai em chỉ là phở “chân chính”, không có đoạn “ăn cắp”. Thế là không biết sao, bốn đứa con thì không truyền bí quyết nấu phở, chỉ truyền cho kẻ lơ ngơ như anh.
Hai năm sau khi anh đã là ca sĩ khá nổi tiếng, một hôm máu lên, anh tìm cách mời cả Công ty ăn uống Hoàn Kiếm đi xem anh hát.
Ông Cồ Cử hồn nhiên đứng dậy giữa rạp:
- Ê, thằng Tiến rửa bát nhà mình kìa. Hay quá, con trai!
Thực ra đến giờ anh vẫn ân hận. Bí quyết nhà Cồ trót giao nhầm cho kẻ ngốc. Giá anh cứ nấu phở thì nhạc Việt đâu có gì thiệt!
Thời bao cấp đói chết mẹ! Anh Hiếu, chị Huyền (Chị Vũ Thúy Huyền, giảng viên thanh nhạc Nhạc viện Hà Nội, học trò là ca sĩ Thanh Huyền) đi hát phục vụ cách mạng xong đói quá, lại bò về nhà mẹ, sai thằng em đi bắt trộm chim bồ câu của ông bác để nấu cháo. Anh leo lên mái nhà ba lầu, thò tay không vậy mà cũng bắt được. Bây giờ nghĩ lại thấy anh hùng thật.
Cả thời tuổi trẻ chả thấy nghệ thuật, triết học triết cháo gì sất, chỉ thấy thèm ăn. Rủ thằng Lưu Quang Vũ đi cướp tàu hỏa chở xe đạp gì đó của Tàu viện trợ, xe gì nhỉ? - Xe Phượng Hoàng. Thằng Vũ hăm hở lắm, kế hoạch nó bày ra cứ như cao bồi Viễn Tây.
Hôm sau đến giờ hành sự, nó lại ha hả cười: Ai cũng biết ăn cướp thì làm gì có nhà thơ. Rồi hai thằng lại bỏ hết đồng tiền cuối cùng nhờ thằng Hưng “đói” đi buôn giấy ảnh bỏ đi của Bộ Quốc phòng. Giấy ảnh chả thấy đâu, Hưng bị truy nã. Sau này, trung tướng Hữu Ước kể lại: ngày ấy vì làm đàn em các anh, loong toong mang giùm giấy ảnh mà phải đi tù 2 năm. Chả biết có đúng không!
Cuộc cãi vã đáng để ý nhất là đối đầu triết học với anh Sơn (nhạc sĩ Trịnh Công Sơn) và Duật (nhà thơ Phạm Tiến Duật). Tất nhiên là hai buổi riêng! Duật điên quá kêu người bỏ tù anh ở ngay nhà Trọng Khôi (nghệ sĩ kịch nói), còn anh Sơn chỉ cười cười, biết mình thua thằng con nít nên anh không chấp. Anh bảo anh Sơn cần phải nghiên cứu giao hưởng, và viết cái gì đó lớn hơn. Anh Sơn bảo: “Chịu khó học thì cũng viết được, nhưng chưa chắc một bản giao hưởng tồi lại có giá trị hơn một câu hò hay”. Anh ấy nói có lý!
