Sau khi vòng đàm phán thứ 5 giữa Nga và Ukraine kết thúc hôm 29/3, một thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố quân đội nước này sẽ “giảm hoạt động quân sự” gần Kyiv và thành phố Chernihiv ở miền Bắc Ukraine để xây dựng niềm tin.
Tuy vậy, Lầu Năm Góc sau đó nói rằng Nga đã tái bố trí một lượng nhỏ lực lượng ở Kyiv chứ không rút quân. Theo đó, họ có thể đang chuẩn bị đợt tấn công lớn tại một nơi khác ở Ukraine.
Cùng ngày, quan chức Ukraine cũng lần đầu tiên đặt ra khả năng nhượng bộ về vấn đề lãnh thổ, bao gồm về quy chế pháp lý cho bán đảo Crimea. Vấn đề vùng Donbas có thể sẽ do lãnh đạo hai nước trao đổi, theo một cố vấn cho tổng thống Ukraine.
Quá trình đàm phán Nga - Ukraine dự kiến được đẩy lên cấp ngoại trưởng để “tìm ra hình thái mới nhất cho những nội dung mà hai bên đã hiểu nhau” vào hôm 29/3, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu nói.
 |
| Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ phát biểu trước đoàn đàm phán hai nước. Ảnh: Reuters. |
Khởi đầu lạnh nhạt, kết thúc “có tính xây dựng”
Trước thềm vòng đàm phán thứ 5 vào hôm 29/3 tại Thổ Nhĩ Kỳ, thái độ của quan chức Ukraine, Nga và có lẽ là cả giới quan sát đều không thể hiện sự lạc quan.
Hôm 28/3, ông Vadym Denysenko, cố vấn cho Bộ Nội vụ Ukraine, nói không hy vọng vòng đàm phán thứ 5 sẽ tạo ra đột phá lớn, theo Reuters. Cùng ngày, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng đánh giá các cuộc đàm phán đến khi đó chưa có bước tiến thực chất.
Cả khi bắt đầu đàm phán vào khoảng 10h30 sáng 29/3 (giờ địa phương), hai bên đã không hề bắt tay nhau, theo một phóng viên người Ukraine. Nhưng sau hơn 3 tiếng đàm phán, thái độ hai bên dường như đã thay đổi.
Trả lời báo chí sau khi đàm phán kết thúc, ông Mykhailo Podolyak, cố vấn cho tổng thống Ukraine và một thành viên của đoàn đàm phán, cho biết đối phương tỏ ra hiểu tình hình và đã chú ý tới các đề xuất của phía mình.
Phía Ukraine đã đề xuất nước này có thể tuyên bố trung lập để đổi lấy bảo đảm về an ninh, theo Reuters. Ukraine cũng đề xuất hai bên tiếp tục tham vấn trong 15 năm tiếp theo về quy chế pháp lý cho bán đảo Crimea.
 |
| Ông Vladimir Medinsky và ông David Arakhamia - trưởng đoàn đàm phán lần lượt của Nga và Ukraine. Ảnh: Mykhaylo Podoliak/Twitter. |
Đổi lại, Ukraine sẽ không cố dùng vũ lực giành lại Crimea, theo New York Times.
Ông David Arakhamia, trưởng đoàn đàm phán Ukraine, còn cho biết đã đề xuất Kyiv cần có các đảm bảo an ninh tương tự điều 5 về phòng thủ tập thể của NATO.
5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc cùng Ba Lan, Israel, Thổ Nhĩ Kỳ và Canada… có thể nằm trong số những nước bảo lãnh an ninh cho Ukraine.
Đề xuất của Ukraine cũng yêu cầu Nga không phản đối nước này gia nhập EU.
Trước đề xuất bằng văn bản của phía Ukraine, Moscow đưa ra hai bước giảm leo thang.
Bước đầu tiên là giảm hoạt động quân sự tại Kyiv và Chernihiv. Bước thứ hai là đưa ra khả năng tổ chức cuộc gặp giữa ông Putin và ông Zelensky cùng lúc với việc hai ngoại trưởng ký dự thảo hiệp ước hòa bình, RIA dẫn lời ông Vladimir Medinsky, trưởng đoàn đàm phán Nga.
 |
| Hiện trường tòa nhà chính quyền tại thành phố Mykolaiv trúng tên lửa của Nga vào sáng 29/3, khiến ít nhất 9 người chết. Ảnh: AP. |
Ông Medinsky đánh giá cuộc thương lượng lần này “có tính xây dựng”.
Phát biểu trên đài RT, ông Medinsky nói Nga đánh giá các đề xuất của Ukraine là “một bước để đạt thỏa hiệp với chúng ta và đây là một thực tế rõ ràng là tích cực”. Ông cho biết hai bên còn phải đi một quãng dài để đạt thỏa thuận và sẽ trình đề xuất trên cho Điện Kremlin xem xét.
Tiếng súng vẫn nổ trước và trong đàm phán
Sau khi phía Nga thông báo giảm hoạt động quân sự, quân đội Ukraine cho biết đã quan sát thấy một số lực lượng rút lui khỏi khu vực quanh Kyiv và Chernihiv.
Trả lời CNN, hai quan chức cấp cao Mỹ cũng đánh giá Nga bắt đầu rút một số lực lượng, bao gồm các nhóm tác chiến tiểu đoàn, khỏi khu vực quanh Kyiv. Mỹ cho rằng Nga sẽ bọc đường rút lui bằng các đòn không kích và pháo kích vào thủ đô Ukraine, theo một quan chức.
Rob Lee, một chuyên gia quân sự thuộc Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại có trụ sở tại Mỹ, cho biết động thái của Nga có vẻ như là sự ngầm thừa nhận rằng họ hiện không đủ khả năng bao vây Kyiv sau nhiều tuần bị trì trệ và trúng một số đòn phản công.
 |
| Các địa điểm quân đội Ukraine đã tổ chức phản công tại miền Đông Bắc. Đồ họa: New York Times. Việt hóa: Quốc Đạt. |
Ngay trước và trong khi đàm phán diễn ra tại Istanbul, giao tranh vẫn tiếp diễn trên một số mặt trận tại Ukraine. Theo New York Times, hiện vẫn chưa rõ liệu những tiến triển trong cuộc gặp hôm 29/3 sẽ làm thay đổi chiến trận như thế nào.
Sáng 29/3, một quả tên lửa của Nga bắn thủng một lỗ hổng lớn trong tòa nhà chính quyền khu vực tại thành phố cảng Mykolaiv ở miền Nam Ukraine, khiến ít nhất 9 người chết, theo ông Zelensky.
“Thật là tồi tệ. Chúng chờ đợi tới khi người ta đi làm” rồi mới bắn vào tòa nhà, ông Vitaly Kim, Thống đốc tỉnh Mykolaiv, nói, theo AP. “Tôi ngủ quá giấc nên mới may mắn thoát”.
Với vị trí nằm trên bờ Biển Đen, giữa Odessa và bán đảo Crimea, Mykolaiv đã bị quân đội Nga bao vây chặt kể từ đầu cuộc giao tranh. Tới nay, nơi đây chưa thất thủ.
Cùng ngày, tên lửa của Nga phá hủy kho trữ dầu tại vùng Khmelnitsky ở miền Tây Ukraine và vùng Rivne ở miền Tây Bắc.
Nhưng ở miền Đông Bắc, quân đội Ukraine cho biết đã có tiến triển trong quá trình phản công, giúp đẩy lùi lực lượng Nga ở một vài thị trấn gần tiền tuyến.
