Chú bé có tài mở khóa là tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Nguyễn Quang Thân, từng được Giải văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1985.
Tác phẩm được xuất bản lần đầu năm 1984, trong hơn 35 năm đã tái bản đến 11 lần. Ở lần tái bản này, sách được vẽ bìa mới cũng như nhiều tranh minh họa đen trắng bên trong ruột do họa sĩ Kim Duẩn thực hiện.
 |
| Cuốn sách Chú bé có tài mở khóa trong lần tái bản thứ 11. Ảnh: Thiên Ái. |
Câu chuyện xoay chú bé Hùng, với biệt danh là Hùng Lé có khả năng mở mọi ổ khóa. Khi bị ném ra ngoài xã hội, Hùng phải đối mặt cái xấu, cái ác, gặp đủ loại người, có lúc được cưu mang, có khi lại bị vùi dập.
Mở đầu truyện là chú bé Nam từ quê ra tỉnh chơi, tình cờ gặp được Hùng mở cửa giúp phòng của bố khi bố đi nghỉ mát tuần sau mới về. Nhưng Nam không ngờ rằng phòng bố lại trở thành cứ điểm cho bọn lưu manh, phường trộm cắp mà đứng đầu là tên Sáu Xồm với đàn em là Hùng Lé.
Với sự trợ giúp của Hùng Lé, Nam trốn khỏi hang ổ bọn cướp và được các chú công an bảo vệ và dìu dắt, nhưng Hùng lại sa vào tay một bọn gián điệp kiêm buôn lậu và tiếp tục những cuộc phiêu lưu mới. Khi này, cậu khao khát hoàn lương và tìm kiếm sự tự do, quyết tâm tìm cách cứu mình trước tên trùm gián điệp với biệt danh Cóc Vàng.
Truyện lấy bối cảnh chính ở thành phố cảng Hải Phòng với nhiều tình tiết bất ngờ, gay cấn với nhiều tầng ý nghĩa. Thông qua câu chuyện, Nguyễn Quang Thân muốn gửi gắm đến các bạn nhỏ thông điệp: "Dù thế nào đi chăng nữa, chân lý vẫn luôn tồn tại. Đó là lương tri của con người, là tâm hồn trẻ con, những tờ giấy trắng. Mong rằng, lòng tốt, tình yêu con người là hành trang mãi mãi đi cùng các bạn".
Nhà văn Nguyễn Quang Thân (1936-2017) là cây viết nổi tiếng của văn chương Việt Nam hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm Lựa chọn (1977), Một thời hoa mẫu đơn (1988), Ngoài khơi miền đất hứa (1990), Con ngựa Mãn Châu (1991), Chú bé có tài mở khóa (1983), Hội thề (2009). Ông qua đời năm 2017 vì đột quỵ ở tuổi 82.
