Ông Lê Mạnh Hùng, Cục trưởng cục Công nghệ thông tin, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho hay sở dĩ có hiện tượng mất tiền trong tài khoản, thẻ của khách hàng là do hệ thống công nghệ của các ngân hàng gần đây được trang bị khá tốt, tội phạm tấn công nhiều và thấy khả năng thành công thấp nên đã chuyển hướng sang những đối tượng dễ bị tổn thương hơn.
“Ở đây chính là khách hàng, tuy số lượng không nhiều nhưng đã xảy ra và khách hàng đã bị tội phạm lừa lấy thông tin, lợi dụng điểm yếu của hệ thống thẻ từ, làm thẻ giả rồi rút tiền”.
Vì sao tiền mất?
Ông Hùng cho hay chỉ có chưa tới 11% người sử dụng thẻ nhận thức được các rủi ro có thể xuất phát từ mình trong thanh toán. Phía NHNN cũng đã ban hành các quy định chính sách và kỹ thuật, yêu cầu các TCTD phải sử dụng công nghệ hỗ trợ khách hàng tránh rủi ro trong quá trình sử dụng dịch vụ.
 |
| Khách hàng là đối tượng dễ bị tổn thương trong hoạt động tội phạm ngân hàng. Ảnh: Lê Hiếu. |
Cục trưởng cục Công nghệ thông tin NHNN cũng cho biết chưa có thống kê đầy đủ về nguyên nhân gây ra rủi ro trong hoạt động ngân hàng, nhưng số liệu từ IBM, Microsoft chỉ ra 4 rủi ro chính.
“Một là công nghệ, hai là rủi ro vận hành hệ thống thao tác sai, ba là khách hàng và bốn là rủi ro đạo đức. Trong đó, rủi ro về công nghệ chỉ chiếm khoảng 20%, còn lại chủ yếu đến từ vận hành, khách hàng…”, ông Hùng cho biết.
Trong khi đó, ông Đào Minh Tuấn, Chủ tịch Hội thẻ Ngân hàng Việt Nam, cho hay việc mất tiền trong thẻ là những rủi ro thật phải đối mặt từ quá trình cung cấp các dịch vụ hiện đại, đặc biệt là ngân hàng trực tuyến.
Ông Tuấn cho biết rủi ro trong sử dụng thẻ không phải xa lạ, đặc biệt là thẻ từ. “Chúng ta phải xác định khi đã còn thẻ từ thì vẫn có rủi ro trong sử dụng, dù đã giảm nhưng cho đến nay vẫn khá cao”, ông Tuấn khẳng định.
Rủi ro từ đạo đức người làm ngân hàng
Dưới góc nhìn chuyên gia tài chính, ông Nguyễn Trí Hiếu, người từng có nhiều năm làm ngân hàng tại Mỹ, phân tích 2 lý do chính gây ra rủi ro, mất tiền trong hoạt động ngân hàng, là kỹ thuật và con người.
Về kỹ thuật, có thể do lỗ hổng của ngân hàng, hạ tầng kỹ thuật kém, hệ thống CNTT cách đây 10 năm đến giờ vẫn chưa cải tiến. Còn về con người lại có 2 hướng, do khách hàng không tuân thủ hướng dẫn và nhân viên ngân hàng cướp tiền của khách, thậm chí cấu kết với tội phạm.
 |
| Vụ mất hơn 245 tỷ đồng trong tài khoản tiết kiệm của bà Chu Thị Bình tại Eximbank gây xôn xao thời gian qua đến nay vẫn chưa giải quyết xong. Ảnh: Trương Khởi. |
“Theo tôi tại Việt Nam, nguyên nhân từ phía con người lớn hơn về kỹ thuật. Điều này vừa là tin xấu vừa là tin vui, vì là con người sẽ dễ điều chỉnh hơn, còn kỹ thuật sẽ phải đầu tư rất lớn”, ông Hiếu nói.
Chuyên gia này giải thích thêm trong các vụ việc vừa qua có yếu tố nhân viên ngân hàng sai phạm, cấu kết với tội phạm và với ngay cả khách hàng. Đây chính là yếu tố đạo đức nghề nghiệp trong ngành ngân hàng vẫn còn rất thiếu sót.
Ở Việt Nam, cần có quy định không cho phép khách hàng gửi tiền mà nhân viên ngân hàng phục vụ tại tư gia. Tất cả giao dịch tiền mặt phải được thực hiện tại điểm giao dịch của TCTD.
“Nói đến tiền mặt là ngân hàng Mỹ không có phép nhân viên đem tiền trả cho khách hay cầm tiền của khách nộp vào quỹ, công ty bảo hiểm cũng sẽ không chịu trách nhiệm với các khoản tiền này”, ông Hiếu khẳng định.
Ông cũng nói đây chính là kẽ hở tạo ra rủi ro về mặt con người, và đã có những nhân viên lấy tiền của khách rồi bỏ trốn.
“Những sai phạm như thời gian qua phải có sự cộng hưởng giữa ngân hàng và khách hàng. Tôi nghĩ là trách nhiệm của khách hàng có lẽ lên tới 70%, còn lại 30% của ngân hàng”, ông Hiếu nêu quan điểm.
Ngân hàng làm đúng 100% thì không bao giờ mất tiền
Trong khi đó, luật sư Trương Thanh Đức cho hay NHNN đã ban hành quy chế 1160 cho phép các ngân hàng có quyền ban hành các thủ tục, quy trình đảm bảo tiền gửi cho khách hàng, nhưng phải đảm bảo sự chính xác và an toàn.
 |
| Nhiều chuyên gia, lãnh đạo ngân hàng cho rằng ngân hàng phải chịu trách nhiệm đầu tiên khi có rủi ro xảy ra trên dịch vụ cung cấp. Ảnh: Duy Tín. |
Ông Đức khẳng định nếu ngân hàng làm đúng 100% thì không bao giờ tội phạm lấy được tiền từ ngân hàng, dù khách có mất sổ tiết kiệm hay đưa chứng minh nhân dân cho tội phạm.
Theo luật sư này, ngân hàng phải chịu trách nhiệm, vì tất cả đều là cán bộ của ngân hàng, là người của pháp nhân, khách hàng giao dịch chỉ biết tin vào cán bộ ngân hàng với quy trình, uy tín ngân hàng.
“Ngân hàng phải bảo vệ khách hàng của mình tuyệt đối, trong mỗi sự việc mất tiền, khách hàng có lỗi 1 thì ngân hàng có lỗi 10, vì khách hàng chỉ biết làm việc với ngân hàng, không biết làm việc với ai, cá nhân, danh tính ra sao”, ông Đức khẳng định.
Cùng quan điểm, ông Nguyễn Đình Thắng, Chủ tịch HĐQT LienVietPostBank, khẳng định không chỉ ngân hàng mà bất kỳ dịch vụ nào, nếu đã xảy ra rủi ro trên dịch vụ mình cung cấp thì mình phải là người chịu trách nhiệm đầu tiên.
“Người dùng muốn phục vụ tốt nhất với công nghệ cao thì ngân hàng cung cấp dịch vụ phải xác định trách nhiệm của mình với khách hàng là cao nhất. Khi xảy ra bất cứ lỗi nào, đơn vị cung cấp dịch vụ phải đứng ra nhận trách nhiệm trước, sau đó có xử lý thế nào thì xử”, ông Thắng khẳng định.
Ông Thắng nói việc mất tiền có thể do hacker, nếu do sai sót lỗ hổng an ninh thì 100% trách nhiệm là của ngân hàng. Nhưng nếu khách hàng cho người khác cả mật khẩu rồi bị lấy cắp tiền thì rất khó cho ngân hàng.
Đối với những trường hợp mất tiền trong thẻ thời gian vừa qua, ông cho rằng đây chưa phải lỗ hổng về hacker mà chủ yếu là do khách hàng bị lợi dụng trong quá trình sử dụng thẻ. Ngoài ra còn có yếu tố con người trong nội bộ ngân hàng gây ra sự thất thoát cho khách hàng.
