Năm 1923, lần đầu tiên chì được thêm vào xăng để giúp động cơ ôtô khỏe hơn. Tuy nhiên, người Mỹ không hề biết sau sự kiện này, họ phải trả giá bằng chính sức khỏe.
Một nghiên cứu mới do Đại học Duke, Đại học bang Florida, Mỹ, phát hiện tính toán với khói xe do khí pha chì thải ra đã cướp đi 824 triệu điểm IQ của hơn 170 triệu người dân Mỹ đang sống. Con số này tương đương IQ của 50% dân số nước Mỹ đã bị suy giảm vì ảnh hưởng của sự kiện trên.
Nghiên cứu được công bố ngày 7/3 trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences.
Kết quả gây sốc
Nghiên cứu do TS Aaron Reuben, chuyên gia về tâm lý lâm sàng tại Đại học Duke và các cộng sự ở Đại học bang Florida, thực hiện. Ông Reuben cho rằng những người Mỹ sinh trước năm 1996 có nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe liên quan chì cao hơn, như lão hóa não nhanh.
Khí pha chì dùng cho ôtô đã bị cấm sử dụng tại Mỹ vào năm 1996, song, các nhà nghiên cứu nhận định bất kỳ ai sinh trước thời điểm này, đặc biệt vào những năm 1960, 1970, đều bị nhiễm độc chì cao từ khi còn nhỏ.
Chì là kim loại nặng có thể tìm thấy ở tất cả môi trường, chủ yếu là do các hoạt động của con người gây ô nhiễm như đốt các nhiên liệu hóa thạch, khai thác mỏ, các hoạt động sản xuất.
Đây là chất độc thần kinh và có thể ăn mòn các tế bào não sau khi xâm nhập cơ thể. Điều đó đồng nghĩa một khi đã phơi nhiễm chì, người bệnh sẽ không thể an toàn ở bất kỳ thời điểm nào trong cuộc đời.
Trẻ nhỏ đặc biệt dễ bị nhiễm chì, làm giảm sự phát triển của não bộ và khả năng nhận thức. Thật không may, dù ở tuổi nào, não bộ của chúng ta không được trang bị đầy đủ để chống lại nguy cơ này.
TS Reuben cho biết: “Chì có thể đi vào máu khi con người hít vào cơ thể dưới dạng bụi hoặc ăn thực phẩm nhiễm độc. Trong máu, chì sẽ đi vào não và phá hủy nhiều tế bào của cơ quan này”. Con đường chính để chì xâm nhập vào mạch máu là ống xả ôtô.
 |
| Xăng pha chì được sử dụng nhiều vào năm 1960-1970 tại Mỹ và các nhà khoa học cho rằng những người sinh vào thời điểm này có mức độ nhiễm độc chì cao nhất, nguy cơ gặp nhiều hệ lụy nghiêm trọng tới sức khỏe. Ảnh: BBC. |
Ông Reuben và cộng sự sử dụng dữ liệu công khai về nồng độ chì trong máu thời thơ ấu của công dân Mỹ. Dữ liệu này gồm tần suất sử dụng khí có chì, thống kê dân số. Từ đây, họ phát hiện gánh nặng cả đời của việc phơi nhiễm chì ở những người Mỹ còn sống từ năm 2015 đến nay. Nhóm tác giả ước tính sự tấn công của chì với trí thông minh (IQ) của người dân Mỹ bằng cách tính toán điểm IQ bị mất do tiếp xúc khí chứa chì.
Các nhà nghiên cứu đã rất sửng sốt trước kết quả này.
"Thành thật mà nói, tôi đã bị sốc. Mặc dù đã chuẩn bị cho kết quả này nhưng nó vẫn khiến tôi rất sốc khi nhìn vào những con số", GS McFarland, Đại học bang Florida, thành viên nhóm tác giả, thốt lên.
Tính đến năm 2015, hơn 170 triệu người Mỹ (hơn 50% dân số) có biểu hiện lâm sàng về mức độ chì trong máu khi còn nhỏ. Con số này có thể dẫn tới chỉ số thông minh của họ thấp hơn, nguy cơ cao mắc các bệnh suy giảm sức khỏe lâu dài như teo não, bị bệnh tâm thần, tim mạch…
Hậu quả của nhiễm độc chì khi hít khói xe
Những năm 1960, số lượng người dùng xăng pha chì tăng nhanh. Đến những năm 1970, con số đạt kỷ lục.
TS Reuben và các đồng nghiệp của ông phát hiện về cơ bản tất cả người dân Mỹ sinh ra trong hai thập kỷ đó đều bị nhiễm độc chì vì hít phải khói xe.
Đáng ngạc nhiên hơn nữa là phơi nhiễm chì từ thời thơ ấu có thể giảm điểm IQ tích lũy của nước Mỹ. Con số ước tính là 824 triệu điểm. Trung bình, mỗi người dân Mỹ mất gần 3 điểm IQ.
Các nhà nghiên cứu tính toán điều tồi tệ nhất sẽ xảy đến với những người sinh vào những năm giữa - cuối 1960. Họ có thể mất tới 6 điểm IQ. Trẻ em có nồng độ chì cao nhất trong máu sẽ mất điểm IQ gấp 8 lần mức tối thiểu hiện tại. Thậm chí tệ hơn, chúng có thể mất hơn 7 điểm IQ so với trung bình.
Việc giảm một vài điểm IQ có vẻ không đáng kể, nhưng các tác giả lưu ý rằng những thay đổi này đủ mạnh để khiến 50% dân số Mỹ có khả năng nhận thức ở dưới mức trung bình (IQ >85) hay thậm chí bị xếp vào nhóm thiểu năng trí tuệ (IQ <70).
 |
| Nhiễm độc chì có thể gây thiểu năng trí tuệ, đe dọa tính mạng, sự phát triển của người bệnh. Ảnh: Freepik. |
Các tác giả đang phân tích sự chênh lệch về chủng tộc khi tiếp xúc chì từ thời thơ ấu. Đặc biệt, họ sẽ xem xét những hậu quả lâu dài của việc phơi nhiễm chì trong quá khứ với sức khỏe não bộ ỏ tuổi già. Điều này dựa trên những phát hiện trước đó về việc người trưởng thành có mức độ phơi nhiễm chì cao từ thuở thơ ấu có thể bị lão hóa não nhanh hơn.
TS Reuben nhấn mạnh: “Hàng triệu người trong chúng ta đang phải chịu hậu quả từ tiền sử phơi nhiễm chì. Nó không giống bạn bị tai nạn xe hơi và rách cổ tay, được chữa lành và sau đó hồi phục. Nó trở thành kẻ thù len lỏi trong cơ thể bạn, không thể loại bỏ. Chúng tôi đang cố gắng hiểu những tác động của nó với cuộc sống ngày nay”.
Theo Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), triệu chứng ở người nhiễm độc chì như sau:
- Trẻ em: Hôn mê, co giật, có thể tăng kích thích, ngủ lịm từng lúc, liệt, thái độ hành vi kỳ dị, ít chơi, mệt mỏi, khó chịu, vô cảm, mất phối hợp, mất đi các kỹ năng học được, học kém, chậm phát triển tinh thần. Khi trẻ có biểu hiện nặng trên thần kinh trung ương (hôn mê, co giật) thì 25-30% số trẻ này có di chứng (chậm phát triển trí tuệ, co giật, mù, liệt) vĩnh viễn; nôn, đau bụng, chán ăn; thiếu máu
- Người lớn: Lơ mơ, lẫn lộn, sảng, dễ buồn ngủ, mất ngủ, hôn mê, co giật, đau đầu, mất trí nhớ, liệt; miệng có vị kim loại, chán ăn, táo bón, cơn đau bụng; đau cơ, yếu cơ, đau khớp; thiếu máu, người ta đã thấy độc tính của chì với máu ngay cả khi chì máu dưới 10mcg/dL; giảm tình dục, giảm khả năng sinh đẻ, dễ xảy thai, đẻ non, chậm phát triển thai, dị dạng thai; bệnh thận; tăng huyết áp, mức độ các rối loạn của lão hoá, bao gồm suy giảm trí tuệ, các bất thường điện não, rối loạn chức năng thận mạn tính và đục thuỷ tinh thể.
Người bệnh có thể cảm thấy bất thường nhưng thường chỉ được phát hiện khi xét nghiệm và khám chuyên khoa và đánh giá kỹ lưỡng.
