Theo một số chuyên gia tài chính, một trong những sai lầm thường gặp của người Việt là tránh nói về chủ đề tiền bạc cũng như chia sẻ kinh nghiệm ứng xử với các khoản chi tiêu và nợ. Chúng ta có thể tự tin tận hưởng một cuộc sống chất lượng hơn nhờ những kiến thức nền tảng về chi tiêu và vay nợ.
Phân biệt khoản cần mua và khoản muốn mua
Những tài sản mua để tiêu dùng được hiểu một cách đơn giản là những thứ mất tiền mà không tạo ra thu nhập - khoản muốn mua. Ví dụ một chiếc điện thoại xịn hay một chiếc áo hàng hiệu.
Trái lại, những vật dụng mang tính chất đầu tư, về cơ bản có thể giúp chúng ta tạo ra thu nhập chứ không phải chỉ dừng lại ở mục tiêu tiêu dùng - khoản cần mua. Ví dụ một tài xế cần một chiếc ôtô đủ tốt, một người làm đồ họa cần một máy tính cấu hình đủ mạnh…
 |
| Phân biệt khoản cần mua và khoản muốn mua giúp ta chi tiêu hợp lý. |
Tuy nhiên, lằn ranh giữa 2 loại tài sản này đôi khi rất mong manh. Ví dụ, một chiếc xe máy có thể phục vụ cho việc đi lại của cá nhân nhưng cũng có thể là phương tiện để kiếm thêm thu nhập. Do đó xác định đúng thứ cần mua với thứ muốn mua giúp chúng ta có thể đưa ra những quyết định chi tiêu hợp lý.
Xác định nợ tốt - nợ xấu
Nếu coi tài sản là khoản nợ thì đối với tài sản đầu tư, nguồn trả nợ là tiền được tạo ra từ tài sản đó. Nợ tốt giúp chúng ta tăng thu nhập, thậm chí nâng cao giá trị sức lao động. Trái lại, nợ xấu là những tài sản không sinh lợi, khiến chúng ta gặp khó khăn trong việc chi trả, trở thành gánh nặng cuộc sống.
 |
| Nợ tốt thúc đẩy chúng ta tăng thu nhập. |
Ví dụ, Nguyên là một nhân viên thiết kế đồ họa với mức lương 10 triệu/tháng. Để nâng cao chất lượng công việc, Nguyên cần mua một chiếc laptop. Anh có thể lựa chọn tiết kiệm trong 7 tháng để mua laptop, hoặc mua theo hình thức vay trả góp. Cuối cùng anh đã chọn mua trả góp chiếc Dell Vostro 3578 i7 có giá 20,99 triệu đồng trong 12 tháng qua FE Credit tại cửa hàng Thế Giới Di Động với thủ tục nhanh gọn, chỉ cần có CMND và bằng lái.
Sau khi trừ mọi khoản chi tiêu cố định còn dư khoảng 3 triệu, Nguyên trả trước 20% giá trị sản phẩm, mỗi tháng trả thêm cả gốc lẫn lãi gần 2 triệu và dư được hơn 1 triệu. Nhờ chiếc laptop mới, Nguyên đã cải thiện chất lượng công việc và được tăng lương lên 13 triệu, trừ đi số tiền đã trả góp thiết bị, Nguyên đã dư được tới 6-7 triệu mỗi tháng.
Có thể thấy đây là một khoản nợ tốt, một khoản đầu tư giá trị cho sự nghiệp và tương lai.
 |
| Bảng ví dụ về nợ tốt. |
Quy tắc 1/2 đối với tài sản tiêu dùng
Quy tắc 1/2 nói rằng chúng ta chỉ nên vay những khoản tiêu dùng nếu như khoản tiền thanh toán định kỳ hàng tháng nhỏ hơn 1/2 số tiền dư sau khi đã trừ mọi chi phí sinh hoạt. Độc giả xem thêm ví dụ bên dưới để hiểu hơn về vai trò của quy tắc 1/2.
 |
| Bảng ví dụ đánh giá khả năng quản lý khoản nợ (Đơn vị: Triệu đồng). |
Theo ví dụ, với mức thu nhập như nhau, chỉ vì không đánh giá đúng khả năng trả nợ mà Nam có nguy cơ lâm vào tình trạng khó khăn. Còn Tuấn có khả năng chi trả tốt hơn khi chỉ phải thanh toán số nợ không quá 1/2 số tiền tiết kiệm hàng tháng, đồng thời chất lượng cuộc sống không bị ảnh hưởng nhiều.
 |
| Nhờ quy tắc 1/2, bạn có thể nâng cao chất lượng sống. |
Làm chủ chi tiêu - tận hưởng cuộc sống
Từ những chia sẻ trên đây, chúng ta cần rèn luyện thói quen trước khi quyết định vay một khoản nợ nào đó phải đặt ra hai câu hỏi: “Khoản vay này phục vụ cho mục tiêu đầu tư hay tiêu dùng?” và “Nếu là khoản vay tiêu dùng thì liệu số tiền thanh toán định kỳ có nhiều hơn 1/2 thu nhập sau khi trừ chi tiêu của bạn hay không?”.
Với việc rèn luyện thói quen chi tiêu có kế hoạch một cách nghiêm túc, chúng ta không chỉ chủ động hơn, mà còn có thể khai thác hiệu quả các khoản nợ để nâng cao chất lượng cuộc sống.
