Nhiều năm qua, các tập đoàn công nghệ lớn của Trung Quốc - từ Tencent đến Alibaba - luôn khẳng định họ kinh doanh độc lập, không chịu sự kiểm soát của chính quyền Bắc Kinh. Các đại gia này chi hàng tỷ USD để thâu tóm hàng loạt công ty nhỏ, phát triển nhiều ứng dụng và công nghệ để cạnh tranh với đối thủ phương Tây.
Tuy nhiên, theo Bloomberg, việc tỷ phú Jack Ma “biến mất” sau khi chỉ trích ngành tài chính Trung Quốc hồi tháng 10, startup Ant Group của ông phải hủy đợt niêm yết trong tháng 11 và giá cổ phiếu Alibaba lao dốc từ đó đến nay cho thấy chính quyền Mỹ có lý xác định mọi doanh nghiệp Trung Quốc đều chịu sự kiểm soát của chính quyền Bắc Kinh.
Sau khi Ant Group hủy IPO hồi tháng 11, chính quyền Trung Quốc thông qua hàng loạt quy định mới để thắt chặt quản lý đế chế Internet của Jack Ma. Nhà chức trách buộc Ant Group hạn chế cho vay tiêu dùng. Startup tài chính khổng lồ này cũng có thể phải từ bỏ các mảng kinh doanh béo bở nhất như cho vay tiêu dùng, bảo hiểm và quản lý tài sản.
 |
| Jack Ma không xuất hiện công khai sau bài phát biểu gây chấn động ở Thượng Hải hồi tháng 10/2020. Ảnh: Getty. |
Chính quyền Trung Quốc cũng đã mở cuộc điều tra độc quyền nhắm vào Alibaba. Tỷ phú Jack Ma “biến mất” hoàn toàn trong hơn 2 tháng qua. Lần cuối cùng ông xuất hiện công khai là tại hội nghị Bund ở Thượng Hải hồi tháng 10. Khi đó, trong bài phát biểu gây chấn động, Jack Ma chỉ trích dữ dội ngành tài chính Trung Quốc là “lạc hậu” và “cản trở sự đổi mới”.
Kể từ bài phát biểu dài 20 phút đó, giá cổ phiếu Alibaba lao dốc không phanh, khiến định giá tập đoàn này bay hơi 218,5 tỷ USD. Điều đó có nghĩa là mỗi phút phát biểu của Jack Ma khiến giá trị vốn hóa của Alibaba sụt giảm 10,9 tỷ USD.
“Chính phủ Trung Quốc kiểm soát hạ tầng quản lý kinh tế và tài chính và việc Ant Group xâm phạm sự kiểm soát đó là bước đi quá đà”, Bloomberg dẫn lời chuyên gia Graham Webster thuộc Trung tâm Chính sách Mạng Stanford nhận định.
Do vậy, không có gì đáng ngạc nhiên khi nhà chức trách Mỹ đang xem xét cấm đầu tư vào Alibaba và Tencent. Lệnh cấm - nếu được thông qua - sẽ là cú đòn nặng giáng vào hai tập đoàn công nghệ khổng lồ này. Hôm 5/1, Tổng thống Donald Trump ký lệnh hành pháp cấm giao dịch với 8 ứng dụng Trung Quốc, bao gồm Alipay của Ant Group và WeChat Pay của Tencent.
Năm ngoái, chính phủ Mỹ mở chiến dịch kiềm tỏa Huawei Technologies và buộc ByteDance bán một phần TikTok cho các công ty Mỹ cũng vì quan ngại an ninh. Tương tự Huawei, Ant Group luôn tuyên bố “không có quan hệ gì” với chính phủ Trung Quốc.
Việc chính phủ Bắc Kinh mạnh tay can thiệp vào môi trường kinh doanh càng khiến làn sóng phản đối Trung Quốc bùng lên ở Washington. “Chính quyền Trung Quốc đang thắt chặt kiểm soát các công ty công nghệ”, nhà phân tích Alex Capri viết trong báo cáo của Hinrich Foundation.
