Năm 2005, thẩm phán tuyên Oswaldo Elias Martinez - hung thủ cưỡng hiếp và sát hại thiếu nữ 16 tuổi (Brittany Binger) không đủ năng lực tham gia vào quá trình tố tụng hình sự. Theo tòa tối cao, để có thẩm quyền pháp lý, Martinez cần phải kết nối chặt chẽ với luật sư của mình để nắm rõ những gì đang xảy ra trong phiên xét xử.
 |
| Chân dung Oswaldo Elias Martinez
. Ảnh: The Washington Post. |
Nỗ lực giao tiếp
Do thiếu khả năng giao tiếp, Martinez không được triệu tập để giải thích về cái chết của nạn nhân. Các chuyên gia nhận định người đàn ông này không có dấu hiệu tâm thần nghiêm trọng, chỉ số IQ ở mức dưới 68. Họ cho biết rào cản ngôn ngữ và văn hoá thường làm sai lệch kết quả của bài đánh giá trí thông minh.
Năm 2005, các chuyên gia đã dạy Martinez về bảng ngôn ngữ ký hiệu Mỹ, để giúp người này hiểu kiến thức cơ bản về hệ thống tố tụng hình sự. Họ cho biết những năm đầu bị giam giữ, Martinez đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, sau đó người đàn ông sinh năm 1971 lại dừng việc học.
Nhà tâm lý học Barbara Haskins nói với thẩm phán: “Martinez diễn tả chiếc thuyền và máy bay với biểu hiện muốn gặp thăm vợ con. Tôi cảm giác anh ta cố gắng nói rằng muốn mọi thứ quay lại ban đầu để có thể trở về El Salvador”.
Haskins viết: “Chúng tôi đã tổ chức nhiều phiên xử giả định. Chúng tôi diễn cảnh bắt giữ thủ phạm, đưa vào phòng xử án, có sự xuất hiện của thẩm phán và bồi thẩm đoàn. Sau đó, thẩm phán đưa ra phán quyết sau khi thẩm vấn nhân chứng và xem xét bằng chứng. Nhưng hầu như Martinez không quan tâm”.
Trong lần thử nghiệm khác của Debbie O'Berry, giảng viên dạy ký hiệu cho Martinez, cố gắng chỉ ra thủ phạm của vụ án trong phim và một số chương trình truyền hình. Tuy nhiên, phương pháp dường như không phát huy tác dụng.
Suốt thời gian này, ông James Binger, cha của nạn nhân, luôn tỏ ra tức giận và mất kiên nhẫn khi chờ đợi ngày hung thủ phải trả giá.
Công tố viên Nathan Green cho biết ông không liên lạc được với mẹ của thiếu nữ xấu số kể từ khi vụ án được đưa ra xét xử. Còn cha cô gái đã tham dự ít nhất 20 phiên xét xử Martinez từ năm 2005. Ông cho rằng hung thủ giết con gái mình có đủ năng lực pháp lý để hầu tòa.
Bố nạn nhân từng nói: “Tôi hy vọng hung thủ chết trong nhà tù một cách tàn bạo”.
Khiếm khuyết có giúp thoát tội?
Bác sĩ thần kinh Alexander Dromerick cho biết thất bại của Martinez trong việc học các ký hiệu không có gì đáng ngạc nhiên.
Trong báo cáo đánh giá, các chuyên gia nói rằng mặc dù Martinez nắm bắt được ngôn ngữ ký hiệu ở những năm đầu tiên của quá trình giam giữ, nhưng người đàn ông này vẫn chưa thể đủ năng lực pháp lý. Do đó, năm 2013, thẩm phán đã tuyên bố bị cáo “không đủ năng lực pháp lý” để hầu tòa.
 |
|
Công tố viên Nathan Green khẳng định: "Tôi không hành xử theo cảm tính, tôi đang làm theo luật” . Ảnh: The Washington Post. |
Công tố viên Green dựa vào một điều khoản trong quy chế về năng lực hình sự của bang để buộc Martinez lãnh án tù. Theo quan điểm của ông, bị cáo có thể bị giam giữ vô thời hạn mà không cần xét xử.
Thông thường, một vụ giết người ở bang Virginia, bị cáo có thể bị tử hình hoặc tù chung thân mà không được ân xá. Trong trường hợp của Martinez, tòa án cũng có thể đưa ra án tù chung thân bởi công tố viên không hề đưa ra mức án tử hình.
Martinez không bị cáo buộc tội giết người cấp độ 1 và vụ án cũng bị bỏ lửng nhiều năm trước đây. Tuy nhiên, Luật năng lực hành vi khẳng định rằng nghi phạm có thể “bị giam vô thời gian” trong khi được điều trị y khoa thích hợp.
Luật sư Clancy nói rằng điều khoản này là trái hiến pháp. Ông nhận định: “Tôi tin rằng điều luật này không bao giờ tính đến trường hợp của Oswaldo Martinez”.
Trong một số trường hợp, luật pháp Virginia cho phép tổng chưởng lý tiểu bang tổ chức cuộc tố tụng dân sự khi bị can không đủ năng lực. Tuy nhiên, văn phòng của Chưởng lý Mark R. Herring từ chối thực hiện vụ án của Martinez. Năm 2014, họ quyết định bị cáo không đáp ứng các tiêu chuẩn quy định cam kết dân sự.
Trong cuộc tranh luận rằng Martinez có nên được giam giữ với tội danh giết người chưa được xét xử, công tố viên Green nói: “Tôi không hành xử theo cảm tính, tôi đang làm theo luật”.
Theo Washington Post, trước khi chính quyền Mỹ có thể trục xuất hung thủ về nước, phiên điều trần sẽ được tổ chức tại một tòa án di dân. Theo đó, vì Martinez không có thẩm quyền tham gia vào một cuộc tố tụng, chính phủ liên bang có thể sẽ dừng trách nhiệm chăm sóc và nuôi dưỡng người này.
Cơ quan Nhập cư và Hải quan Mỹ đã không mấy thiết tha khi tạm giữ Martinez. Công tố viên Green nói: “Công lý sẽ bị lãng quên khi anh ta bị trục xuất”.
Vụ tranh tụng quyết định số phận Martinez dự kiến sẽ bước vào giai đoạn mới vào 2017. Hiện kẻ sát nhân câm điếc không quan tâm đến ngày mai sẽ ra sao.
