Ngoài tên gọi là rau muống còn nhiều tên gọi khác như vô tâm thái hay ung thái hoặc uông thái, thông thái, không tâm thái...
Rau muống có tên khoa học là Ipomoea aquatica Forsk, thuộc họ khoai lang, có tài liệu gọi là họ bìm bìm (Convolvulaceae).
Người ta đã phân tích thành phần dinh dưỡng có trong 100 g rau muống thấy nước chiếm 78,2 g, protein 2,7 g, canxi 85 mg, phospho 31,5 mg, sắt 1,2 mg, vitamin C 20 g, vitamin B2, caroten, acid nicotic, nicotic, đặc biệt trong giống rau muống đỏ chứa một chất giống như insulin nên đối với người mắc bệnh đái tháo đường ăn thường xuyên rau muống đỏ là rất tốt, có thể cải thiện bệnh chứng...
Để tham khảo, đồng thời có thể chọn lựa áp dụng sao cho thích hợp, an toàn, hiệu quả, dưới đây xin giới thiệu những phương thuốc tiêu biểu từ rau muống.
- Trị trẻ nóng nhiệt ra mồ hôi mùa hè: Lấy rau muống 100 g, mã thầy 500 g, sắc lấy nước cho trẻ uống thay nước trong ngày.
- Thanh nhiệt lương huyết, cầm máu, chữa tâm phiền, chảy máu mũi, lưỡi đỏ rêu vàng, khát nước mát, ù tai chóng mặt: Rau muống 150 g, cúc hoa 12 g, đun sôi 20 phút lọc lấy nước (có thể cho chút đường hòa vào cùng uống trong ngày).
- Chữa kiết lỵ mùa hè: Lấy 400 g cọng rau muống tươi, vỏ quýt khô lâu năm một ít, nấu nhỏ lửa trong nhiều giờ, lấy nước uống trong ngày.
- Ngộ độc thức ăn: Lấy rau muống một nắm giã vắt lấy nước cốt uống, nếu nặng mất nước, nhiễm độc phải đi viện cấp cứu ngay.
- Trị đau dạ dày, nóng ruột, ợ chua, miệng khô đắng: Rau muống 20 g, rau má 20 g, rau sam 16 g, cỏ mực 20 g, vỏ quýt 12 g, tất cả sao qua cho vào ấm đổ 500ml nước, sắc nhỏ lửa còn 250 ml, chia 2 lần uống lúc đói.
- Trị tiểu đường: Rau muống đỏ 60 g, râu ngô 30 g, sắc lấy nước uống trong ngày, cần uống một thời gian dài.
- Chữa đẹn trong miệng hoặc lở loét miệng trẻ em: Rau muống tươi 100 g, củ hành lá tươi 50 g, nấu canh lấy nước cho trẻ uống.
- Lở ngứa ngoài da, zona: Lấy ngọn rau muống, lá vòi voi mỗi thứ một nắm giã nhuyễn với ít muối đắp lên vết thương.
- Rôm sảy, mẩn ngứa, thủy đậu: Rau muống tươi một nắm to, rửa sạch nấu lấy nước xoa, rửa, tắm.
- Trị quai bị: Lấy rau muống 200-400 g, luộc ăn cả cái lẫn nước, có thể pha chút đường vào nước mà uống.
- Đau đầu, chảy mủ tai: Rau muống 100 g, thịt chó 100 g, cho cả vào hầm đến khi thấy thịt chó nhừ là được. Ăn thịt chó, rau muống, uống nước rau. Cần ăn liền vài ngày.
- Trị bốc hỏa đau răng: Rễ rau muống 100 g, giấm, nước mỗi thứ một nửa, sắc lấy nước ngậm ngày vài lần.
- Đại, tiểu tiện ra máu: Lấy rau muống lượng vừa đủ, rửa sạch, vò nát vắt lấy nước cốt cho mật ong vào uống. Ngày 1-2 lần.
- Trị đi ngoài ra máu, đái ra máu, nước tiểu đục: Rau muống tươi giã nát vắt lấy nước cốt cho mật ong vào uống, mỗi lần 30-50 ml.
- Trị chứng chảy máu mũi: Rau muống tươi 100 g, đường đỏ vừa đủ, sau nghiền nát cho nước sôi vào mà uống.
- Dạ dày, ruột thấp nhiệt (đi ngoài phân cứng rắn): Hằng ngày lấy rau muống xào hay nấu canh ăn.
- Trị chứng lòi dom, trĩ: Lấy 100 g rau muống nấu nhừ gạn lấy nước, cho 120 g đường trắng, nấu lên thấy sánh như kẹo mạch nha lấy uống, ngày 2 lần, mỗi lần 100 g.
- Trị mụn nhọt mưng mủ: Lấy rau muống tươi rửa sạch, lượng vừa đủ, giã nhuyễn, trộn với mật ong vừa phải, rồi đắp vào mụn nhọt.
- Trị say sắn: Lấy một nắm rau muống giã nát vắt lấy nước cốt cho uống một bát chừng 100-150 ml nếu nặng phải đi viện cấp cứu.
Y học hiện đại đã chứng minh rằng rau muống cung cấp nhiều chất xơ, vitamin C, vitamin A..., những người cao tuổi ăn rau ngày 2 bữa có não trẻ hơn 5 năm và ít bị suy giảm tinh thần hơn 40% so với những người ăn ít rau mỗi ngày hoặc không ăn rau.
Đông y cho rằng rau muống có vị ngọt, tính hơi lạnh (khi nấu chín thì lạnh giảm) đi vào các kinh tâm, can, tiểu trường, đại trường. Có công năng thanh nhiệt, lương huyết, chỉ huyết, thông đại tiểu tiện, lợi thủy, giải độc khi cơ thể bị xâm nhập các chất độc của nấm độc, cá, thịt độc, lá ngón, khuẩn độc, hoặc độc chất do côn trùng, rắn, rết cắn...
Rau muống có nhiều tính năng và tác dụng trong việc phòng, chữa nhiều chứng bệnh mà tiêu biểu là thanh nhiệt, giải độc trong mùa hè, thanh nhiệt, lương huyết, cầm máu, chữa tâm phiền, chảy máu mũi, lưỡi đỏ rêu vàng, khát nước, ù tai, chóng mặt, đau đầu do tăng huyết áp, đau dạ dày, nóng ruột, ợ chua, miệng khô đắng, say hay ngộ độc sắn, giải độc do ngộ độc thức ăn, các chứng chảy máu (chảy máu cam, ho nôn ra máu, tiểu tiện đục hay ra máu, trĩ, lỵ...), sản phụ khó sinh, khí hư, bạch đới, phù thũng toàn thân do thận, bí đái, tiểu đường, quai bị, chứng đẹn trong miệng ở trẻ, lở ngứa, loét da, zona (giời leo), rôm sảy, sởi, thủy đậu ở trẻ em, ong đốt, rắn giun cắn...
