F-35A được chọn vì là mẫu máy bay được đánh giá ấn tượng nhất và sẽ “mang lại lợi ích cao nhất với tổng chi phí thấp nhất”, CNN dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Sĩ Viola Amherd đưa tin ngày 1/7.
Quyết định mua F-35A còn đi kèm thỏa thuận mua hệ thống tên lửa đất đối không Patriot cũng của Mỹ với trị giá 2,1 tỷ USD.
Các công ty châu Âu thua cả hai cuộc đấu thầu vào tay nhà thầu Mỹ.
 |
| F-35A Lightning II thuộc Không quân Mỹ bay từ Anh tới Mỹ vào ngày 13/7/2016. Ảnh: Không quân Mỹ. |
Động thái của chính phủ lập tức vấp phải chỉ trích từ các nhà vận động phản đối mua vũ khí và đảng cánh tả. Những người này cho rằng không cần máy bay chiến đấu công nghệ cao để bảo vệ đất nước vì phản lực siêu thanh thông thường chỉ cần 10 phút để bao trọn lãnh thổ Thụy Sĩ.
“Vấn đề không phải chỉ là mua mà còn là chi phí bảo trì và hoạt động”, Priska Seiler Graf, thành viên Quốc hội Thụy sĩ thuộc đảng cánh tả Dân chủ Xã hội, nhận định. “Chúng ta nên tìm kiếm giải pháp châu Âu… và không muốn phụ thuộc vào Mỹ”.
Bảo vệ quyết định mua F-35A, Bộ trưởng Amherd cho biết tổng chi phí 15,5 tỷ franc (16,7 tỷ USD) rẻ hơn 2 tỷ franc so với nhà thầu trả giá thấp ngay sau Mỹ, dựa trên tính toán chi phí mua và bảo dưỡng trong 30 năm.
“Chúng tôi sẽ không mua (siêu xe) Ferrari nếu chỉ cần Volkswagen là đủ và Ferrari đắt gấp 3”, ông Amherd nói trong một buổi họp báo.
Thỏa thuận mua vũ khí tiếp theo cần được Quốc hội Thụy Sĩ phê duyệt ngân sách. Vấn đề này sẽ được đưa ra thảo luận vào đầu năm 2022. Quốc hội Thụy Sĩ có thể tranh luận về chi phí và điều khoản hợp đồng nhưng không thể chọn lại mẫu máy bay.
Các nhà phân tích cho biết quyết định bỏ qua nhà thầu châu Âu có thể được xem là thể hiện thái độ cự tuyệt Liên minh châu Âu, trong bối cảnh quan hệ giữa Bern và Brussels lạnh nhạt sau khi cuộc đàm phán về thương mại và các vấn đề khác đổ bể.
Nhóm phản đối dự kiến khởi xướng chiến dịch trưng cầu dân ý về vấn đề mua F-35A.
Chính phủ Thụy Sĩ có thể “sẽ thất bại nặng nề trong cuộc bỏ phiếu trưng cầu dân ý”, theo Jonas Kampus, thuộc một tổ chức hoạt động đòi xóa bỏ quân đội Thụy Sĩ.
“Các cuộc khảo sát trong tháng 9/2020 cho thấy cử tri rõ ràng phản đối F-35”, ông Kampus nói.
