Út “trọc” tức Đinh Ngọc Hệ, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần phát triển đầu tư Thái Sơn (Bộ Quốc phòng), lúc chưa bị khởi tố, bắt giam được xem là “ông trùm” của các dự án BOT, BT khi liên tục được chỉ định thầu hoặc trúng thầu những dự án khủng.
Nhiều sai phạm tiền tỷ
Một trong các dự án mà liên danh của Út trọc là chủ đầu tư có nhiều sai phạm là Dự án đầu tư xây dựng công trình khôi phục cải tạo quốc lộ 20 đoạn Km 123+105 đến Km 268. Dự án có chiều dài hơn 124 km, đi qua địa phận TP Bảo Lộc, các huyện Di Linh, Đơn Dương, Đức Trọng và Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. Tổng mức đầu tư của dự án hơn 4.100 tỷ đồng, trong đó đầu tư theo hình thức BT hơn 1.300 tỷ đồng và đầu tư bằng hình thức BOT hơn 2.600 tỷ đồng.
 |
| Lễ khởi công dự án quốc lộ 20. |
Tại dự án BOT kết hợp BT này, Bộ GTVT đề nghị về cơ chế đầu tư xây dựng cảng Kê Gà (Hàm Thuận Nam, Bình Thuận) và tuyến đường bộ phục vụ phát triển ngành công nghiệp nhôm được Thủ tướng đồng ý áp dụng hình thức chỉ định thầu. Liên danh được chỉ định thầu là Tổng công ty 319; Công ty Cổ phần phát triển đầu tư Thái Sơn (Bộ Quốc phòng) và Công ty TNHH sản xuất thương mại dịch vụ Yên Khánh.
Theo hợp đồng, phương án thu hồi vốn cho dự án BOT được tính toán trên cơ sở tổng hợp vốn đầu tư dự án, lưu lượng đếm xe thực tế, tốc độ tăng trưởng lưu lượng xe hàng năm; chi phí vận hành, duy tu, lãi vay… Thời gian thu phí hoàn vốn cho dự án là 21 năm 4 tháng 5 ngày. Thế nhưng qua kiểm tra, Thanh tra Chính phủ (TTCP) phát hiện liên danh này bỏ ra hơn 250 tỷ đồng mua lại quyền thu phí của Trạm thu phí Bảo Lộc - Lâm Đồng và đưa số tiền mua bán trên vào tổng mức đầu tư con đường. Theo TTCP, số tiền bỏ ra mua quyền thu phí không thuộc danh mục theo qui định trong cơ cấu tổng mức đầu tư. Vì vậy Bộ GTVT phải xác định, điều chỉnh lại cho phù hợp trong phương án tài chính của dự án.
Chỉ mới kiểm tra ba gói thầu 1, 2, 3 của dự án này, TTCP đã phát hiện nhiều sai phạm tiền tỷ. Cụ thể, gói thầu số 18 duy tu, bảo dưỡng mặt đường với giá trị 3,9 tỷ đồng nhưng khi kiểm tra tổng mức đầu tư được duyệt lại không có hạng mục chi phí này. Ngoài ra đối chiếu khối lượng trong tổng mức đầu tư có đề cập nhưng thiết kế bản vẽ thi công lại không có giá trị lên đến 16,5 tỷ đồng.
Nghiêm trọng nhất là hạng mục chi phí giải phóng mặt bằng. Giá trị được phê duyệt giải phóng mặt bằng trong dự án này là 459 tỷ đồng. Tuy nhiên trên thực tế, số tiền chi ra để giải phóng mặt bằng chỉ có 32 tỷ đồng, tức chênh lệch số tiền lên đến hơn 420 tỷ đồng.
Cầm đèn chạy trước ôtô
Đối với dự án đầu tư xây dựng công trình khôi phục, cải tạo quốc lộ 20 đoạn Km 0+000 đến Km 123 đi qua hai tỉnh Đồng Nai và Lâm Đồng trên cơ sở tách ra từ dự án của liên danh Út trọc thành dự án độc lập cũng có nhiều chi phí sai lệch.
 |
| Một đoạn đường của dự án này đang thi công. |
Dự án này cũng đầu tư theo hình thức chỉ định thầu rút gọn không có cơ sở trong đó năng lực nhà đầu tư chưa bảo đảm. Dự án được cấp giấy chứng nhận đầu tư ngày 28/8/2013 nhưng đã “cầm đèn chạy trước ôtô”. Cụ thể trước đó gần hai năm, những nhà đầu tư đã biết mình được chỉ định thầu nên ngày 23/12/2011 đã tổ chức… khởi công dự án.
Đặc biệt, việc điều chỉnh, bổ sung các khoản lãi vay, phí thu xếp vốn… đã làm thay đổi vốn đầu tư lên đến hơn 5.200 tỷ đồng nhưng nhà đầu tư chưa thực hiện thủ tục cấp điều chỉnh giấy chứng nhận đầu tư theo qui định.
Điều đáng nói là Công ty Cửu Long CIPM, một trong 4 nhà đầu tư trong lên danh của dự án này mới đăng ký doanh nghiệp lần đầu vào ngày 30/8/2011, trước ngày khởi công “lụi” (12/2011) chỉ bốn tháng. Đến tháng 6/2013 công ty này chưa góp được một xu nào vào liên danh nhưng vẫn được phê duyệt kế hoạch đấu thầu. Theo TTCP việc phê duyệt này là sai.
Kiểm tra dự toán các gói thầu, TTCP phát hiện một số nội dung chưa đúng quy định, phương án thi công phê duyệt chưa hợp lý làm chênh lệch tăng so với thiết kế kỹ thuật hơn 61 tỷ đồng. Chỉ riêng việc không sử dụng lượng bê tông nhựa tại các trạm trộn nằm gần gói thầu mà lại vận chuyển ở nơi xa hơn đến đã làm tăng hơn 27 tỷ đồng nữa.
Theo Tổng Thanh tra Chính phủ, lẽ ra theo quy định Bộ GTVT phải thực hiện quy trình xây dựng và công bố danh mục dự án BOT, BT vào tháng 1 hàng năm. Tuy nhiên cả hai dự án này, Bộ GTVT đã thực hiện chưa đúng theo quy định. Việc công bố chỉ thực hiện sau khi phê duyệt danh mục dự án để thực hiện quy trình lựa chọn nhà đầu tư là chưa đầy đủ.
