 |
Bệnh viện Đại học Y Hà Nội là cơ sở y tế đầu tiên ở Việt Nam sử dụng hệ thống khám chữa bệnh từ xa Telehealth. Sau 4 tháng, các bác sĩ đã tiến hành hội chẩn hơn 300 bệnh nhân. Những buổi phát trực tiếp chương trình trên mạng xã hội không chỉ thu hút các đồng nghiệp mà còn rất nhiều người dân theo dõi. PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, nhận định các bác sĩ của bệnh viện đang sở hữu “cánh tay thứ 3” theo đúng mong muốn của ông.
“Telemedicine không thực tế nên chưa thể phát triển”
Thông qua Telehealth, không chỉ người bệnh được hưởng lợi mà rất nhiều bác sĩ học viên, thậm chí bác sĩ chuyên khoa khác cũng được học, được hiểu về bệnh lý đó.
PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội
- Ước mơ bệnh viện của mình sẽ có được hệ thống khám chữa bệnh từ xa được bác sĩ ấp ủ từ khi nào?
- Tôi đã nghĩ đến chuyện này từ rất lâu rồi và chúng tôi đã triển khai ở toàn bộ tỉnh An Giang nơi tôi làm Đại biểu Quốc hội từ năm 2017.
Dự án này được triển khai ở các bệnh viện, các cơ sở y tế có sinh nở. Chúng tôi thực hiện lắp đặt các máy có ống nghe và khả năng phát wifi tiếng tim phổi của bé sơ sinh vào một phần mềm. Sau đó, ứng dụng này sẽ lọc tiếng tim bệnh lý. Đối với các trường hợp này, bác sĩ của Bệnh viện Đại học Y Hà Nội sẽ nghe lại tiếng tim. Nếu nghi ngờ trẻ có vấn đề, bé sẽ được siêu âm tim để sàng lọc. Tính đến năm 2019, dự án đã giúp sàng lọc 30.000 trẻ em và tìm ra được tỷ lệ gần 1/1.000 bé bị tim bẩm sinh.
- Nhiều năm trước, ngành y tế Việt Nam đã có ý tưởng về việc xây dựng hệ thống khám chữa bệnh từ xa. Ở thời điểm trước khi có Telehealth, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội nói riêng, ngành y tế nói chung đã từng sử dụng các hệ thống khám chữa bệnh trực tuyến nào?
- Giai đoạn trước, chúng ta từng đầu tư bài bản vào Telemedicine. Tuy nhiên, hệ thống này tốn khá nhiều tiền của bệnh viện tuyến trung ương và tuyến tỉnh. Mặt khác, Telemedicine chỉ là hội chẩn trực tuyến 1-1. Cụ thể, một bệnh viện tuyến tỉnh và một bệnh viện tuyến trung ương sẽ cùng chia sẻ về một ca bệnh. Như vậy, người được hưởng lợi chỉ có bệnh nhân này và một cơ sở y tế tuyến dưới.
- Yếu tố nào khiến các hệ thống khám bệnh trực tuyến trước đây không thể phát triển quy mô và bài bản, phủ sóng rộng như hiện nay?
- Vấn đề phức tạp nhất là hệ thống kỹ thuật, máy móc rất đắt tiền. Mỗi tháng, các bệnh viện phải chi trả phí đường lên đến 9 triệu đồng. Như vậy, việc tiêu tốn gần 100 triệu đồng mỗi năm khiến các bệnh viện tuyến huyện, thậm chí tuyến tỉnh rất nản.
 |
| Hệ thống khám, chữa bệnh từ xa hiện phủ sóng rộng rãi với 1.000 cơ sở y tế mới được khánh thành. Ảnh: BYT. |
Ngoài ra, việc trực tuyến của hệ thống Telemedicine là một chiều, chỉ có bác sĩ tuyến trên chỉ đạo bác sĩ tuyến dưới. Như vậy, việc sử dụng các phương tiện cá nhân còn thuận tiện hơn. Thông qua các ứng dụng, bác sĩ dễ dàng chuyển hình ảnh, nói chuyện với nhau bất cứ lúc nào chứ không cần đợi đến giờ nhất định lên phòng họp nhìn vào camera. Vì vậy, Telemedicine không thực tế nên chưa thể phát triển.
- Hệ thống Telehealth có ưu điểm gì so với Telemedicine?
- Telehealth là y học từ xa, trong đó, telemedicine chỉ là một bộ phận. Đặc biệt, việc hội chẩn trực tuyến của hệ thống Telehealth sẽ diễn ra hoàn toàn khác. Đó là buổi hội chẩn đa trung tâm, đa bệnh viện. Tất cả thông tin dữ liệu liên quan bệnh lý đều được công khai cho người dân được biết.
Như vậy, thông qua Telehealth, không chỉ người bệnh hưởng lợi mà rất nhiều bác sĩ học viên, thậm chí bác sĩ chuyên khoa khác cũng được học, hiểu về bệnh lý đó.
Điều quan trọng hơn là người dân khi tham gia hội chẩn sẽ hiểu ngành y và có niềm tin hơn với bệnh viện tuyến dưới, bệnh viện địa phương. Khi đó, họ biết rằng các bác sĩ địa phương cũng đủ trình độ khám chữa bệnh và đặc biệt có bệnh viện tuyến trung ương đứng phía sau hỗ trợ. Đó chỉ là giai đoạn 1 của việc xây dựng hệ thống Telehealth.
Ở giai đoạn 2, chúng ta sẽ triển khai đến từng bệnh viện các phòng khám trực tuyến. Điều đó có nghĩa là người dân đăng ký khám các chuyên gia ở tuyến cuối, tuyến trung ương ngay tại địa phương. Chúng tôi sẽ sử dụng các phần mềm, công nghệ để truyền dẫn hình ảnh khám chữa bệnh, xét nghiệm cận lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh về cho các điểm cầu hạt nhân. Từ đó, bệnh nhân được tổng hợp hai tri thức của bác sĩ địa phương và chuyên gia. Thời gian tới, Bộ Y tế sẽ ban hành quy chế khám chữa bệnh từ xa cụ thể để đơn thuốc đó sẽ có 2 bác sĩ cùng chịu trách nhiệm.
Giai đoạn 3, chúng tôi sẽ triển khai khám bệnh tại nhà. Điều dưỡng, kỹ thuật viên sẽ đến tận nhà người bệnh dùng các dụng cụ truyền thông tin về bệnh viện hoặc đến các thiết bị cá nhân của bác sĩ. Sau đó, bác sĩ sẽ chỉ dẫn các xét nghiệm cần thiết. Ngoài ra, bệnh nhân có thể được tiến hành các xét nghiệm từ xa như siêu âm, điện tâm đồ, nội soi tai mũi họng.
Tận dụng tối đa nguồn lực của ngành y tế
Tôi tin rằng nếu chúng ta đi đúng hướng và đặc biệt là có sự ủng hộ của các bệnh viện tuyến cơ sở, Telehealth sẽ đạt được các thành công đặc biệt, tạo bước ngoặt trong quá trình phát triển của ngành y tế.
PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội
- Hệ thống Telehealth đã đáp ứng được mong muốn của bác sĩ?
- Khi nghĩ đến Telehealth, tôi đã viết ra dự án triển khai hệ thống này. Sau đó, Bộ Y tế đã sử dụng rất nhiều dữ liệu trong dự án để chính thức soạn thảo hướng dẫn thiết kế hệ thống Telehealth tại các bệnh viện. Vì vậy, thực tế sử dụng cho thấy các tính năng của hệ thống Telehealth do Viettel cung cấp đúng như ý đồ mà tôi mong muốn.
- Đối tượng nào được hưởng lợi nhiều nhất khi các bệnh viện sở hữu hệ thống Telehealth?
- Telehealth sẽ tiết kiệm nhiều nhất cho người bệnh. Họ sẽ giảm được chi phí ăn ở, đi lại khi điều trị tại địa phương.
- Hệ thống này sẽ giúp tận dụng tối đa nguồn lực của ngành y tế như thế nào?
- Hiện nay, nhiều bệnh nhân viêm ruột thừa hoặc có u nang tuyến giáp, can thiệp mạch vành hoàn toàn có thể thực hiện ở tuyến tỉnh, nhưng họ vẫn di chuyển đến tuyến trung ương.
Vì vậy, khi Telehealth ra đời, trong giai đoạn 1, theo tôi, số lượng người bệnh đến với các cơ sở tuyến cuối, tuyến trung ương sẽ chưa giảm vì người dân biết được bác sĩ nào giỏi và sẽ tìm đến. Tuy nhiên, đến giai đoạn 2, 3 thì điều này sẽ được cải thiện rõ rệt.
Khi đó, các bệnh viện tuyến trung ương có thể mở rộng số lượng bệnh nhân khám chữa bệnh hơn và chữa các bệnh khó hơn nữa. Nhân lực y tế sẽ được dàn đều ở các nơi, tránh được tình trạng quá tải ở tuyến trên còn tuyến dưới thì thiếu bệnh nhân.
 |
| Hình ảnh hội chẩn trực tuyến tại Trung tâm y tế huyện Cô Tô (Quảng Ninh) và một số địa phương trên cả nước. Ảnh: BYT. |
Để làm được điều đó, tôi rất mong muốn các bệnh viện huyện hiểu và triển khai càng sớm càng tốt giai đoạn 2. Hiện tại, chúng tôi mới có khoảng 7 bệnh viện đăng ký trong tổng số 161 bệnh viện huyện. Sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh trực tuyến phải trở thành thói quen của người dân ở khắp các nơi.
- Không chỉ là công cụ để khám, chữa bệnh, Telehealth còn hỗ trợ rất tốt cho nhiệm vụ đào tạo các bác sĩ tuyến dưới?
- Đúng vậy, trong mỗi buổi hội chẩn trực tuyến, số lượng người có thể tham dự rất đông. Tại Đại học Y Hà Nội, số người tiếp cận trong một buổi phát trực tiếp chương trình Telehealth có thể lên đến 1 triệu. Số lượng người xem trực tiếp có thể lên đến khoảng 200.000.
Trong giai đoạn 2, 3 việc đào tạo sẽ tốt hơn rất nhiều. Các buổi khám chữa bệnh từ xa có thể trở thành các bài giảng lâm sàng. Chúng tôi sẽ tách những ca bệnh thành nhiều clip có nội dung về một chủ đề cụ thể như bệnh mạch máu, gan, thận... Những nội dung này chúng tôi sẽ phát hành để các sinh viên, bác sĩ được học. Bởi với ngành y, bệnh nhân chính là những người thầy lớn nhất của chúng tôi.
Theo tôi, đây là phương pháp chưa có nước nào trên thế giới tiến hành. Ở nước ta, nhà nước và Bộ Y tế rất ủng hộ phương án này nên chúng tôi có thể thực hiện.
Tôi tin rằng nếu chúng ta đi đúng hướng và đặc biệt là có sự ủng hộ của các bệnh viện tuyến cơ sở, Telehealth sẽ đạt được các thành công đặc biệt, tạo bước ngoặt trong quá trình phát triển của ngành y tế.
