Zing lược dịch bài viết "Sau 10 năm cô lập với công nghệ, tôi trở thành kẻ mơ hồ với những thứ mình từng làm chủ" của hacker McGraw khi chứng kiến sự thay đổi chóng mặt của công nghệ sau khi hoàn tất bản án 10 năm tù giam.
Năm 2009, tôi là người đầu tiên tại Mỹ bị kết án tù do phá hoại hệ thống máy tính của bệnh viện và SCADA (hệ thống điều khiển, thu thập dữ liệu). Sau khi ra tù, thế giới đã không còn như tôi từng biết.
Điều đó xảy ra hơn 10 năm trước, nhưng với tôi chỉ như mới hôm qua.
 |
| Tôi từng chờ đợi mòn mỏi bên cửa sổ để được trở về xã hội. Ảnh: 36kr.com. |
Không được dùng công nghệ trong tù vì là hacker
Tại Mỹ đang có 2,3 triệu tội phạm thụ án trong nhà tù, không nơi nào có Internet. Tù nhân chỉ được cập nhật thông tin qua báo, tạp chí và xem thời sự. Họ có thể sử dụng máy tính bị giám sát nghiêm ngặt để gửi email đến những người được cho phép với giá 0,05 cent mỗi phút. Tuy nhiên đặc quyền ấy không dành cho tôi vì tôi là hacker.
Tôi kháng án vào năm 2011, do không có cách liên lạc cho luật sư nên tôi đã thương lượng với bạn tù để mượn máy tính và gửi email.
Sau khi trở về xã hội, tôi cứ nghĩ mình vừa bước ra từ cỗ máy thời gian bởi công nghệ xung quanh đã thay đổi chóng mặt.
Người bạn ấy đã bị Cơ quan Điều tra Đặc biệt (SIS) bắt giữ do tài khoản của anh ghi nhận các hoạt động đáng ngờ.
Biết rằng tôi là người đứng sau, SIS đã tra hỏi anh ta về tôi. Giả vờ như kẻ ngốc, anh ta nói rằng tôi đã hack tài khoản tù nhân của anh ấy để sử dụng máy tính.
Kết quả, tôi bị giam 13 tháng trong căn phòng được canh gác nghiêm ngặt. Vụ án được chuyển lên Cục Điều tra Liên bang (FBI). Một số người gọi nơi tôi bị giam là "điểm đen" vì nó tách biệt hoàn toàn với truyền thông, khách viếng thăm và các luật sư.
Tôi chỉ có thể tắm 3 lần trong tuần, dành 23 giờ một ngày, 5 ngày mỗi tuần trong căn phòng chật hẹp, không điều hòa, không quạt và không lỗ thông gió. Do không đủ chứng cứ thuyết phục, tôi được thả ra phòng giam bình thường và thụ án cho đến khi mãn hạn tù.
 |
| Quá nhiều thứ thay đổi trong 10 năm. Ảnh: PCMag. |
"Tôi như vừa bước ra từ cỗ máy thời gian"
Sau khi trở về xã hội, tôi cứ nghĩ mình vừa bước ra từ cỗ máy thời gian bởi công nghệ xung quanh đã thay đổi chóng mặt. Tôi trở thành kẻ lưu vong, bị cô lập với sự tiến bộ của công nghệ, cách mà xã hội phát triển cùng nó.
Trước khi bị bắt, tôi là hacker từng lãnh đạo tổ chức phi chính phủ Electronik Tribulation Army (ETA), biết rõ mọi công cụ, lỗ hổng bảo mật và xu hướng công nghệ mới nhất.
Lúc thụ án, tôi đã đọc về những tiến bộ công nghệ trên báo nhưng khi ra ngoài, tôi như kẻ mơ màng trong lĩnh vực mình từng làm chủ. Nói cách khác, tôi như một giáo viên trở về làm học sinh.
Tôi vừa mua một chiếc laptop Dell. Thiết bị trông khá quen thuộc nhưng khi bật nguồn, đập vào mắt tôi là Windows 10. Windows 7 beta mới phát hành hôm qua mà?
Windows 10 sử dụng hệ thống tập tin (file system) mới nhưng tôi chẳng buồn tìm hiểu. Tôi chỉ muốn cài Windows XP và Ubuntu, Linux trên chiếc laptop này.
Dường như cách duy nhất để cài Ubuntu là tải file cài đặt trên web, tạo bộ cài lên ổ nhớ USB rồi cắm vào máy. Tuy nhiên, Windows 10 không sử dụng hệ thống BIOS (Basic Input-Output System) để khởi động mà chuyển sang UEFI (Unified Extensible Firmware Interface), điều khiến tôi thực sự bối rối.
Windows 10 đã kiểm soát mọi thứ nhưng tôi lại không thể kiểm soát nó. Dành hàng giờ tìm kiếm trên Google nhưng vẫn không có kết quả.
 |
| Windows 10 trở thành kẻ thù mới của tôi. Ảnh: The Verge. |
"Một thế giới mà tôi như kẻ ngoại đạo"
Thật xấu hổ khi phải hỏi cô con gái 12 tuổi của tôi rằng hashtag là gì. Rất nhiều thứ đã thay đổi trong 10 năm.
Ngày trước, làm hacker như tôi bị xem là cấm kỵ. Bây giờ thì hacker được rất nhiều công ty săn đón. Họ còn được ca ngợi trong phim, sách và game. Như bộ phim Mr. Robot đã miêu tả hacker như anh hùng thay vì nhân vật phản diện.
Điều đó cũng thay đổi suy nghĩ của hacker. Tìm hiểu về thế hệ hacker mới, tôi thấy một số người không còn tinh thần tò mò, ham học hỏi như thời của tôi, thay vào đó bị chi phối bởi sự tham lam và thù ghét.
Đây là những thay đổi thú vị mà tôi đọc được về thế giới xung quanh trong 10 năm thụ án:
- Bitcoin trở thành tiền điện tử đầu tiên trên thế giới (tôi vẫn không biết làm sao có được Bitcoin và cách sử dụng).
- Smartphone xuất hiện từ năm 2007 nhưng chỉ bùng nổ từ 2009. Tôi làm quen khá nhanh với chiếc Galaxy A10e mới mua nhưng không biết cách "root" (vượt qua lớp bảo mật). Nhớ lại lần đầu xem quảng cáo smartphone trên TV, tôi từng hét lớn: "Đó là thứ ngu xuẩn nhất. Ai đời lại đặt những ngón tay dính dầu mỡ lên màn hình như vậy?".
- Sự xuất hiện của Tor và các ứng dụng duyệt web ẩn danh để bảo vệ danh tính trên Internet. Các ứng dụng mã hóa được sử dụng rộng rãi hơn sau chiến dịch Mùa xuân Ả Rập.
- Mạng xã hội MySpace dần sụp đổ. Ngày nay, chủ nghĩa thực dụng đã trở nên phổ biến.
- Mã độc nhắm vào ngân hàng trở thành mối nguy hiểm mới.
- Máy bay do thám của Mỹ bị Iraq trộm dữ liệu bằng phần mềm Skygrabber giá chỉ 26 USD. Khi phong trào WikiLeaks nổ ra, rất nhiều tài liệu mật của chính phủ bị rò rỉ.
 |
| Biết bao sự kiện thay đổi thế giới trong 10 năm. Ảnh: Freethink. |
- Tổ chức tin tặc Lulz Sec gồm các thành viên của Anonymous thực hiện nhiều cuộc tấn công mạng quy mô lớn, khiến các cơ quan Mỹ đau đầu.
- Edward Snowden, nhân viên Cơ quan An ninh Quốc gia (NSA) đã rò rỉ 10.000 tài liệu mật cho phóng viên, phơi bày chương trình gián điệp quy mô lớn có tên Prism.
- Các nhà quảng cáo thu thập hành vi người dùng trên Internet để hiện quảng cáo. Tôi cũng từng đánh cắp dữ liệu người dùng, hành động bị xem là tội ác thời điểm ấy. Có lẽ nó sẽ hợp pháp nếu tôi gửi cho nạn nhân vài mẩu quảng cáo chăng?
- Nhà thông minh, xe thông minh ngày càng phổ biến. Chúng được kết nối không dây đến một thiết bị điều khiển.
- Hình ảnh mô phỏng 3 chiều của rapper quá cố Tupac Shakur xuất hiện trong buổi hòa nhạc tại Coachella.
- Công nghệ thực tế tăng cường (AR) được áp dụng cho kính thông minh Google Glass. Tuy nhiên do vấn đề bảo mật và giá cao, Google Glass đã sớm bị ngừng bán.
- Trợ lý ảo Alexa của Amazon trở thành nhân chứng trong vụ án giết người. Thẩm phán đã ra lệnh để Alexa phát lại bản ghi âm tố cáo thủ phạm.
- Máy bay không người lái (drone), mã độc tống tiền (ransomware) trở nên phổ biến.
- Trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng thông minh. Tôi đã xem video trên YouTube quay cảnh diễn viên Will Smith "hẹn hò" với robot Sophia.
Hologram, nhà thông minh, tiền điện tử, siêu dữ liệu... là gì? Tôi như vừa bước ra cỗ máy thời gian, đến một nơi mà mình như kẻ ngoại đạo.
 |
| Tôi từng nhận xét tiêu cực về smartphone khi xem quảng cáo về nó trên TV, nhưng giờ thì ai cũng cầm nó trên tay. Ảnh: The Verge. |
Tương lai bất định
Đối với tôi bây giờ, tương lai là thứ gì đó bất định. Sự tương tác giữa các cá nhân chẳng còn ý nghĩa nữa, thay vào đó là một xã hội bị cuốn vào lượt thích, ảnh tự sướng, smartphone và các công nghệ tương tự. Mọi người thất vọng vì tôi không thay đổi để bắt kịp thời đại.
Tôi từng mòn mỏi chờ đợi bên cửa sổ để được trở về xã hội, nhưng mọi thứ đã trở nên quá lạ lẫm.
