Ông Yoshinori Ohsumi sinh năm 1945 ở Fukuoka (Nhật Bản) và hiện là giáo sư của Viện Công nghệ Tokyo.
Thông báo của Hội đồng Nobel của viện Karolinska Thụy Điển nói quá trình tự thực (autophagy) là cơ chế nền tảng của tế bào. Thông báo cũng nói nghiên cứu của Ohsumi chỉ ra cơ chế tự thực (tự ăn chính mình) kiểm soát các tính năng y sinh căn bản khi các thành tố tế bào bị suy thoái và được tái tạo.
“Các phát hiện của Ohsumi dẫn tới tư duy mới trong cách hiểu về cơ chế tái tạo của tế bào,” Hội đồng Nobel của Viện Karolinska ở Thuỵ Điển nói khi công bố giải thưởng 8 triệu Krona Thuỵ Điển (tương đương 933.000 USD).
Sự chuyển hướng may mắn
Chia sẻ nhanh về giải thưởng, giáo sư Ohsumi nói: "Tôi vô cùng bất ngờ. Khi đó tôi đang làm việc trong phòng thí nghiệm thì được báo tin".
Ông Ohsumi cho biết sự nghiệp của mình chịu sự ảnh hưởng của bố, vốn là một giáo sư ngành cơ khí ở ĐH Kyushu. "Tôi đã làm quen với môi trường học thuật từ nhỏ cho đến khi trưởng thành. Nhưng trong khi bố tôi theo đuổi các ngành công nghiệp thì tôi hứng thú hơn với khoa học tự nhiên", ông chia sẻ.
Khi vào trường phổ thông, ông thích nhất môn hóa học nên đã thi vào ngành này của đại học Tokyo. "Nhưng tôi nhanh chóng nhận ra môn hóa không còn hấp dẫn, vì ngành này đã được khám phá nhiều rồi", Ohsumi nói.
 |
| Ông Yoshinori Ohsumi. Ảnh: Titech. |
Sau đó, giáo sư Ohsumi chuyển hướng sang môn sinh học. Ông cho rằng đó là sự chuyển hướng may mắn vì "đầu thập niên 1960 là giai đoạn vàng của những nhà nghiên cứu sinh học phân tử". Ngành này cũng còn là một lĩnh vực khá mới mẻ ở Nhật Bản vào thời điểm đó.
Quá trình tự thực cũng có thể nhanh chóng cung cấp nhiên liệu và năng lượng cho việc xây dựng các thành tố tế bào mới. Đây là cơ chế quan trọng để tế báo ứng phó với tình trạng tế bào bị đói hoặc là các dạng stress khác.
Khi bị nhiễm trùng, quá trình tự thực của tế bào có thể ngăn chặn các vi khuẩn và virus thâm nhập xuyên tế bào. Quá trình này cũng đóng góp cho việc phát triển phôi và sự tạo khác biệt cho tế bào.
Công trình nghiên cứu gần 30 năm
Quá trình tự thực đã được biết đến trong hơn 50 năm nay nhưng tầm quan trọng của nó đối với y sinh và y dược mới chỉ được nhận ra sau những nghiên cứu của Ohsumi trong những năm 1990.
Ông sử dụng nấm men bánh mỳ để xác định gen cần thiết trong quá trình tự thực. Sau đó, ông đào sâu làm sáng tỏ các cơ chế này ở nấm men.
Khám phá của Ohsumi mở ra một mô hình mới về sự hiểu biết của nhân loại đối với cách thức các tế bào tái sản sinh các thành phần của nó. Việc đột biến trong cơ chế tự thực có thể dẫn đến bệnh tật, bao gồm bệnh ung thư và các bệnh về thần kinh.
Ông là nhà khoa học gốc Nhật Bản thứ 23 đoạt giải Nobel, và là người Nhật thứ 6 được vinh danh ở hạng mục Y sinh.
Trước đó, Reuters đã dự đoán giải Nobel Y sinh năm nay sẽ được trao cho các nghiên cứu có thể giúp cho liệu pháp chữa trị bệnh ung thư.
Hồi năm ngoái, các nhà khoa học đến từ Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc được vinh danh ở giải thưởng Nobel Y sinh học vì nghiên cứu kháng các bệnh do giun ký sinh và bệnh sốt rét. Họ là ông William C. Campbell (sinh năm 1930) làm việc tại Đại học Drew (bang New Jersey, Mỹ), ông Satoshi Omura (sinh năm 1935) từ Đại học Kitasato (Tokyo, Nhật Bản); và bà Youyou Tu (sinh năm 1930) từ Học viện Y học cổ truyền Trung Quốc.
Nobel Y sinh là giải đầu tiên được trao trong chuỗi sự kiện Nobel. Từ năm 1901, Ủy ban Nobel đã trao giải Y sinh học cho 106 cá nhân và tập thể. Tuy nhiên, chỉ 12 người phụ nữ chiến thắng giải này.
Người trẻ nhất nhận được vinh dự này là Frederick Banting (1891 - 1941). Ông nhận giải ở tuổi 32 với công trình nghiên cứu về insulin. Trong khi đó, nhà khoa học cao tuổi nhất từng nhận giải là Peyton Rous (1879 - 1970) ở tuổi 87 nhờ công trình nghiên cứu về virus gây ung thư.
Những giải sẽ được công bố tiếp theo gồm Vật lý (chiều ngày 4/10), Hóa học (5/10), Hòa bình (ngày 7/10) và Kinh tế (ngày 10/10). Ủy ban chưa định ngày để trao giải Nobel Văn chương.
