Từ trước đến nay, TikTok luôn tự hào về thuật toán For You (Dành cho bạn), chuyên hiển thị những nội dung được cá nhân hóa theo sở thích từ lịch sử dụng ứng dụng của người dùng. Song, đây không phải là toàn bộ sự thật.
Forbes đã tiếp cận một loạt tài liệu nội bộ, cùng thông tin từ 6 nhân viên và cựu nhân viên tại công ty mẹ ByteDance của TikTok. Việc tạo xu hướng bán thủ công, còn được gọi là "tạo nhiệt" (heating), là cách để nhân viên của TikTok và ByteDance tự quyết định những video họ muốn đẩy tương tác.
Sự bất công của thuật toán TikTok
“Tạo nhiệt tức là xen kẽ các video được chọn vào trang chủ For You của người dùng để đạt được một lượng lượt xem nhất định. Tổng lượt xem của những video được tạo nhiệt sẽ chiếm một phần lớn tổng lượt xem hàng ngày, từ 1-2%. Con số này sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến số liệu tổng thể trên nền tảng”, tài liệu nội bộ có tên MINT Heating Playbook viết.
 |
| Tính năng tạo nhiệt giúp đẩy một vài nội dung xuất hiện trên news feed người dùng TikTok để phục vụ cho lợi ích cá nhân của công ty và nhân viên. Ảnh: Shutterstock. |
Theo Forbes, các ông lớn công nghệ vẫn can thiệp nhất định vào những bài đăng xuất hiện trên trang chủ người dùng. Nhưng đa số trường hợp họ đều đính chính và gắn nhãn rõ ràng những bài viết được đẩy để người dùng phân biệt.
Google, Meta đã hợp tác với các tổ chức sức khỏe và bầu cử để quảng bá những bài viết có thông tin đã xác minh về tình hình dịch Covid-19 hay địa điểm bầu cử. Những bài đăng này đều có phần cảnh báo về nguyên nhân và cách thức những bài viết này được đẩy trên news feed.
Tuy nhiên, ở TikTok, tính năng tạo nhiệt được dùng để kiếm lợi cho người nổi tiếng và các thương hiệu lớn, dụ dỗ họ hợp tác và mua quảng cáo bằng cách chỉ ra lượt xem cao ngất ngưởng của các video.
“Chúng ta luôn nghĩ rằng mạng xã hội là một thế giới dân chủ bởi mọi người đều có cơ hội tiếp cận đến công chúng như nhau. Nhưng điều này không hoàn đúng”, Evelyn Douek, giáo sư tại Stanford Law School, nói với Forbes. Những thể chế bất công của xã hội cũng đang dần xuất hiện trên thế giới Internet.
“Các nền tảng trở thành những kẻ đứng sau quyết định người thua, kẻ thắng, trong khi đó, các bên làm quảng cáo và hợp tác chính là người được lợi”, chuyên gia nhận định.
Bị nhân viên lạm dụng để tư lợi
Theo Forbes, những tài liệu nội bộ về tạo nhiệt cũng cho thấy những video trong trang For You không xuất hiện chỉ dựa trên sở thích của người xem mà đa phần là bởi TikTok muốn một thương hiệu hay một tài khoản nào đó có thêm nhiều lượt xem.
Mạng xã hội này không hề dán nhãn hay cảnh báo người dùng trước như video mua quảng cáo hay được tài trợ, khiến họ không thể phân biệt.
Nguồn tin nội bộ tiết lộ chính nhân viên TikTok cũng lạm dụng đặc quyền tạo nhiệt video này. Một cựu nhân viên cho biết nhân sự tại công ty mạng xã hội sẵn sàng vi phạm quy định để đẩy bài viết của vợ/chồng mình trên TikTok.
Thậm chí, một vài người còn tạo nhiệt cho tài khoản của chính mình và những người thân cận xung quanh. Forbes cho biết mỗi lần tạo nhiệt, tài khoản đó có thể nhận thêm đến hơn 3 triệu lượt xem.
 |
| Nếu được sử dụng đúng cách, tạo nhiệt có thể giúp người dùng tiếp cận được đa dạng nội dung trên TikTok hơn. Ảnh: AP. |
Không chỉ vậy, các tài liệu chỉ ra nhiều nhân viên của ByteDance lẫn các công ty hợp tác đều có quyền hạn nhất định trong việc quyết định nội dung nào được quảng bá.
Theo tài liệu TikTok Heating Policy, các nhân viên tại đây có thể dùng tính năng tạo nhiệt để thu hút người nổi tiếng, đẩy nội dung đa dạng hơn, đồng thời tuyên truyền những thông tin quan trọng và hiển thị những video vô tình bị thuật toán bỏ sót.
TikTok cần minh bạch về thuật toán đẩy nội dung của mình
Phản hồi về cáo buộc này, đại diện Jamie Favazza khẳng định TikTok đẩy một số video để đa dạng hóa trải nghiệm của người dùng, đồng thời giới thiệu những nhà sáng tạo nội dung đang nổi đến họ. “Chỉ có một vài nhân viên ở Mỹ có quyền quyết định nội dung được quảng bá và số lượng video này chỉ chiếm 0,002% toàn bộ trang For You”, đại diện cho biết.
Forbes cho biết các tài liệu thu thập được cũng cho thấy TikTok và ByteDance đã biến tạo nhiệt trở thành công cụ phục vụ cho mục đích kinh doanh chính đáng. Họ muốn đa dạng hóa nội dung trên TikTok, không chỉ là những video nhảy nhót, hát nhép mà còn là những nội dung thú vị hơn.
“Mục đích chính của nó là quảng bá những nội dung mới, hiển thị thông tin quan trọng và giúp đỡ các nhà sáng tạo. Nếu được sử dụng đúng cách, ‘tạo nhiệt’ sẽ có tác dụng như một đòn bẩy, giúp những người dùng nhỏ lẻ phát triển và tạo ra một kho tàng nội dung phong phú hơn”, MINT Heating Playbook viết.
Một nhân viên TikTok cũng cho biết họ thường tạo nhiệt cho các bài đăng để thúc đẩy hợp tác giữa mạng xã hội với các tổ chức bên ngoài như tổ chức phi chính phủ, nghệ sĩ. Công cụ này cũng được áp dụng với những nhà sáng tạo nội dung làm một nội dung khác với chuyên mục của mình như beauty blogger làm video về nấu ăn.
“Trong những trường hợp này, tính năng tạo nhiệt giúp thuật toán tìm ra khán giả đích của video”, người này cho biết.
Nói với Forbes, giáo sư Douek của Đại học Stanford cho rằng nếu TikTok tiết lộ thời điểm và cách thức họ tạo nhiệt cho một số bài viết nhất định trên news feed sẽ giúp người dùng làm quen với công cụ này hơn. “Tuy nhiên, rất có thể TikTok không muốn công khai những thông tin này là vì sẽ dễ dẫn đến những chỉ trích và tranh cãi không đáng có”, giáo sư nhận định.
Những chiếc bẫy vô hình trên mạng xã hội
Cuốn sách Vũ trụ kĩ thuật số của giáo sư Kim Sang Kyun đã đi sâu phân tích, mổ xẻ một cách tường tận, những tác động các thiết bị thông minh, thế giới ảo và mạng xã hội trong cuộc sống hiện đại.
