Ngày 2/2, cùng thời điểm Amazon công bố kết quả kinh doanh quý IV/2020, nhà sáng lập Jeff Bezos đã để lại lá thư thông báo việc mình sắp rời khỏi chức vụ CEO tại công ty này sau 27 năm.
Trong sự nghiệp của mình, vị thuyền trưởng 57 tuổi đã lèo lái Amazon từ một cửa hàng sách trực tuyến thành một trong những công ty sáng tạo, quyền lực và nổi tiếng nhất trên thế giới.
Sự lùi bước của Jeff Bezos không đồng nghĩa với việc thời kỳ huy hoàng của Amazon đã chấm dứt. Đây lại là một dấu mốc cho sự thay đổi sâu sắc trong giới lãnh đạo tại Thung lũng Silicon.
 |
| Dưới bàn tay lèo lái của Jeff Bezos, Amazon đã trở thành một trong những công ty có quy mô lớn nhất thế giới hiện nay. Ảnh:Investo. |
Đó là khi các nhà sáng lập của những gã khổng lồ công nghệ lui về sau, nhường lại quyền điều hành vào tay những người được tín nhiệm. Họ vốn là các lãnh đạo, chiến lược chuyên nghiệp nhưng lại không có tầm nhìn như những nhà sáng lập.
Những nhân sự này cũng đã phải trải qua một loạt thách thức khác nhau được các ông chủ đề ra và giám sát. Sau một quá trình sàng lọc, người ưu tú nhất sẽ nhận được sự tin tưởng tuyệt đối để trao quyền điều hành.
Cuộc chia tay với những người sáng lập
Sự chuyển giao quyền lực tại Thung lũng Silicon đã được thực hiện từ lâu. Bắt đầu vào năm 2000, Bill Gates từ bỏ vị trí CEO của Microsoft và chấm dứt công việc toàn thời gian của ông tại đây 8 năm sau đó.
Nhà sáng lập Apple, Steve Jobs đã mất do ung thư vào năm 2011 nhưng trước đó đã để lại quyền điều hành cho Tim Cook. Bộ đôi nhà đồng sáng lập Google là Larry Page và Sergey Brin cũng đã rút lui khỏi vị trị CEO và Chủ tịch của Alphabet vào năm 2019, trao quyền điều hành cho Sundar Pichai.
Cả Pichai và Tim Cook đều đã mang đến cho công ty một số thành công nhất định nhưng bị coi là kém sáng tạo hơn so với các ông chủ cũ của họ.
Giờ đây đến lượt Jeff Bezos rút khỏi chiếc ghế nóng tại Amazon. Facebook sẽ là gã khổng lồ công nghệ duy nhất còn được điều hành bởi chính người sáng lập.
CEO của Facebook, Mark Zuckerberg có thể được coi là người cuối cùng còn trụ vững tại Thung lũng Silicon. Anh cũng là người sáng lập trẻ nhất và sở hữu công ty đang hứng chịu nhiều chỉ trích nhất liên quan đến các bê bối khác nhau tính đến thời điểm hiện tại.
 |
| Mark Zuckerberg sắp trở thành nhà sáng lập cuối cùng còn giữ chức CEO của một gã khổng lồ công nghệ. Ảnh: BBC. |
“Đối với Larry và Sergey, họ nhìn xa về phía trước 10 năm và biết điều gì sẽ xảy ra. Còn với Jeff Bezos, ông đã lèo lái con thuyền của mình 27 năm và ông biết công ty của ông sẽ phát triển như thế nào trong vòng 10 năm tới”, nhà phân tích công nghệ Benedict Evans cho biết trong cuộc phỏng vấn.
"Tuy nhiên đối với Mark Zuckerberg, đang có quá nhiều vấn đề và hoài nghi xoay quanh công việc của anh ấy và bạn không thể biết điều gì sẽ xảy ra.”
Thành tựu và các rắc rối muôn thuở của những gã khổng lồ
Thế hệ những nhà sáng lập đã xây dựng nên những công ty có giá trị lớn nhất Thung lũng Silicon ngày nay đều có những định hướng và cá tính riêng. Tuy vậy họ vẫn có những điểm tương đồng. Đó chính là tất cả đều chia sẻ khả năng sáng tạo không ngừng cũng như có sở trường trong việc phá bỏ những giới hạn của ngành công nghiệp máy tính và dịch vụ.
Ngoài ra họ cũng được biết đến với bản lĩnh cạnh tranh kiên cường. Họ là đối thủ của nhau trên nhiều lĩnh vực, từ việc phát triển các cửa hàng ứng dụng, thiết bị, dịch vụ cho đến các dự án dài hạn. Tất cả những điều trên đã làm cho các công ty mất dần đi tính đặc trưng vốn có của chúng qua các năm.
Jeff Bezos đã tận dụng vị thế của Amazon trong lĩnh vực thương mại điện tử để xây dựng nên 2 doanh nghiệp khác. Đó là Amazon Web Services với vai trò cung cấp dịch vụ đám mây và nền tảng bán lẻ cho bên thứ ba Amazon Marketplace. Cả 2 doanh nghiệp này đều thành công rực rõ.
Vào năm 1998, các nhà đồng sáng lập Google đã mở rộng ý tưởng của họ về việc mọi người có thể truy cập các nguồn thông tin từ khắp nơi trên thế giới một cách miễn phí. Và thế là họ đã cho ra đời Google Maps, Gmail, YouTube, tiến hành sản xuất các thiết bị cũng như phát triển điện toán đám mây trong khoảng thời gian sau đó.
Mark Zuckerberg đã biến mạng xã hội Facebook, vốn đã thành công, lại càng trở nên to lớn hơn sau khi mua lại Instagram vào năm 2012 và WhatsApp vào năm 2014. Vào thời điểm đó, đây được coi là những động thái nhằm đảm bảo vị thế của Facebook trong bối cảnh khách hàng có xu hướng chuyển sang sử dụng các ứng dụng ưu tiên đăng ảnh và nhắn tin.
Steve Jobs đã tạo ra một cuộc cách mạng về điện toán khi ông cho ra đời chiếc iPhone, một sản phẩm lần đầu tiên cho phép chiếc điện thoại biến thành máy tính với hệ điều hành độc lập và giao diện bàn không có bàn phím vật lý mới lạ.
Microsoft thì tạo ra hệ điều hành Windows và bộ sản phẩm Office vẫn còn được sử dụng rộng rãi đến tận ngày nay.
Các chiến lược của những nhà sáng lập nên các gã khổng lồ công nghệ đã biến họ trở thành những người giàu có nhất hành tinh. Tuy nhiên chúng cũng đã thu hút sự chú ý của các chính phủ trên khắp thế giới.
Những nhà lãnh đạo cũng như các chính trị gia đã đặt câu hỏi về tốc độ phát triển và việc thu nhập thông tin người dùng của các gã khổng lồ công nghệ. Tầm ảnh hưởng của họ đến những khía cạnh khác nhau trong cuộc sống người dân cũng là một chủ đề hay bị bàn tán.
Google và Facebook đang phải đối mặt với các vụ kiện chống độc quyền mang tính bước ngoặt ở Mỹ. Trong khi đó, Amazon cũng đang đối đầu với những cáo buộc tương tự ở Liên minh châu Âu. Tòa án tối cao đã cho phép khách hàng kiện Apple về các hành vi chống lại sự cạnh tranh trong kho ứng dụng của hãng.
 |
| Mark Zuckerberg đã phải nhiều lần điều trần trước Quốc hội Mỹ vì những cáo buộc liên quan đến độc quyền và bán thông tin cá nhân người dùng . Ảnh: CNBC. |
Điểm khác nhau giữa Mark Zuckerberg và các nhà sáng lập khác đó là Zuckerberg trẻ hơn các CEO kia. Bezos rời Amazon khi ông đã 57 tuổi và đã điều hành công ty 27 năm. Brin và Page đều 47 tuổi đã nói lời từ biệt đến vị trí hiện tại ở Google sau hơn 2 thập kỷ.
Zuckerberg chỉ mới 36 tuổi và Facebook cũng vừa ra đời cách đây 16 năm. Công ty của anh được thành lập sau Amazon một thập kỷ và 6 năm sau Google.
Điều đó đồng nghĩa với việc Zuckerberg còn nhiều việc để làm.
Những lời chào từ các nhà sáng lập
Cả Bezos và 2 nhà đồng sáng lập Google Page và Brin đã quyết định rút lui trong bối cảnh các hoạt động kinh doanh của công ty mình đều ổn định. Và thậm chí, chúng còn được dự đoán sẽ phát triển bền vững trong những năm sắp tới.
Trước khi từ chức vào năm 2019, Page và Brin đã dành ra 4 năm để củng cố đế chế của họ bằng cách thành lập công ty mẹ Alphabet. Đồng thời,bộ đôi nhà đồng sáng lập Google tách các bộ phận quảng cáo và tìm kiếm ra khỏi các dự án dài hạn trong lĩnh vực y tế hay xe tự hành. YouTube đã trở thành một công cụ mang về doanh thu khổng lồ từ quảng cáo cho Alphabet. Động thái này giúp cho công ty có thể mở rộng ra các dự án mới trong tương lai.
Khi Jeff Bezos cho biết ông sẽ từ chức CEO, Amazon vừa báo cáo doanh thu quý đầu tiên đạt hơn 100 tỷ USD.
Trong lá thư thông báo mình sẽ ngừng làm CEO tại Amazon, Bezos đã tự tin khẳng định rằng Amazon đang ở thời điểm đạt được sự thành công đỉnh cao nhất.
Brin và Page trong thư từ nhiệm được viết chung đã nói rằng Alphabet đang ở một vị trí thoải mái và ổn định. Họ viết rằng:“Nếu như công ty của chúng ta là một con người thì nó là đang là một thanh niên 21 tuổi và đã đến lúc bước ra ngoài đương đầu với xã hội.”
 |
| Sundar Pichai đã được chọn là người đảm nhiệm chiếc ghế nóng sau khi bộ đôi nhà đồng sáng lập của Google rời đi. Ảnh: Britainica. |
Khi Bill Gates cuối cùng từ bỏ công việc hàng ngày của ông tại Microsoft vào năm 2008, công ty của ông đang ở trong một cuộc khủng hoảng. Mặc dù Microsoft vẫn kiếm được rất nhiều tiền trong giai đoạn đó, họ đang bị các đối thủ trẻ hơn như Apple, Google và Facebook vượt qua trong lĩnh vực máy tính mới nổi.
Ở thời bấy giờ, Bill Gates là người giàu nhất thế giới nhưng ông cảm thấy mệt mỏi bởi các lùm xum xung quanh câu chuyện chống độc quyền cứ kéo dài.
Thách thức cho người kế nhiệm
Những nhà sáng lập lúc rời đi cũng đã để lại cho người nối gót của họ tương lai của cả công ty cũng như cơn đau đầu xoay quanh câu chuyện chống độc quyền.
Bằng chứng là Pichai đã phải ra điều trần trước Quốc hội Mỹ nhiều lần kể từ khi người tiền nhiệm rời đi. Microsoft cũng phải bỏ điều khoản cuối cùng trong thỏa thuận giải quyết chống độc quyền vào năm 2011. Andy Jassy của Amazon phải chịu nhiều áp lực vì các phương thức kinh doanh và cách đối đãi với nhân viên của công ty ông bị giám sát.
Facebook của Mark Zuckerberg tiếp tục là một trong những công ty có lợi nhuận cao nhất thế giới. Mặc dù vậy, họ cũng là công ty bị coi thường nhất trong số những gã khổng lồ công nghệ.
Giờ đây, người dùng không còn tin tưởng vào Facebook. Công ty này phải đối mặt với một vụ kiến lớn liên quan đến vấn đề chống độc quyền ở Mỹ cũng như chịu sự giám sát của nhiều cơ quan quản lý trên toàn thế giới. Nền tảng của họ cũng đang chịu sức ép trước những cáo buộc thiếu dân chủ và cung cấp thông tin sai lệch.
Khác với Apple và Alphabet, Facebook đã không chuẩn bị trước một người lãnh đạo để thay thế tiếp quản công ty. Giám đốc điều hành Sheryl Sandberg, 51 tuổi, đã quản lý mảng kinh doanh của công ty trong nhiều năm nhưng không được coi là một người am tường về công nghệ hay có khả năng mang đến những cải cách.
Giám đốc sản phẩm Chris Cox, 38 tuổi, được coi là người có khả năng thay thế vị trí của Mark Zuckerberg sau khi anh rời đi. Nhưng Cox chỉ mới gia nhập lại công ty gần đây sau khi từ chức vào năm 2019.
