Muốn trò sáng tạo, thầy phải đổi mới

Đáp lời thầy là những tiếng la lớn: “Thầy ơi, lửa cháy lớn quá... nóng quá, tụi con đang dùng búa phá khóa để thoát ra ạ”. Kim đồng hồ vừa kịch đúng giờ hẹn, đám học trò cười giòn tan, lúc ấy thầy trò mới thở phào vì cú thoát hiểm an toàn.

Đây là tình huống giả định được thầy Nguyễn Trung Anh Vũ thiết lập trong giờ dạy môn Lý tại lớp 9/2.

Học trò là trung tâm

“Lý, Hóa, Sinh là những môn học không thể giảng bài suông được mà phải tạo mọi điều kiện cho học sinh (HS) thấy và thực hành, khi đó các em mới hiểu được bài học”, thầy Vũ đúc kết phương châm sau 20 năm giảng dạy của mình.

Luôn trăn trở làm sao giảng bài thật dễ hiểu, HS vừa nắm vững kiến thức gắn với thực hành, hiện nay, thầy là một trong những giáo viên (GV) tiên phong trong giảng dạy STEM (viết tắt của Science - Khoa học, Technology - Công nghệ, Engineering - Kỹ thuật và Maths - Toán học) của TP.HCM.

Cũng chính sự trăn trở với nghề, cô Nguyễn Phạm Thùy Trang, GV tiếng Anh, trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa (quận 1), lại mang đến cho học trò của mình cách học tiếng Anh rất sáng tạo và hiệu quả.

Cô Thùy Trang luôn nghĩ ra nhiều phương pháp để truyền đạt nhằm giúp học trò dễ hiểu, như muốn HS phát âm từ “thanks” chuẩn nhất, cô nói mỗi trò cùng đưa ngón tay trỏ ra trước miệng, bật âm đến khi lưỡi chạm ngón tay là chính xác.

Thầy Nguyễn Trung Anh Vũ tạo nên tiết học Vật lý hấp dẫn, sáng tạo cho HS lớp 9/2 trường THCS Lê Quý Đôn (quận 3, TP.HCM). Ảnh: Sài Gòn Giải Phóng.

Để HS nhớ, cô nói đùa: “Muốn làm cách này, các em nhớ rửa tay cho sạch, vi khuẩn vào bụng là cô không chịu trách nhiệm đâu”. HS dưới lớp cười khúc khích nhưng dễ nhớ mẹo của cô...

Cũng chỉ cần tốt cho học trò, cô Văn Trịnh Quỳnh An, GV môn Văn, trường THPT Gia Định (quận Bình Thạnh), được học trò thân thương gọi là “Ankipedia” - ví như từ điển bách khoa toàn thư mở Wikipedia, ai cũng có thể xem, có thể kết nối.

Cô dạy học lấy trò làm trung tâm, luôn quan sát điểm mạnh, điểm yếu của HS và tạo điều kiện cho các em phát triển điểm mạnh, khắc phục điểm yếu. Bên cạnh đó, cô tổ chức dạy học theo dự án tích hợp liên môn, như cho HS thực hiện chiến dịch quảng cáo sản phẩm do chính các em làm ra và bán gây quỹ từ thiện. Với các bài học khô khan thuần kiến thức, cô chuyển thành game show để các em vừa học vừa chơi.

Còn ở cương vị quản lý, thầy Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng trường THPT Nguyễn Du (quận 10), lại có cách “tiếp cận” học trò rất riêng. Chia thời gian ăn trưa, trò chuyện trước giờ nghỉ trưa với từng lớp để lắng nghe tiếng nói của gần 1.500 HS.

Điều mà thầy Phú “ghi điểm” chính là liên tiếp mở các cuộc đối thoại dân chủ để lắng nghe những ý kiến tâm tư, nguyện vọng của GV, nhân viên, HS và cả phụ huynh.

“Con tôi học lớp 11A10. Từ khi thầy Phú về làm hiệu trưởng, việc dạy và học của trường đã có nhiều khởi sắc, các hoạt động kỹ năng sống, phong trào ngoại khóa... đều có sự thay đổi rõ nét. Con tôi tự tin, mạch lạc hẳn lên trong giao tiếp, lễ phép hơn với ông bà, cha mẹ”, ông Nguyễn Tất Đạt (phụ huynh HS Nguyễn Tấn Quang) nhận xét trong một buổi đối thoại với nhà trường.

Đào tạo “công dân quốc tế”

Mục tiêu của ngành giáo dục được xác định: “Giáo dục và đào tại (GD&ĐT) là động lực quan trọng để TP.HCM phát triển bền vững và phấn đấu đến năm 2030, hệ thống GD&ĐT được chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, hội nhập với các nền giáo dục tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, đưa TP.HCM trở thành trung tâm GD&ĐT chất lượng cao của cả nước và khu vực Đông Nam Á”.

Để thực hiện mục tiêu này, TP.HCM tiếp tục phát triển mô hình trường học tiên tiến, chương trình dạy Toán - Khoa học tích hợp của Anh quốc và Việt Nam; đặc biệt chú trọng phương pháp học tập STEM và STEAM nhằm phát huy năng lực của HS.

“Bên cạnh đó, TP.HCM vẫn luôn quan tâm đến giáo dục mũi nhọn theo định hướng hội nhập quốc tế. Do vậy, ngành luôn tiếp tục các chủ trương, giải pháp phát triển việc dạy và học tiếng Anh, Tin học theo chuẩn quốc tế để HS có thể tiệm cận giáo dục tiên tiến của khu vực”, TS Lê Hồng Sơn, Giám đốc Sở GD&ĐT TP.HCM, cho biết.

Là những người trực tiếp triển khai và thực hiện mục tiêu đổi mới giáo dục, thầy Cao Đức Khoa, Hiệu trưởng trường THCS Huỳnh Khương Ninh (quận 1), cho rằng hiệu trưởng phải chính là người chủ động “thổi luồng gió mới” đến đội ngũ giáo viên của mình.

Ngoài năng lực thiết kế chương trình, xây dựng kế hoạch, hiệu trưởng còn phải là người có tư tưởng gợi mở, trưng cầu ý kiến và quyết định mục tiêu sứ mệnh của trường mình.

Nếu các giải pháp quản lý thiếu đồng bộ, tổ chức thiếu khoa học từ chỉ đạo đổi mới chương trình, phương pháp dạy và học, ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý, chăm lo đời sống GV, lắng nghe ý kiến của HS… thì kết quả đạt được không như mong muốn.

Rõ ràng nhà trường có đổi mới hay không thì vai trò của hiệu trưởng đóng một phần hết sức quan trọng, người thuyền trưởng có quyết tâm và dám nghĩ, dám làm, GV có tư duy đổi mới GD thật sự thì ở đó, thương hiệu và chất lượng GD được đo bằng sự hài lòng, tin tưởng của phụ huynh lẫn HS.