Tại Qatar, nơi nhiệt độ thường xuyên đạt mức kỷ lục trong những tháng mùa hè, người ta đang thử nghiệm các giải pháp chống nóng vô cùng khác biệt.
Nước chủ nhà World Cup 2022 vừa có một quyết định táo bạo: lắp điều hòa ngoài trời.
Thời tiết bên ngoài sân vận động Al Janoub, một trong 8 sân vận động sẽ diễn ra vòng chung kết World Cup 2022 của Qatar, đang là 46,7 độ C. “Giống như có một cái máy sấy khổng lồ đang thổi vào đây”, ông Saud Ghani, một giáo sư kỹ thuật chuyên về điều hòa tại Đại học Qatar, nói.
 |
| Sân vận động Al Janoub, một trong 8 sân vận động sẽ diễn ra vòng chung kết World Cup 2022. Ảnh: Washington Post. |
Tuy nhiên, khu vực bên trong sân vận động vẫn có không khí mát mẻ dễ chịu.
Theo tờ Washington Post, dưới mỗi chiếc ghế trong sân Al Janoub là các lỗ nhỏ thổi ra khí lạnh ngang tầm mắt cá chân được trang trí với các hoa văn theo phong cách Ả Rập. Ông Saud Ghani là người đã thiết kế ra hệ thống làm mát này. Ông lý giải việc lắp đặt điều hòa dưới chân là do nhận ra rằng ông chỉ cần làm mát con người chứ không cần làm mát phần phía trên của sân vận động.
“Tôi không cần phải làm mát những chú chim này”, ông Ghani nói với Washington Post.
 |
| Điều hòa được lắp dưới ghế ngồi trong sân vận động Al Janoub ở Qatar. Ảnh: Washington Post. |
Qatar đã dời thời gian tổ chức World Cup xuống 5 tháng do lo ngại về việc hàng trăm nghìn người hâm mộ bóng đá có thể bị mất nước hoặc thậm chí tử vong trong khi di chuyển giữa các sân vận động, các thành phố lớn và khách sạn trong cái nóng mùa hè.
Giải vô địch bóng đá lớn nhất hành tinh tiếp theo sẽ được tổ chức vào tháng 11, thời điểm mùa đông ở Qatar.
Nơi nóng nhất trên hành tinh
Nhiệt độ trung bình tại Qatar, một trong những nơi nóng nhất trên Trái Đất, đã tăng hơn 2 độ C so với thời kì trước khi phát triển công nghiệp, theo Washington Post. Trong đợt nắng nóng tháng 7/2010, nhiệt độ ở đây đã đạt 50,4 độ C, mức cao nhất mọi thời đại.
“Qatar là một trong những khu vực nằm bên ngoài Bắc Cực nóng lên nhanh nhất trên thế giới”, ông Zeke Hausfather, một nhà khoa học khí hậu tại Berkeley Earth, một nhóm phân tích nhiệt độ phi lợi nhuận, cho biết. “Những thay đổi ở đây có thể giúp chúng ta hiểu được những gì phần còn lại của thế giới sẽ phải trải qua nếu chúng ta không hành động để giảm lượng khí thải nhà kính”.
 |
| Giáo sư kỹ thuật Saud Ghani đã thiết kế hệ thống điều hòa không khí cho sân bóng đá Al Janoub. Ảnh: Washington Post. |
Tình hình ở Qatar còn nguy hiểm hơn do độ ẩm của Vịnh Ba Tư. Cơ thể con người sẽ nguội đi khi mồ hôi bốc hơi. Nhưng khi độ ẩm quá cao, sự bốc hơi sẽ chậm đi hoặc dừng lại. Ông Jos Lelieveld, một chuyên gia về khí quyển ở Trung Đông, cho biết: “Nếu trời nóng và ẩm và độ ẩm tương đối gần 100%, chúng ta có thể chết vì hơi nóng do chính mình tạo ra”.
Điều này càng trở nên rõ ràng vào cuối tháng 9/2019 khi Qatar đăng cai tổ chức Giải vô địch Điền Kinh thế giới 2019 tại thủ đô Doha. Quốc gia này phải dời thời gian bắt đầu cuộc đua marathon của nữ đến nửa đêm. Các trạm tiếp nước phân phát các miếng bọt biển nhúng trong nước lạnh như băng và lực lượng sơ cứu còn nhiều hơn các thí sinh.
Tuy nhiên, nhiệt độ dao động khoảng 32,2 độ C và 28 trong số 68 người tham gia không thể hoàn thành cuộc đua. Một số thí sinh thậm chí phải di chuyển bằng xe lăn.
Biến đổi khí hậu gây ra vấn đề trên toàn thế giới. Trong khi đối với những nơi nghèo nhất như từ Somalia đến Syria, từ Guatemala đến Bangladesh, người dân đang phải chịu đựng trong khổ sở, những khu vực giàu có như Mỹ, châu Âu và Qatar, sự nóng lên toàn cầu là một vấn đề về kỹ thuật, không phải vấn đề sống còn. Nó có thể được giải quyết, ít nhất là tạm thời, bằng tiền và công nghệ.
 |
| Các thiết bị làm mát được đặt dọc theo một con đường tại chợ Souq Waqif để giảm bớt cái nóng buổi tối. Ảnh: Washington Post. |
Và Qatar có cả hai thứ này. Quỹ đầu tư quốc gia của Qatar trị giá khoảng 320 tỷ USD. Qatar hiện có cổ phần trong cửa hàng bách hóa Harrods, Trung tâm thương mại tài chính khổng lồ ở London Canary Wharf, câu lạc bộ bóng đá Paris Saint-Germain, khu CityCenterDC ở Mỹ và 10% cổ phần trong tòa nhà Empire State.
Qatar đã sử dụng sự giàu có của mình để chống lại cái nóng khắc nghiệt.
Cho đến nay, Qatar vẫn có thể duy trì cuộc sống ngoài trời thông qua việc lắp điều hòa không khí ngoài trời. Trong chợ Souq Waqif, nơi có một mê cung các cửa hàng, nhà hàng và khách sạn nhỏ, nhiều máy điều hòa không khí cao 1m đến 1,2m thổi không khí mát mẻ các khách hàng.
Với mức giá từ 80 đến 250 USD mỗi máy tùy thuộc vào chất lượng, chúng là những thứ duy nhất giúp cho việc ăn uống ngoài trời có thể diễn ra ở một nơi có nhiệt độ ban đêm vào mùa hè hiếm khi xuống dưới 32 độ C.
Vòng luẩn quẩn của máy điều hòa
Tuy nhiên, việc lắp điều hòa không khí ngoài trời tạo thành một vòng luẩn quẩn. Khí thải carbon tạo ra sự nóng lên toàn cầu, thứ khiến chúng ta muốn dùng điều hòa không khí. Nhu cầu làm mát sẽ gia tăng việc đốt nhiên liệu và thải ra nhiều khí CO2 hơn. Tại Qatar, tổng công suất làm mát dự kiến tăng gần gấp đôi từ năm 2016 đến năm 2030, theo Hội nghị Làm mát và Sưởi ấm Quốc tế.
Qatar đã là nơi thải khí nhà kính lớn nhất tính theo đầu người, theo số liệu của Ngân hàng Thế giới - gần gấp ba lần so với Mỹ và gần gấp sáu lần so với Trung Quốc.
Qatar thải ra rất nhiều khí nhà kính. Khoảng 60% điện của đất nước này được sử dụng cho nhu cầu làm mát. Ngược lại, điều hòa không khí chỉ chiếm 15% nhu cầu dùng điện của Mỹ và con số này là ít hơn 10% tại Trung Quốc.
Nhiệt độ cao hơn kết hợp với dân số ngày càng tăng sẽ có nghĩa là nhu cầu năng lượng lớn hơn, và nhiên liệu chủ yếu ở đây là nhiên liệu hóa thạch. Trong khi số người Qatar bản địa là khoảng 300.000, số lượng lao động nước ngoài tại Qatar đã tăng thêm 1 triệu chỉ trong thập kỷ qua, đẩy dân số quốc gia này lên mức 2,7 triệu.
 |
| Quạt được trang bị máy phun sương thổi không khí ẩm vào những thực khách.Ảnh: Washington Post. |
Ông Lelieveld, nhà hóa học khí quyển ở Đức, nói rằng đất nước này bị cuốn vào vòng phản hồi. Mặc dù hầu như không có mây hoặc mưa ở Qatar, nhiệt độ nước tăng cao ở Vịnh Ba Tư dẫn đến độ ẩm không khí cao hơn trong một số tháng nhất định. Điều này có nghĩa là sẽ có nhiều hơi nước. Hơi nước cũng là một loại khí nhà kính và góp phần làm Trái Đất ấm hơn.
Ở Trung Đông, mối lo ngại rằng sự kết hợp giữa nhiệt độ và độ ẩm một ngày nào đó sẽ vượt quá khả năng chịu đựng của con người ở ngoài trời đang gia tăng. Trong điều kiện môi trường như vậy, điều hòa không còn là thiết bị mang lại sự dễ chịu nữa, nó sẽ là thiết bị cần thiết để có thể tồn tại.
Ông Abdulla al-Mannai, giám đốc cục khí tượng Qatar nói với Washington Post: “Tôi thường được hỏi: Chúng ta có thể đảo ngược bất cứ điều gì đang xảy ra với khí hậu không? Tôi sẽ hỏi ngược lại: Bạn có thể tắt điều hòa, tủ lạnh và ngừng sử dụng ôtô không? Không ai sẽ nói có thể cả”.
