 |
Ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden nhiều khả năng sẽ chiến thắng để trở thành tổng thống tiếp theo của nước Mỹ. Thế nhưng, chạy đua vào Nhà Trắng không phải cuộc bầu cử duy nhất trong mùa bầu cử năm 2020 tại Mỹ.
Các cuộc bầu cử ở cấp tiểu bang diễn ra ngày 3/11 đã mang lại nhiều kết quả khả quan cho đảng Cộng hòa, qua đó tạo lợi thế đáng kể cho phe này trong một thời gian dài, ngay cả khi nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden kết thúc.
Bởi đảng Cộng hòa gần như nắm trong tay quá trình tái phân chia các khu vực bầu cử, qua đó quyết định số ghế nghị sĩ Hạ viện của từng tiểu bang.
Vẽ lại bản đồ phân chia các hạt bầu cử
Sau tổng điều tra dân số mỗi 10 năm, bản đồ phân chia khu vực bầu cử của các tiểu bang sẽ được vẽ lại dựa trên sự thay đổi dân số. Điều này dẫn tới sự thay đổi về số ghế đại diện của từng tiểu bang ở Hạ viện liên bang, cũng như cơ cấu các hạt tại từng tiểu bang.
Chính sách này tạo ra tình huống đảng nào nắm quyền vẽ lại bản đồ phân chia khu vực bầu cử ở càng nhiều hạt vào năm 2021 sẽ có lợi thế trong các cuộc bầu cử của 10 năm tiếp theo.
Để dễ hình dung, tiểu bang Pennsylvania có 18 hạt, qua đó có 18 ghế tại Hạ viên liên bang. Năm 2021, khi quy mô dân số được cập nhật, nhiều khả năng bang này sẽ chỉ còn có 17 ghế Hạ viện. Do đó, bản đồ các hạt sẽ được vẽ lại đúng bằng con số 17.
Điểm mấu chốt là trong quá trình vẽ lại bản đồ các hạt, đảng nắm quyền có thể phân chia các khu vực dân cư để bảo đảm cử tri ủng hộ đảng mình sẽ chiếm đa số tại nhiều hạt nhất.
Một trong những cách thường được áp dụng là dồn các khu vực có đông cử tri của đảng đối thủ vào một số ít hạt.
 |
| Phân chia các khu vực bầu cử khác nhau mang tới kết quả bỏ phiếu tại từng hạt khác nhau. Nguồn: FairVote. |
Việc vẽ lại bản đồ các hạt sẽ theo quy định của từng bang. Tuy nhiên, về cơ bản, việc này phụ thuộc vào quyền quyết định của cơ quan lập pháp và thống đốc từng tiểu bang.
Theo kết quả kiểm phiếu sơ bộ hiện tại, đảng Cộng hòa nhiều khả năng sẽ nắm quyền kiểm soát việc vẽ lại bản đồ của khoảng 188 hạt, tương đương 188 ghế đại biểu Hạ viên liên bang, chiếm 43% tổng số ghế ở viện này.
Trong khi đó, đảng Dân chủ chỉ nắm quyền kiểm soát việc vẽ lại bản đồ 73 hạt, tương đương 17% ghế đại biểu Hạ viện liên bang.
Số hạt còn lại sẽ được phân chia theo quyết định của các hội đồng độc lập, hoặc cơ quan có sự tham gia của đại diện cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ.
Chiến thắng của đảng Cộng hòa
Cuộc bầu cử cấp tiểu bang năm 2020 chứng kiến kết quả ấn tượng của đảng Cộng hòa, khi ứng viên phe này chiến thắng gần như tất cả các khu vực ảnh hưởng trực tiếp tới quyền vẽ lại bản đồ bầu cử vào năm tới.
Tại Texas, đảng Cộng hòa giữ được quyền vẽ lại các hạt sau khi duy trì thế đa số ở Hạ viện tiểu bang. Theo tính toán, trong 10 năm tới, số hạt của Texas sẽ là 39, tăng thêm 1 hạt so với hiện nay. Điều này đến từ quá trình gia tăng dân số của bang cực Nam nước Mỹ. Texas là chiến thắng lớn nhất của đảng Cộng hòa trong bầu cử năm nay.
Trước bầu cử, quyền vẽ lại bản đồ các hạt ở Pennsylvania, dự kiến 17 hạt, được cho là sẽ rơi vào tay đảng Dân chủ. Thế nhưng, phe Cộng hòa đã giữ lại thành công thế đa số ở cơ quan lập pháp tiểu bang.
Trong bối cảnh thống đốc Pennsylvania là đảng viên Dân chủ Tom Wolf, quyền vẽ lại bản đồ bầu cử ở tiểu bang này sẽ được hai phe chia sẻ.
Phe Cộng hòa cũng chiếm đa số tại lưỡng viện lập pháp tại North Carolina. Điều này cho phép đảng Cộng hòa toàn quyền vẽ lại bản đồ 14 hạt ở tiểu bang này.
 |
| Cử tri Cộng hòa ủng hộ Tổng thống Trump. Ảnh: Reuters. |
Ở Missouri, Thống đốc Cộng hòa Mike Parson đắc cử nhiệm kỳ hai, giúp đảng này nắm toàn quyền vẽ lại bản đồ bầu cử của tiểu bang. Missouri có 8 ghế đại biểu ở Hạ viện liên bang.
Tại Minnesota, bất chấp sức ép từ phe Dân chủ, đảng Cộng hòa tiếp tục giữ được thế đa số ở Thượng viện tiểu bang. Điều này khiến phe Dân chủ không thể toàn quyền vẽ lại bản đồ bầu cử của 7 hạt bang này, mà phải chia sẻ thẩm quyền với đảng Cộng hòa.
Ở Iowa, Kansas và New Hapmshire, phe Cộng hòa cũng giành thế đa số ở cơ quan lập pháp tiểu bang, qua đó nắm quyền vẽ lại bản đồ của tổng cộng 8 hạt.
Tiểu bang duy nhất đảng Cộng hòa có thể không đạt được kết quả mong muốn là New York. Do quá trình kiểm phiếu khiếm diện kéo dài, vẫn chưa rõ đảng nào sẽ nắm quyền vẽ lại bản đồ các hạt ở New York.
Nếu chiến thắng đa số tuyệt đối ở Thượng viện New York, quyền vẽ lại bản đồ bầu cử ở tiểu bang này sẽ thuộc về đảng Dân chủ. New York dự kiến có 26 ghế đại biểu Hạ viện liên bang sau thống kê dân số 2020 (hiện là 27).
Bất chấp kết quả ở New York có thế nào, bức tranh tổng thể sẽ không thay đổi so với 10 năm trước, và đảng Cộng hòa nắm lợi thế trong vẽ lại bản đồ các khu vực bầu cử.
Sau cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2010, phe Cộng hòa nắm quyền vẽ lại tới 55% số hạt, trong khi phe Dân chủ chỉ nắm 10%. Kết quả là bản đồ Hạ viện trong giai đoạn 2011-2020 nghiêng về đảng Cộng hòa nhiều hơn bất cứ thời kỳ nào tính từ thập niên 1970.
Phe Dân chủ chiếm lại quyền kiểm soát Hạ viện liên bang năm 2018, xuất phát từ thay đổi xu thế bỏ phiếu ở các khu vực ngoại ô. Tuy nhiên, đảng Cộng hòa hiện có cơ hội vẽ lại bản đồ các hạt ở nhiều tiểu bang để thích ứng với xu thế bỏ phiếu mới này.
Mặc dù vậy, lợi thế của phe Cộng hòa sau bầu cử năm 2020 không còn lớn như 10 năm trước.
So với con số 55% năm 2011, đảng Cộng hòa năm 2021 sẽ chỉ nắm quyền vẽ lại bản đồ của 43% số hạt.
Ngoài ra, một số bang như Colorado, Michigan, Virginia, Ohio và Utah đã thông qua các biện pháp nhằm giảm tình trạng một đảng nắm toàn quyền vẽ lại phân bổ các hạt. Điều này giúp số hạt được vẽ lại bởi các ủy ban độc lập hoặc cơ quan hỗn hợp hai đảng tăng từ 33% năm 2011 lên ít nhất 38% trong năm 2021.
