Tôi đến Lý Sơn, theo lời mời của Hiệp hội Nữ doanh nhân TP.HCM và lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi để tư vấn về du lịch cộng đồng. Thời gian thoải mái nên thong dong tìm hiểu, từ dịch vụ đến cây cỏ, từ di tích đến danh thắng, la cà thử đủ món ngon, làm quen với du khách và dân đảo…
Huyện đảo Lý Sơn gồm 3 xã An Hải và An Vĩnh ở đảo Lớn; An Bình ở đảo Bé có tổng diện tích 9,97 km2, dân số gần 25.000 người. Đảo Lớn được xem như thị tứ sầm uất với hàng loạt khách sạn, nhà nghỉ, nhà hàng, xe cộ và taxi, lúc nào cũng nhộn nhịp. Vành đai đảo được xây kè vững chắc, chỉ hơi tiếc là che khuất tầm nhìn vì cao 1,6 m, dài hơn chục km như trường lũy ngày xưa.
 |
| Một buổi sáng ngày mưa, ngư dân kéo lưới trên đảo Bé. Ảnh: Khương Trần. |
Đảo Lớn có hàng chục hộ dân tự phát làm homestay, giá "bèo", dù có máy lạnh và wifi. Ở đây, giờ check-out khách sạn, nhà nghỉ là 8h thay vì 12h, check-in là 10h thay vì 14h, đôi khi sẽ linh động về giá cả lẫn giờ giấc trong mùa vắng. Lý Sơn ban ngày xô bồ vì chợ lấn đường, buổi tối cuối tuần, nhất là dịp lễ tết ồn ào vì các gala. Ở bãi Hang Câu, có khi mấy dàn âm thanh tra tấn chỉ cách nhau vài chục mét.
Nhiều thứ ở Lý Sơn rẻ hơn đất liền, từ chai nước suối đến ăn uống, thuê xe, thuê tàu… trừ tắm nước ngọt bên đảo Bé. Nhà máy lọc nước biển ở đảo Bé chỉ cung cấp cho sinh hoạt tối thiểu. Nước tắm mua từ đảo Lớn, giá 350.000-400.000 đồng/m3, chưa kể hao hụt nên dịch vụ tráng nước ngọt là 20.000 đồng, mỗi thùng 20 lít.
Nguồn gốc của đảo Lý Sơn
Dân gian gọi Lý Sơn là cù lao Ré, loại cây họ gừng và vì nơi đây có nhiều núi nhỏ. Lý Sơn là đọc trệch từ Ré Sơn của địa phương. Từ đảo Bé nhìn về đảo Lớn, Lý Sơn như cặp cá heo khổng lồ bên nhau.
Huyền tích kể rằng ngày xưa vùng biển này đẹp như thượng giới. Trong một lần hạ giới ngao du, có tiên nữ phải lòng một cư dân của xứ Thủy Tề và lỡ có con. Mấy lần hết hạn, nàng đều lưỡng lự vì không thể về trời một mình. Lần cuối nàng mang theo con cầu khẩn, áp sát mặt chồng và thưa Ngọc Hoàng không thể rời bỏ chồng con, dù phải chết, đành nhận tội bất hiếu. Ngọc Hoàng giận dữ, biến cả nhà thành đá. Những khối đá lớn dần theo năm tháng như mối tình thủy chung son sắt, dẫu chết cũng không thể chia lìa.
     |
| Ngoài đặc sản tỏi Lý Sơn, đảo Bé còn có rất nhiều các loại cây thuốc quý và cây ăn quả.
Ảnh: Khương Trần. |
Đảo Bé rộng 69 ha và hơn 500 dân, là đảo cây thuốc, bạt ngàn dứa dại. Trái dứa hỗ trợ điều trị tiểu đường, gút, xơ gan, sỏi thận, bổ mắt, nhuận trường, lợi tiểu, giải rượu. Đọt non chữa nhiễm trùng, viêm loét; hoa chữa cảm mạo, tiêu chảy; rễ là thuốc an thần.
Các cây thuốc phổ biến khác là sâm biển xanh, sâm biển đỏ, cỏ xước, cà dây leo, sâm đất, nhàu, thù lù, lạc tiên, nhãn rừng, cách, cỏ tranh, cỏ hôi, cỏ ba chỉ, cỏ hạch, hành, tỏi, các loại đậu… Các cây phong ba, cây tra (hoa đổi màu) có mặt khắp nơi, chỉ sau dứa dại. Có cả bàng vuông, mù u, cam đường và nhiều loại cây ăn quả.
Đảo Lớn không có bãi tắm, còn đảo Bé có khá nhiều. Các bãi Hang, Dừa, Tây, Đụng, Sép, Trứng… nhỏ xinh với cát trắng mịn, nước xanh trong như pha lê, trộn đá. Loại đá macma đen, khi trên bờ sắc lẹm, lúc dưới nước nhẵn thín vì sóng bào, rêu không bám nổi chưa nói đến hào hay ốc.
Tắm biển với đá macma hàng triệu năm có tác dụng hoạt khí, kích thích hệ thần kinh, dưỡng da và tăng đề kháng khớp. Buổi trưa, những hồ nhỏ ở bãi trứng nước ấm như suối nóng. Ban ngày bạn có thể đi thuyền thúng, lặn ngắm san hô với thiết bị đơn giản. Vào buổi tối, câu cá, câu mực hay nằm nghe gió hát.
  |
| Thế giới dưới lòng biển ở đảo Bé thực sự sống động và đáng để bạn trải nghiệm. Ảnh: Phạm Phúc Anh. |
Nếu còn trẻ khỏe tinh thần và thể chất, bạn có thể trekking một vòng ôm đảo chừng 4 km theo lối mòn xào xạc lá khô và cỏ dại hay luồn lách giữa đám dứa rừng hoặc lễ phép cúi đầu trong các “lâm đạo”. Bạn hãy trải nghiệm các cung đường ven biển, trên cát, san hô vụn hay lổm ngổm đá hoặc lội nước bì bõm… để thử “chân cứng đá mềm”.
Tuy nhiên, bạn nhớ đi giày, tối kỵ mặc váy ngắn, nhất là mấy bạn trẻ, bởi cỏ gai, dứa dại rất thích ghẹo đùi các cô. Tha hồ ngắm cảnh, bạn cũng thỏa thích sưu tập dược liệu và selfie thả ga rồi nhảy xuống biển. Nước mát lạnh như da con gái dậy thì, xua tan mệt nhọc, lau sạch bụi bẩn đường xa. “Sướng không thể tả và đã không thể tưởng”.
Đến đảo Bé, nhiều người hỏi thăm nhà anh Bùi Văn Huệ với đàn chó kéo xe lăn độc đáo. Là thợ lặn trứ danh, sau tai nạn nghề nghiệp, bị liệt hai chân, chính đàn chó đã cùng anh vượt qua nghịch cảnh. Có nhà hảo tâm, tặng anh chiếc xe 3 bánh, vừa đi lại, vừa chở khách tham quan. Đàn chó và chiếc xe lăn vẫn còn, nhưng chỉ chạy cho vui để nhớ về một thời gian khó.
Đảo du lịch bền vững
Đảo Bé hiện chỉ có vài homestay tạm bợ. Các bãi tắm chưa có nhà vệ sinh và dịch vụ tắm nước ngọt, trừ bãi Hang nhưng cũng không đảm bảo. Nhiều người ra Lý Sơn và đảo Bé trở về với thất vọng, khi cung quá lớn mà cầu hạn hẹp, lắm lúc chỉ chuốc bực vào thân. Đảo Bé và cả Lý Sơn phải được sắp xếp lại. Sức tới đâu làm tới đó, “mất lòng trước, được lòng sau” chứ không thể ùn ùn đổ ra Lý Sơn, bất chấp thực lực, dẫn tới “lợi bất cập hại”, đi một lần là không dám quay lại.
Hiệp hội Nữ doanh nhân TP.HCM đã đề nghị tỉnh Quảng Ngãi quy hoạch đảo Bé làm đảo du lịch bền vững, xanh, sạch. Trước mắt là tổ chức lại trật tự bến bãi, đưa đón khách. Dời và tổ chức lại các dịch vụ tráng nước ngọt và ăn uống ở bãi Hang. Quy định lượng khách tối đa mỗi ngày qua đảo Bé để phục vụ chu đáo. Đảm bảo đảo Bé sản xuất sạch với 5 không: Không rác - không nhậu nhẹt - không trộm cắp - không karaoke và không âm thanh điện tử - không chửi thề.
 |
| Nhà và đường ở đảo Bé, cái gì cũng be bé xinh xinh. Ảnh: Anh Tú Lê. |
Người dân hồ hởi, quyết tâm, chính quyền nhiệt tình ủng hộ, nhưng đảo Bé rất cần du khách tham gia. Cụ thể là không xả rác, bớt ồn ào, hành xử văn minh lịch sự để đảo Bé sớm trở thành đảo du lịch bền vững.
Đường đến đảo Bé
Sân bay Chu Lai và thành phố Quảng Ngãi đều chưa có xe buýt đi Sa Kỳ. Chỉ có taxi hoặc “grap car” tự thỏa thuận giá. Từ cảng Sa Kỳ, mỗi ngày có hàng chục chuyến cao tốc ra vào Lý Sơn, chạy chỉ mất nửa giờ. Tàu Super Đông chạy êm, có wifi miễn phí, mỗi hàng ghế đều có ổ cắm điện để sạc pin điện thoại hay máy tính. Cảng tàu có niêm yết giá, giờ chạy, lượng khách; có chế độ miễn giảm cho người già, trẻ em và dân đảo. Giá vé cho du khách từ 120.000-170.000 đồng mỗi người, tùy chất lượng tàu. Có điều, 2 đầu cảng vẫn lộn xộn không đáng có.
 |
| Bến tàu ở đảo Bé. Ảnh: Khương Trần. |
Từ đảo Lớn qua đảo Bé có hàng chục cano, mỗi chuyến từ 25-35 người, giá vé 40.000 đồng. Muốn rẻ, du khách chờ đủ người, muốn nhanh và tiện thì bao nguyên chiếc, giá cả rất mềm.
 |
| Xe điện là phương tiện di chuyển chủ yếu của khách tham quan đảo Bé. Ảnh: Nguyễn Khoa Nam. |
Trên đảo Bé, có xe điện nhưng khách đông một chút là lộn xộn. Quan trọng nhất là du khách nên đặt chỗ ngủ trước, không đi đại, tới nơi mới nháo nhào tìm phòng. Tốt nhất là có kế hoạch từ xa và đăng ký dịch vụ sớm để giữ chỗ.
Ra Lý Sơn vào các dịp tết, lễ thì còn khổ hơn gặp bão. Mùa gió chướng vào tháng 10-11 cũng rất khó đi Lý Sơn và ngược lại. Đi đảo Bé, gặp ngày mù sương là ca nô nghỉ.
