Lăng võ tướng 300 tuổi trước nguy cơ đổ sụp

Lăng đá Quận công Phạm Mẫn Trực (xóm 3, xã Lại Yên, huyện Hoài Đức, Hà Nội) là một trong những di tích hiếm hoi được xây dựng hoàn toàn bằng đá, mang dáng dấp nghệ thuật điêu khắc đầu thế kỷ 18. Ông là quan võ thời Hậu Lê (thế kỷ 17-18), từng làm trong đội tượng binh và tổng thái giám của triều đình vua Lê, chúa Trịnh. Sau khi mất, ông được chôn cất ở quê nhà. Lăng mộ của ông được xây vào năm 1713 gồm tường bao, cổng vào, nhà tiền tế (hiện không còn), khu bi đình (nhà đặt bia) và khu mộ với những bức phù điêu bằng đá, kèm theo đó là những bức tượng voi đá, chó đá có kiến trúc độc đáo.

Phía bên trong, nhà bi đình (nhà đặt bia) đang xuống cấp. Các phiến đá xanh đang ngày càng bị tách rời do thời gian và mưa nắng, người dân phải tạo khung sắt chống đỡ tạm thời cho khu bi đình không bị sập.

Ông Phạm Đình Bằng, Trưởng ban đại diện dòng họ Phạm ở Lại Yên kể: “Chúng tôi đề nghị rất nhiều lên xã, huyện, thành phố, các cơ quan chức năng có quan tâm, nhưng kết quả chưa thấy đâu”. Sự việc bi đát đến nỗi, nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật Phan Cẩm Thượng đã viết thư lên các cấp chính quyền và nói rằng: "Cách làm giằng chống đơn giản của nhân dân xã Lại Yên chỉ càng làm cho các phiến đá ở khu di tích nhanh rơi vỡ hơn".

Khu mộ bị sụt lún nặng nề khiến nhân dân Lại Yên và dòng họ Phạm vô cùng lo lắng. Tại hai khu nhà đặt bia, có hình ảnh Quận công oai dũng, tuy nhiên phía trên là những khung sắt thô kệch, khiến khu di tích lăng đá mất phần tôn nghiêm vốn có.

Trong quyết định số 29-VH/QĐ ngày 13/1/1964 của Bộ Văn hóa, bốn khu bảo vệ xung quanh lăng phải đảm bảo 50 m. Tuy nhiên, đến nay phần do nhà dân xâm lấn, phần còn lại thất thoát do thời gian, nên khu nhà tiền tế (nơi diễn ra các hoạt động tế lễ tưởng nhớ Quận công Phạm Mẫn Trực), ao sen và cổng di tích tạo thành một khu lăng mộ bề thế và hoành tráng đã trở thành dĩ vãng.