Trong phiên giao dịch ngày 24/8, giá cổ phiếu trên các sàn giao dịch châu Á đồng loạt sụt giảm ồ ạt. Thị trường Tokyo (Nhật) hạ hơn 4%, xuống mức thấp nhất trong sáu tháng qua, Thượng Hải (Trung Quốc) 8,45%, Đài Loan hơn 7%... Cuối tuần trước, Phố Wall cũng lao đao với mức giảm 3,12%.
Thị trường chứng khoán toàn cầu đỏ rực sau thời gian dài tăng trưởng mạnh mẽ. Một nguyên nhân được nhiều người nhắc đến là việc nền kinh tế Trung Quốc bắt đầu hụt hơi, sau nhiều năm tăng trưởng hai chữ số.
Nhưng hàng loạt nhà đầu tư, chuyên gia kinh tế, cố vấn… nhấn mạnh vấn đề, là không ai biết kinh tế Trung Quốc sẽ sụt giảm nghiêm trọng đến mức nào.
Sự mù mờ dẫn tới bất ổn
Reuters dẫn lời nhà kinh tế Tim Condon thuộc Hãng ING Group đánh giá: “Không ai biết điều gì sẽ xảy ra với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Sự mù mờ về tăng trưởng của Trung Quốc hiện là nguyên nhân chính khiến các thị trường chao đảo”. Nếu tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sụt giảm mạnh, sẽ kéo theo các nước khác sụt theo.
Ví dụ Trung Quốc là quốc gia mua rất nhiều loại hàng hóa như dầu và đồng. Khi tăng trưởng Trung Quốc sụt giảm, nước này sẽ giảm lượng hàng hóa nhập khẩu, và các nền kinh tế bán tài nguyên cho Trung Quốc như Úc, Canada và Brazil sẽ lập tức hứng chịu hậu quả.
Hầu hết giới chuyên gia đều tỏ thái độ nghi ngờ khi Bắc Kinh công bố GDP quý II là 7%. “Câu hỏi không phải là họ có công bố số liệu chính xác hay không, mà là số liệu của họ sai đến mức nào, trang CNN Money dẫn lời ông Derek Scissors, chuyên gia về châu Á tại Viện Doanh nghiệp Mỹ (AEI): Không cần bằng tiến sĩ cũng có thể biết điều đó”.
Chuyên gia Scissors khẳng định, nếu GDP Trung Quốc đạt 7% như công bố thì chắc chắn Chính phủ Trung Quốc đã không thực hiện hàng loạt biện pháp, như phá giá đồng nhân dân tệ để kích thích xuất khẩu; hỗ trợ thị trường chứng khoán bằng việc mua cổ phiếu; tăng chi tiêu công và giảm lãi suất cơ bản…
“Kể cả khi rơi vào suy thoái thì Trung Quốc vẫn sẽ công bố mức tăng trưởng 7%”, ông Gordon Chang, chuyên gia về Trung Quốc, tác giả cuốn sách The coming collapse of China (Cú sụp đổ sắp đến của Trung Quốc).
CNN Money tiết lộ, ở Mỹ, hiện lãnh đạo các công ty lớn đều đang nghiên cứu cách thức hoạt động lúc Trung Quốc không còn tăng trưởng mạnh mẽ nữa.
GDP chỉ 2%?
Nhưng vấn đề là kinh tế Trung Quốc đang hụt hơi ở mức độ nào. Các chuyên gia kinh tế đặt ra hai khả năng. Thứ nhất là một sự sụt giảm, ốm yếu trầm trọng, với GDP chỉ tăng trưởng vỏn vẹn 2%. Thứ hai là nền kinh tế Trung Quốc chỉ “cảm gió” với GDP đạt 5%.
Chuyên gia Chang cho biết, ở Bắc Kinh, nhiều quan chức và doanh nhân đang lo ngại với khả năng kinh tế Trung Quốc chỉ tăng trưởng vỏn vẹn 2%, thua xa mức 7% như công bố chính thức. Đây là khả năng hoàn toàn có thể xảy ra, bởi các số liệu kinh tế của Trung Quốc hiện tại là khá u ám. Sản xuất thép, tiêu thụ điện, xuất khẩu... đều giảm mạnh. Ngành sản xuất tỏ ra đặc biệt suy yếu.
“Có quá nhiều điều bất ổn”, chuyên gia Chang nhấn mạnh. Trong khi đó, gánh nặng nợ công của các công ty nhà nước và chính quyền các địa phương ở Trung Quốc ngày càng gia tăng. Ước tính nợ doanh nghiệp của Trung Quốc hiện lên đến 125% GDP. Rất có thể con số này cũng đã bị 'tô hồng' và thực tế còn tồi tệ hơn.
“Họ đang tự khiến vấn đề nợ của họ trở nên tồi tệ hơn và họ không có giải pháp nào”, chuyên gia Chang chỉ trích. Một số nhà kinh tế cũng cho rằng, có thể GDP Trung Quốc chỉ đạt khoảng 2%. Do đó, thị trường quốc tế sẽ còn ảm đạm kéo dài trong thời gian tới.
Chỉ là “cảm gió”?
Không phải ai cũng bi quan đến thế về nền kinh tế Trung Quốc. Chuyên gia Scissors ước tính, GDP Trung Quốc đạt khoảng 4,5%, thua xa mức 7% công bố, nhưng cũng không quá tồi tệ. Hãng Capital Economics vừa lên tiếng chỉ trích Chính phủ Trung Quốc không đưa số liệu kinh tế thật, nhưng cũng xác định GDP nước này đạt khoảng 5%.
Các chuyên gia này đánh giá, nền kinh tế Trung Quốc quả thật khá èo uột trong nửa đầu năm 2015, nhưng có thể sẽ tăng trở lại vào nửa cuối năm nay, đặc biệt khi các biện pháp kích thích của chính quyền Bắc Kinh bắt đầu có hiệu quả.
“Có một số dấu hiệu cho thấy nền kinh tế Trung Quốc sẽ phục hồi", nhà kinh tế Mark Williams của Hãng Capital Economics cho biết. Chuyên gia Williams cho rằng, việc Trung Quốc tăng trưởng 5% vẫn là khả quan chứ “không u tối” như nhiều cảnh báo trong thời gian qua.
