Kiến tạo 'vương quốc' gà Mía

10 năm “tìm lại” giống gà mía thuần chủng

Nhiều năm tâm huyết với gà mía, ông Nguyễn Duy Vụ - Giám đốc Xí nghiệp Chăn nuôi gia cầm Hadico cho biết: “Gà mía là giống gà quý hiếm. Tuy nhiên trước đây chỉ được nuôi giữ trong các hộ chăn nuôi gia đình, chất lượng giống hạn chế. Nhiều đơn vị đã từng bỏ công nghiên cứu nhưng không thành công, bởi giống gà này có một số đặc thù, không thể chỉ đưa máy móc, công nghệ hiện đại vào mà thành công được”. 

Năm 2005, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã đưa giống gà mía vào danh mục nguồn gen vật nuôi quý hiếm cần bảo tồn. Hadico được giao nhiệm vụ duy trì, phát triển và bảo tồn hàng chục ngàn con gà mía giống “bố mẹ”, “ông bà” và nhân giống để cung cấp cho thị trường. “Thủ phủ” lưu giữ nguồn gen của giống gà mía thuần chủng là Xí nghiệp Chăn nuôi gia cầm Hadico (xã Cổ Đông, thị xã Sơn Tây).

Trang trại nuôi gà Mía bố mẹ của Hadico.

Sau hành trình 10 năm, ông Nguyễn Duy Vụ đã đúc kết, để chọn tạo được một con gà mía “ông bà”, “bố mẹ” không hề đơn giản. Quá trình đó mất hàng chục năm và không ít lần đã thất bại. “Đầu những năm 1990, chúng tôi đã sản xuất gà giống mía và cung cấp cho bà con quanh vùng, nhưng vì số lượng gà trống nguyên chủng không được thay đổi thường xuyên, dẫn đến hiện tượng giao phối cận huyết phổ biến. Những tính trạng tốt của con gà mất dần", ông Vụ nói.

Trước thực trạng thoái hóa giống, xí nghiệp đã chủ động liên kết với các trại gà giống mía khác trong vùng để trao đổi về gà trống “ông bà”, “bố mẹ”. Nghiên cứu tập quán chăn thả của người dân, thiết kế chuồng trại phù hợp... Hai bác sĩ thú y luôn “nằm vùng” tại trang trại để thực hiện quy trình tiêm chủng vắc xin, phòng bệnh và giám sát chế độ ăn uống của đàn gà theo đúng quy chuẩn.

Nhờ vậy, nhiều năm nay không dịch bệnh nào có thể xâm nhập được vào đàn gà, nguồn gen quý của giống gia cầm này đã được bảo tồn. Chính những kinh nghiệm nuôi thả trong dân gian đã giúp cho các kỹ sư của Hadico tìm ra bí quyết bảo tồn gà mía.

Khu lò ấp mỗi năm “ra lò” hàng triệu con gà Mía của Hadico.

Tháng 9/2014, gà mía nuôi tại Hadico đã được công nhận giống gốc. Bước tiếp theo của Hadico là hoàn thiện dự án tạo ra những dòng riêng phục vụ cho nhu cầu phát triển của doanh nghiệp.

Theo ông Vụ, muốn có giống tốt đòi hỏi phải có nguồn đầu tư lớn, và với thời gian dài. Làm giống phải đầu tư bài bản để được công nhận giống gốc, khi đó đơn vị mới được hưởng cơ chế, chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Từ đó đơn vị mới có điều kiện đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, mặt bằng để tạo những con giống tốt nhất

Hợp tác với dân nuôi “gà tiến vua” 

Hiện tại Xí nghiệp chăn nuôi gia cầm Hadico đang sở hữu đàn gà “bố mẹ”, “ông bà” giống gốc thuần khoảng 10.000 con, được chăm sóc theo một quy trình đặc biệt tại trang trại rộng 11ha ở xa khu dân cư.

Khu lò ấp được đầu tư 13 máy ấp và 3 máy nở hiện đại, mỗi năm “ra lò” khoảng 1,5 - 2 triệu con gà Mía, cung cấp cho các hộ nông dân, trang trại, gia trại khắp thành phố Hà Nội và nhiều tỉnh thành khác như Hoà Bình, Bắc Giang, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Hà Nam… 

Trại gà mía của lão nông Hà Văn Chiến.

Để nâng cao năng lực sản xuất giống và tăng sản lượng gà thương phẩm, Hadico đã áp dụng rất thành công mô hình liên kết với nông dân. Từ nhiều năm nay, công ty đã liên kết với nhiều hộ chăn nuôi trên địa bàn thị xã Sơn Tây và xã Cam Thượng (huyện Ba Vì) để nuôi hơn 30.000 con gà mía “bố mẹ”, sau đó thu mua trứng phục vụ ấp nở gà giống.

Theo ông Nguyễn Duy Vụ, bằng phương thức liên kết này, đến nay trên địa bàn thị xã Sơn Tây đã có 7 mô hình chăn nuôi gà bằng thức ăn sinh học, trong đó tập trung vào giống gà mía lấy từ Xí nghiệp Chăn nuôi gia cầm Hadico để xây dựng thương hiệu "Gà mía Sơn Tây". Ba xã thuộc huyện Ba Vì là Cẩm Lĩnh, Thuỵ An, Cam Thượng cũng đang nhân rộng mô hình chăn nuôi “gà ri lai mía” theo phương thức thả vườn để xây dựng thương hiệu gà thả vườn Ba Vì”.

Để mục sở thị mối “liên kết nông dân – doanh nghiệp” đem lại hiệu quả như thế nào, chúng tôi đến thăm trang trại của ông Hà Văn Chiến (thôn Mông Phụ, xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây) – một “vua gà mía” của địa phương.

Theo ông Chiến, nhờ liên kết với Hadico, ông có điều kiện mở rộng quy mô trang trại, chủ động kế hoạch chăn nuôi. Doanh nghiệp đáp ứng đủ con giống tốt cho trang trại, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm và hỗ trợ kỹ thuật, thú y. Trên diện tích 1ha, ông Chiến thiết kế khu trại khoảng 250 m2, nuôi từ 2.500 đến 3.000 gà bố mẹ, mỗi năm cung cấp cho công ty khoảng 40.000 trứng. Ông Chiến còn tận dụng mặt bằng, nuôi thả 1.000 - 1.500 gà mía thương phẩm. Cứ sau 5 tháng, ông lại xuất một lứa.

Giống gà Mía gốc được chăn thả tự nhiên, với quy trình thú ý nghiêm ngặt nên luôn hút khách. Theo ông Chiến, gà chưa đến ngày xuất chuồng đã có thương lái đặt mua, thậm chí “cháy hàng”. Tuy nhiên giá cả vẫn bấp bênh, những người nuôi gà đặc sản như ông Chiến nhiều khi vẫn bị thương lái ép giá.

Chia sẻ thêm về câu chuyện này, ông Lê Văn Tuấn – Tổng giám đốc Hadico cho hay: Hadico đang xây dựng chuỗi liên kết từ trang trại đến bàn ăn. Hướng đi sắp tới là xây dựng thương hiệu gà mía của Hadico, đầu tư hệ thống lò mổ đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm sau đó xây dựng chuỗi cửa hàng bán sản phẩm đảm bảo người tiêu dùng được sử dụng sản phẩm gà mía đặc sản.