- Thương lái Trung Quốc ồ ạt thu mua nông sản Việt Nam từ cuối năm 2011 đến nay, ông có thể đánh giá bản chất việc làm không bình thường này?
- Việt Nam là nước nông nghiệp, lại nằm cạnh quốc gia có thị trường quá rộng lớn, nên việc giao thương nông sản là tất yếu. Ngoài những cá nhân, tổ chức chấp hành nghiêm luật pháp, có một bộ phận lợi dụng chính sách mở cửa của Việt Nam để thu mua hàng hóa trái phép, trong đó không loại trừ phá hoại. Họ thường nâng giá cao, mua những nông sản lạ như móng trâu, móng bò, lá cây này, rễ cây nọ. Hoạt động này thường mang tính chụp giật, ăn xổi ở thì, ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống sản xuất, phân phối đã hình thành lâu đời ở nước ta.
 |
| Ông Võ Văn Quyền - Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương. |
- Bộ Công thương mới có văn bản chỉ đạo các sở công thương tăng cường kiểm soát hoạt động thu mua của thương lái Trung Quốc nhưng lại chưa nêu biện pháp cụ thể?
- Đây không phải là lần đầu tiên. Từ đầu năm 2012, khi thương lái Trung Quốc thu mua nông sản rộ lên, Bộ Công thương đã chủ động điều hành, chỉ đạo thường xuyên tới các địa phương quản lý việc thu mua này. Theo đó, hệ thống chính sách kiểm soát hoạt động thu mua cũng được hoàn thiện. Thương nhân nước ngoài đến Việt Nam làm ăn phải đăng ký kinh doanh; đối với doanh nghiệp nước ngoài thì phải có giấy chứng nhận đầu tư, có văn phòng đại diện… Nếu vi phạm thì xử phạt theo quy định, như phạt hành chính, tịch thu, trục xuất… Thực tế, cơ quan quản lý đã từng tịch thu hàng hóa thu mua trái phép, trục xuất thương lái trong một số vụ vi phạm ở Khánh Hòa, Thừa Thiên - Huế…
- Có nhiều biện pháp siết chặt quản lý nhưng sao vẫn còn thương lái Trung Quốc lọt vào trong nước thu mua trái phép?
- Qua tìm hiểu, những thương lái thu mua nông sản bất thường thường vào Việt Nam bằng con đường du lịch, thăm thân nhân, chữa bệnh, doanh nhân tìm hiểu cơ hội kinh doanh… Quan trọng là phải kiểm soát được họ vào có hoạt động đúng mục đích ban đầu hay không. Việc này cần sự phối hợp của nhiều bộ, ngành và các địa phương.
- Có cách nào phân biệt việc thu mua nông sản của thương lái Trung Quốc là nhằm mục đích thương mại hay mục đích nào khác, trong khi họ hầu như chỉ thu mua nông sản “lạ”?
- Có thể do không sử dụng thì mình cho là lạ, nhưng với thị trường khác thì lại có giá trị. Quan trọng là hoạt động thu mua đó có được cấp phép, thu mua có đúng quy định hay không. Tuy nhiên, nếu thương nhân nước ngoài thu mua những nông sản khác lạ thì cần lưu ý để phát hiện bất thường nếu có.
- Với việc thương lái Trung Quốc lúc đầu thu mua với giá cao, sau đó đột ngột dừng và quay trở lại ép giá, cần có biện pháp nào để bảo vệ quyền lợi của nông dân Việt Nam?
- Yêu cầu đối tác xuất trình giấy phép và ký kết hợp đồng theo quy định. Việc này là do đối tác trong nước quyết định, nhà nước chỉ quản lý việc giao thương có đúng pháp luật hay không. Đừng thấy có lợi trước mắt mà bán và nuôi trồng nông sản ồ ạt vì có thể bị thiệt hại sau này.
Phối hợp để ngăn chặn
Ông Huỳnh Vũ Phong, Phó giám đốc Sở Công thương tỉnh Cà Mau cho biết, từ sau vụ thương lái Trung Quốc quỵt tiền hàng loạt người bán cua ở Cà Mau, Sở Công thương luôn đề cao cảnh giác hoạt động của thương lái nước ngoài để tránh xảy ra vụ việc tương tự. Ngoài khuyên người dân cẩn thận khi giao dịch, sở phối hợp với quản lý thị trường, công an giám sát du khách nước ngoài, nhất là người Trung Quốc, để phát hiện kịp thời hành vi thu mua nông sản trái phép.
Bị lừa là do... mình
Nhiều người không còn lạ với những vụ lùm xùm do thương lái Trung Quốc gây ra, từ việc họ thu mua nông sản bình thường đến những hàng “độc” như đỉa, phân trâu, ốc bươu vàng, nửa thân trên của tàu dừa, lá xoài khô… Xâu chuỗi các hoạt động bất thường của thương lái Trung Quốc trong thời gian qua, rất dễ phát hiện thủ đoạn thâm độc của họ. Trước tiên, họ đẩy giá lên cao và đặt mua với số lượng lớn. Tuy nhiên, lại không đưa ra điều kiện về chất lượng, thậm chí còn yêu cầu người bán pha thêm tạp phẩm. Thấy vậy, nhiều đầu nậu trong nước tranh thủ gom hàng với giá cao. Tuy nhiên, không ít đầu nậu lại gom phải hàng do thương lái thu mua từ khi giá còn thấp. Sau đó, thương lái Trung Quốc bặt tăm, đầu nậu ôm hàng với giá cao, nông dân đua nhau nuôi trồng nông sản rồi không biết bán cho ai.
Vì ham lợi nhỏ trước mắt, nhiều người trong nước đã sập bẫy thương lái Trung Quốc. Thực tế cho thấy thương lái Trung Quốc dễ thao túng thị thường Việt Nam bởi các chính sách về nông nghiệp của ta thiếu chặt chẽ, việc định hướng sản xuất chưa rõ ràng. Nhiều nơi, cơ quan hữu trách gần như “phớt lờ” việc xuất hiện của thương lái Trung Quốc trên địa bàn, để họ đến từng thôn xóm thu mua sản phẩm mà không cần ký kết hợp đồng. Chính việc thụ động của các cơ quan hữu trách đã tạo điều kiện dễ dàng cho thương lái Trung Quốc có những hành vi phá hoại kinh tế.
