Một ngày cuối 2013, Wolfgang Ziebart lập ra kế hoạch trang bị động cơ điện trên mẫu I-Pace, một chiếc crossover chạy hoàn toàn bằng điện của Jaguar phát triển lúc bấy giờ để cạnh tranh lại Tesla Model X.
Ziebart, lúc đó là Giám đốc kỹ thuật của Jaguar, ban đầu nghĩ đến việc không mua động cơ từ bên ngoài. Nhưng như vậy chẳng khác nào ngõ cụt, vì động cơ điện nằm ngoài khả năng và chuyên môn của hầu hết nhà sản xuất ôtô trên thế giới.
 |
| I-Pace là thành tựu của Jaguar Land Rover trong thời đại mới. |
Nhưng bất ngờ, một kỹ sư có tên Alex Michaelides nảy ra một ý tưởng. Ông đề nghị gặp Ziebart, và thể hiện mong muốn có cơ hội thiết kế riêng một động cơ điện cho chiếc crossover I-Pace.
Hơn cả dự tính, Ziebart ngay lập tức đồng ý. Trong vòng một năm, các nguyên mẫu đầu tiên được thử nghiệm trên máy đo động lực, và Jaguar Land Rover lúc ấy đứng trước cơ hội trở thành một trong số ít nhà sản xuất ôtô sở hữu động cơ điện được cấp bằng sáng chế của riêng mình. Hiện tại, Jaguar I-Pace đã ra mắt, có thể chạy 400 km cho một lần sạc đầy và chính thức bán ra vào mùa hè này.
 |
| Wolfgang Ziebart - người đã đồng ý để Alex Michaelides phát triển động cơ điện hoàn toàn mới cho I-Pace. Ảnh: Autocar. |
"Kế hoạch có lẽ đã chuyển hướng đến một động cơ mua từ bên ngoài, nhưng anh chàng này bỗng xuất hiện trong văn phòng của tôi", Ziebart nói. "Và bây giờ Jaguar có động cơ điện tự phát triển. Đây không phải động cơ điện rẻ nhất, nhưng nó là tốt nhất trong lĩnh vực này".
Đó là sự khác biệt chỉ có ở tập đoàn Tata Motors, mà không tồn tại ở bất kỳ công ty mẹ nào của Jaguar Land Rover trước đây, cũng như British Leyland/Rover Group, British Aerospace, BMW và Ford.
10 năm phát triển chưa từng thấy
Từng có thời giống như quả bóng lăn từ tập đoàn này sang tập đoàn khác, thì giờ dưới thời đại Tata, Jaguar Land Rover có 10 năm phát triển thần kỳ. Thỏa thuận mua lại năm 2008 là chiến thắng cho Tata, cho Jaguar Land Rover và thậm chí cho cả Ford.
Jaguar Land Rover có gì sau khi Tata mua lại?
- Doanh số toàn cầu tăng 146%, từ 252.036 xe trong năm 2008 tăng lên 621.109 xe vào năm 2017.
- Năm thứ 8 liên tiếp tăng trưởng, đạt tổng lợi nhuận 15,9 tỷ USD.
- Xây dựng lại, tích hợp và mở rộng các dòng sản phẩm của Jaguar và Land Rover bằng nền tảng khung gầm linh hoạt, chia sẻ các hệ truyền động mới và sở hữu nhiều công nghệ độc quyền.
 |
| Range Rover chiếm 85% số lượng xe sang sản xuất ở Anh vào năm 2016. |
- Trở thành nhà sản xuất ôtô lớn nhất của Vương quốc Anh, tuyển dụng hơn 19.000 công nhân làm việc tại 4 nhà máy và 2 trung tâm kỹ thuật. Range Rover trở thành mẫu SUV hạng sang xuất khẩu nhiều nhất Anh quốc, và chiếm 85% số lượng xe sang sản xuất ở Anh vào năm 2016.
- Thiết kế động cơ xăng và diesel của riêng Jaguar Land Rover và mở một nhà máy sản xuất tại Wolverhampton, Anh quốc.
- Bắt đầu sản xuất xe và động cơ ở nước ngoài, như Brazil, Trung Quốc và Slovakia.
Một khởi đầu khó khăn
10 năm trước, rất ít người nghĩ rằng thỏa thuận mua bán Jaguar Land Rover giữa Ford và Tata là một ý tưởng hay. Chi phí bán lại thấp hơn nhiều số tiền tập đoàn Mỹ chi ra để sở hữu 2 thương hiệu Jaguar và Land Rover trước đó.
Tata, một thương hiệu vốn nổi tiếng với những chiếc xe Nano dưới cả “bình dân” với giá bán 1.500 USD, và chưa từng có kinh nghiệm quản lý một thương hiệu xe sang mang tính toàn cầu. Tồi tệ hơn, Tata không có bất cứ công nghệ nào có thể tận dụng để tiết kiệm chi phí trong quá trình phát triển sản phẩm của Jaguar Land Rover.
 |
| Ratan Tata trong buổi khai trương trụ sở Jaguar Land Rover toàn cầu mới vào năm 2016. |
Và có những lo ngại rằng, hình ảnh của một hãng xe Anh quốc sẽ đổ vỡ nếu Tata chuyển dây chuyền sản xuất của Jaguar và Land Rover tới Ấn Độ.
18 tháng đầu tiên dưới bàn tay của Tata rất khó khăn. Trước khi bán lại, Ford đã có một kế hoạch kinh doanh gần như hoàn chỉnh cho Jaguar và Land Rover. Trong đó có một số sản phẩm mới quan trọng, như Jaguar XJ. Nhưng cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu năm đó không chỉ khiến doanh số bán xe giảm sút, và còn ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nguồn vốn.
Jaguar Land Rover đã lỗ khoảng 540 triệu USD trong năm tài chính 2008-2009, buộc Tata phải đầu tư thêm 1,2 tỷ USD theo lời hứa của Chủ tịch Ratan Tata về việc tiếp tục triển khai kế hoạch kinh doanh mà Ford lập ra cho Jaguar Land Rover.
 |
| Rất nhiều người nghi ngờ về sự thành công của thương vụ mua lại Jaguar Land Rover của Tata năm 2008. Ảnh: India. |
“Đó thực sự là một giai đoạn khó khăn, cuộc suy thoái khó khăn nhất trong trí nhớ của con người”, Ralf Speth, Giám đốc điều hành Jaguar Land Rover nói hồi tháng 3. “Khi chúng tôi bắt đầu phát triển chiến lược sản phẩm, ông Ratan Tata nói rằng phải tiếp tục con đường này, và ông ấy đã cho chúng tôi các nguồn lực để thực hiện điều đó”.
Thoát khỏi cái bóng của Ford
Trong thỏa thuận mua lại, Ford tiếp tục cung cấp động cơ và nền tảng cho Jaguar Land Rover. Nhưng đã đến lúc cần có kế hoạch phát triển sản phẩm của dựa trên động cơ và nền tảng của riêng mình, nhưng những gì thừa hưởng từ Tata vỏn vẹn con số 0.
Tata không có công nghệ nào có thể chia sẻ với Jaguar hay Land Rover, áp lực dồn lên Bob Joyce, người đứng đầu phát triển sản phẩm từ năm 2008 đến 2016. Joyce có kinh nghiệm 5 năm làm việc tại BMW, đặt rất nhiều niềm tin vào những kỹ sư quyết ở lại Jaguar Land Rover sau khi thương hiệu về tay Tata.
Ông tạo nên hệ thống kỹ thuật cho Jaguar Land Rover giống hệt với BMW. Joyce biết rằng, để cạnh tranh với các thương hiệu cao cấp của Đức, Jaguar Land Rover phải tạo ra những sản phẩm của riêng mình, không dùng chung hoặc sử dụng các bộ phận chính như động cơ hay khung gầm từ thương hiệu khác.
 |
Việc cho ra đời Range Rover Evoque như mở ra một kỷ nguyên mới cho Land Rover dưới thiết kế của Gerry McGovern và Jaguar F-Type - chiếc xe thể thao thực sự đầu tiên của Jaguar kể từ khi XKE bị khai tử. Ian Callum, người đứng đầu bộ phận thiết kế của Jaguar coi F-Type là linh hồn của thương hiệu, và nó truyền cảm hứng cho mọi sản phẩm của Jaguar, bao gồm cả crossover.
“Tôi không nghĩ Ford sẽ chi tiền để phát triển F-Type hay những chiếc SUV hoàn toàn mới”, Kammerer nói. “Lý do rất cơ bản, Ford có nhiều vốn nhưng cũng có quá nhiều sản phẩm cần đầu tư. Còn Tata là người tin tưởng vào tương lai Jaguar Land Rover, họ sẵn sàng bỏ tiền để liên tục phát triển sản phẩm”.
Cuối năm 2009, tình hình đã khởi sắc. Jaguar Land Rover báo cáo kết quả kinh doanh với khoản lợi nhuận trước thuế 72 triệu USD cho năm tài chính 2009-2010. Kể từ sau đó, vẫn chưa có năm nào Jaguar Land Rover đạt lợi nhuận hoạt động ít hơn 1,4 tỷ USD.
Con đường phía trước của Jaguar Land Rover
Trong 10 năm đầu, thành công của Jaguar Land Rover dĩ nhiên có một phần không hề nhỏ nhờ tài năng quản lý của những nhân viên được đào tạo bởi Ford và BMW. Jaguar Land Rover thời đại mới quyết định nhanh chóng và nhân viên có nhiều niềm tin vào ban lãnh đạo.
 |
Nhưng những gì phải đối mặt trong 10 năm tới khác hoàn toàn với 10 năm trước đây. Wolfgang Stadler, Giám đốc sản xuất của Jaguar Land Rover, một người từng làm cho BMW đã tuyên bố nghỉ hưu vào tháng trước. Callum nay đã 63 tuổi, người đứng đầu bộ phận thiết kế của Jaguar từ năm 1999, mập mờ cho biết thời gian tươi đẹp không thể kéo dài mãi mãi.
Quyết định rời khỏi EU của Anh quốc năm 2016 và vấn đề khó khăn bán xe diesel ở châu Âu khiến nhân viên của Jaguar Land Rover giảm trầm trọng, khi 1.000 nhân viên sẽ kết thúc hợp đồng vào mùa hè này.
Về mặt sản phẩm, chiếc SUV hạng sang đầu bảng Range Rover từng là “con gà đẻ trứng vàng” giờ phải đối mặt với những Bentley Bentayga hay Rolls-Royce Cullinan.
Speth từng nói với tờ Autonews vào tháng 3, bên lề triển lãm New York Auto Show, rằng công ty cam kết tăng doanh số hàng năm lên 1 triệu xe, nhưng không nhắc tới thời gian cụ thể. “Doanh thu quan trọng hơn là theo đuổi doanh số”, Speth nói.
“Chúng tôi phải đảm bảo rằng chúng tôi có lợi nhuận”, Speth cho biết. “1 triệu xe hàng năm không phải con số có thể đạt ngay, đó là con đường phía trước để duy trì mức tăng trưởng”.
Tương lai gần, Land Rover Defender là chiếc xe quan trọng trong kế hoạch tăng trưởng của hãng. Mẫu xe này sẽ có nhiều phiên bản, bán trên toàn cầu, nhưng việc sử dụng khung gầm bằng nhôm khiến chi phí sản xuất đội lên cao. Jaguar Land Rover phải tìm cách bán chiếc xe có lợi nhuận cao nhất ở tất cả các thị trường.
 |
| Doanh số toàn cầu của Jaguar Land Rover từ khi về tay Tata. Đồ họa: Minh Khoa. |
Nhưng chỉ riêng Defender sẽ không giúp Jaguar Land Rover đạt được mục tiêu một triệu xe mỗi năm, cũng như các phiên bản bổ sung hoặc dòng xe đặc biệt từ phân nhánh SVO của Jaguar Land Rover. Cũng không có khả năng công ty sẽ bổ sung một thương hiệu xe giá rẻ, chẳng hạn dòng Mini của BMW.
“Thực tế, Jaguar Land Rover vẫn là một thương hiệu cao cấp”, Warburton, một nhà phân tích cho biết. “Nó không phù hợp để phát triển sản phẩm một cách bừa bãi, nhưng 700.000 xe/năm không thực sự đủ tiền nuôi quá trình phát triển động cơ và nền tảng khung gầm", ông nói thêm. "Chưa kể đến chi phí bảo hành của Jaguar Land Rover vẫn còn quá cao, và Jaguar vẫn chưa có kết quả kinh doanh thực sự ấn tượng".
“Jaguar Land Rover không phải một công ty không có sai sót hay rủi ro”, Warburton nói, “nhưng là công ty tuyệt vời nhờ những gì có được sau khi Tata mua lại, kỹ thuật, thương hiệu và thiết kế”.
Năm ngoái, Tata Motors đã phủ nhận tin đồn chào bán Jaguar Land Rover.
“Nếu Jaguar Land Rover bị bán đi, tôi hy vọng họ sẽ làm như cách Tata đã làm”, Joyce nói. “Jaguar Land Rover là một hãng xe tốt, và sẽ đạt doanh số một triệu xe mỗi năm trong tương lai gần. Đó là một quy mô đủ tốt trong ngành công nghiệp ôtô thế giới, đủ sức vượt qua thách thức của thị trường và sự thay đổi liên tục của sản phẩm. Khi bạn có quy mô đó, bạn là một doanh nghiệp khá thành công”.
Trong tương lai, Speth vẫn tập trung vào sự tăng trưởng ổn định, và giữ cho Jaguar Land Rover khác biệt so với đối thủ. “Chúng tôi sẽ tiếp tục tìm và đi lối của riêng mình", ông nói.
