Những ngày tất bật trong guồng quay công việc, tôi thường giản tiện thời gian nấu nướng để tranh thủ quay lại với họp hành, máy tính. Như có sự liên kết vô hình, mẹ tôi luôn gọi đúng lúc cả nhà ăn cơm, hỏi thăm hôm nay các con ăn món gì. Tôi đáp: “Cá kho với canh chua đây ạ, toàn món tủ mẹ dạy con đấy”.

Nếm miếng cá kho còn ngút khói, đầu tôi như cuộn băng cát-sét tua nhanh về mấy chục năm cuộc đời mình. Cũng mùi vị đó, ngày thơ ấu, mẹ đã cho tôi cảm nhận vị ngon của sự yêu thương, che chở. Trong không gian nhỏ đơn sơ nhưng luôn ngạt ngào mùi thức ăn nóng hổi, mẹ dạy tôi cách lớn, cách sống, cách yêu thương qua từng món ăn bà nấu.

Tuổi 18, tôi háo hức vẫy chào ba mẹ để kịp chuyến xe lên thành phố. Cuộc “di cư” của cô sinh viên năm nhất thật sự không mấy vất vả, vì trước mắt tôi lúc đó là niềm háo hức được sống tự lập, trải nghiệm phố xá rộn ràng cùng nhiều món ngon chưa biết. Thời gian dài, tôi hân hoan với cuộc sống ở một thành phố lạ, tan học thì rủ rê đám bạn mới quen lê la mấy quán cóc cạnh trường.

Nhiều ngày không ăn uống đàng hoàng, tôi đau bao tử như một kết quả thấy rõ từ những lúc mải mê trải nghiệm của ngon vật lạ trên thành phố. Mẹ biết tin, muốn mắng lắm nhưng thương con ở xa một mình lại thôi. Cuối cùng, mẹ tôi chỉ từ tốn nhắc phải ăn uống đầy đủ, không quên dặn nhớ ăn cơm nhà: “Đi nấu cơm ăn đi, còn nhớ cách kho cá không, cho ít tiêu thôi bụng đang đau đấy”.

Cá kho là món ăn đầu tiên mẹ dạy tôi đứng bếp. Nồi cá kho của mẹ là một phần tuổi thơ mà những đứa con xa quê luôn nao lòng mỗi khi nhớ đến. ăn uống đầy đủ, không quên dặn nhớ ăn cơm nhà: “Đi nấu cơm ăn đi, còn nhớ cách kho cá không, cho ít tiêu thôi bụng đang đau đấy”.

Một nồi cá ngon phải bắt đầu tư khâu chọn nguyên liệu. Những con cá hú hay cá bông lau béo ú, trắng mướt cần được sơ chế, làm sạch để át đi mùi tanh thủy sản, sau đó ướp cùng hành, tiêu, ớt, gia vị và nước màu. Bí quyết cho món cá kho ngon dậy vị của mẹ là phải kho nhỏ lửa thật lâu, để tất cả gia vị, nguyên liệu hòa quyện, nước sốt sền sệt còn từng thớ thịt thấm đẫm hương vị tươi nguyên.

Tôi vẫn nhớ rõ từng bài học mẹ dạy bên gian bếp. “Trong lúc kho không nên đảo cá nhiều lần, càng không được trộn vì sẽ làm nát cá. Cá kho hay việc gì cũng vậy, muốn nó ngon, nó tốt, con phải kiên nhẫn, nhớ chưa?”.

Với mẹ, ẩm thực không chỉ là món ăn giúp người ta no, mà còn là những bài học đắt giá mà bà đã chiêm nghiệm và đúc rút suốt mấy mươi năm trong căn bếp nhỏ. Mẹ tôi không chỉ là một đầu bếp nêm nếm bậc thầy, mà còn thấm trải ý vị cuộc đời một cách sâu sắc qua từng chút thịt rau cá mắm thường ngày.

Ngày nay, mẹ không phải nhắc tôi ăn cơm đúng giờ, tôi cũng không còn thói quen la cà quán xá, nhưng những bài học của mẹ bên gian bếp nhỏ dường như văng vẳng mỗi lần tôi có ý định kho một tộ cá thơm nức mũi.

Ở tuổi 26, tôi tất bật với công việc và sự nghiệp đang lớn dần, nhưng vẫn duy trì thói quen nấu nướng mỗi ngày bởi những bài học về ẩm thực và nấu nướng của mẹ vẫn có sức hấp dẫn, hoài niệm khó miêu tả. Ngoài giờ làm việc, tôi thích dành thời gian chăm chút, bày biện cho bữa cơm tối đủ đầy nhất có thể. Với tôi, đây cũng là khoảng thời gian thư giãn nhất trong ngày, khi tôi được phép bỏ đằng sau những bộn bề, lo toan của cuộc sống hối hả.

Tôi thích nấu canh chua theo khẩu vị miền Nam. Một món ăn không khó, nhưng để nấu ngon, chưa chắc ai cũng làm được. Canh chua là món ăn đòi hỏi sự hài hòa, cân bằng giữa tất cả nguyên liệu, màu sắc và hương vị. Những ngày nắng nóng, một bát canh chua xanh mát với cá, dọc mùng, giá đỗ, cà chua hòa quyện trong vị chua thanh nhẹ của nước me, ăn cùng cơm nóng và chén nước mắm cay là lựa chọn tuyệt vời để vực dậy tinh thần cùng thể lực.

Nấu canh chua ngon cũng là một kỹ thuật có thể làm khó những người lần đầu vào bếp. Mẹ tôi thường nói không chỉ canh chua, tất cả món ăn đều là một môn nghệ thuật về quản lý và sắp xếp mà người đầu bếp cần bỏ tâm mới làm tốt được.

Nhìn có vẻ đơn giản, song một bát canh chua ngon đòi hỏi sự hòa quyện giữa vị chua - mặn - ngọt - cay vừa đủ, đặc biệt vị chua phải thanh nhẹ, dịu dàng chứ không được gắt như vị cốt me nguyên chất.

Thời gian cho các nguyên liệu vào nồi cũng cần tính toán kỹ, để cá vẫn ngọt mềm, còn dọc mùng, cà chua, giá đỗ vừa chín tới, giữ nguyên sự giòn mát của rau xanh. Tất cả nguyên liệu như cùng đầu bếp tham gia vào một cuộc tổng duyệt quân chủng mà ở đó, mọi thứ đều cần được quan sát, phối hợp nhịp nhàng để mang lại sự hài hòa tối đa.

B ước sang tuổi 35, tôi viên mãn với sự nghiệp thành công, gia đình đầm ấm với một cô công chúa nhỏ. Vẫn giữ trong đầu bài học nhân sinh từ cách mẹ nấu nướng, tôi càng trân trọng mỗi bữa cơm nhà và những tối gia đình quây quần cùng nhau nấu ăn, dọn dẹp.

Mẹ tôi luôn dặn một gia đình còn gian bếp ấm nóng là một gia đình vẫn giữ hạnh phúc yêu thương. Vì lẽ đó, dù bận rộn đến mấy, tôi và chồng vẫn hỗ trợ nhau để căn bếp gia đình lúc nào cũng đỏ lửa.

Trong cuộc sống hiện đại khi người ta có nhiều chọn lựa hơn và bữa cơm gia đình không còn là nghĩa vụ bắt buộc, những món ăn nhà làm vẫn giữ một giá trị tinh thần to lớn đối với các thành viên trong gia đình. Bữa cơm nhà không chỉ là món ăn thường nhật, mà còn là tình yêu thương, lòng trân quý mà người phụ nữ gửi trao đến những người thân thuộc nhất.