Trong số 57 hang động mới được công bố ở Quảng Bình bởi các chuyên gia, hang Hòa Hương được xem là hang động có độ tuổi già nhất ở vùng núi đá vôi thuộc Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Bình). Hang động này được một sơn tràng địa phương tìm ra khá sớm, nhưng tháng 3 mới được khảo sát xong.
 |
| Bên trong hang Hòa Hương, hang động có độ tuổi già nhất được phát hiện ở Quảng Bình. Ảnh: Đoàn khảo sát cung cấp. |
"Năm đó tôi khoảng 20 tuổi, vô tình phát hiện ra cửa hang này trong một chuyến đi tìm trầm cùng các anh em sơn tràng khác", anh Nguyễn Văn Hoà (41 tuổi, trú xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch) - người phát hiện ra hang động được cho là có nhiều giá trị đối với khoa học, nhớ lại.
Anh Hòa kể, anh theo một nhóm sơn tràng khoảng 3-4 người đạp rừng đi tìm trầm trong chuyến đi kéo dài khoảng một tháng vào mùa hè hơn 20 năm trước. Một buổi chiều giữa rừng, anh đi tìm nước uống thì đi xuống một vùng thấp và phát hiện ra cửa hang.
"Tôi thấy một cửa hang cao khoảng 4 m, rộng khoảng 3-4 m nên đi vào trong. Tiếp tục đi sâu vào bên trong mất khoảng 15 phút, tôi tìm thấy vài vũng nước nhỏ", anh kể.
Cửa hang mà anh phát hiện là cửa thứ hai của hang Hòa Hương. Người đàn ông này đi vào nhánh phía trái của hang động có 2 nhánh. Bên trong nhánh này có ánh sáng và có gió mát thổi vào. Một mình vào hang, anh Hòa không dám vào sâu hơn, mà chỉ lấy nước xong, rồi quay ra.
Đầu năm 2014, anh Hòa biết các chuyên gia hang động Hoàng gia Anh muốn thu thập thông tin các hang động ở rừng Phong Nha nên đã kể lại. Các chuyên gia hang động do bà Debra Limbert (56 tuổi, vợ của chuyên gia Howard Limbert) dẫn đầu đã theo sự hướng dẫn của anh để khám phá hang động này.
 |
| Anh Hoà trao đổi với Zing.vn sau khi vừa trở về từ một chuyến đi tour. Ảnh: Văn Được. |
Trong đợt khảo sát hang động 2 năm trước, bà Deb chỉ khám phá nhánh phía trái dài hơn 900 m của hang theo anh Hòa dẫn đường. Nữ chuyên gia người Anh là người đề nghị đặt tên hang động này là Hòa Hương, theo tên của vợ chồng anh Hòa và chị Hương. Tuy nhiên, đoàn khảo sát chưa vội công bố khi chưa khảo sát hết hang động này.
Hồi tháng 3, bà Deb tiếp tục dẫn đầu một nhóm 4 chuyên gia để khám phá nhánh bên phải. Anh Hòa kể, từ khu vực trung tâm Phong Nha theo đường 20 Quyết Thắng đến Km 30 thì rẽ sang trái theo đường mòn để đến hang Hòa Hương. Hang động này chỉ cách đường 20 Quyết Thắng khoảng 3-4 km đường rừng, nhưng phải mất khoảng 3-4 giờ đi bộ, do địa hình hiểm trở.
2 ngày sau khi hang được Howard Limbert công bố, chúng tôi gặp anh Hòa sau khi anh trở về từ một chuyến đi rừng. Người đàn ông này không còn theo nghề tìm trầm ở rừng Phong Nha nữa, mà làm đầu bếp cho một tour khám phá hang động. Sau khi dẫn các chuyên gia đi tìm hang động, anh đã được một công ty lữ hành nhận vào làm đầu bếp phục vụ các tour du lịch hang động ở khu vực Phong Nha Kẻ Bàng, với thu nhập gần 3 triệu đồng một tháng. Đó là một sự thay đổi lớn đối, giúp người đàn ông đang cùng vợ nuôi đứa 5 con nhỏ này thoát nghèo.
Ông Howard Limbert, người dẫn đầu nhóm 13 chuyên gia khảo sát hang động Quảng Bình vào tháng 3 giải thích, hang Hòa Hương có cửa vào ngay chỗ chia 2 nhánh. Nhánh thứ 2 nằm bên phải có chiều dài hơn 1,8 km.
“Lần đầu tiên chúng tôi khám phá ra một hang động hình thành ngầm dưới nước ở Quảng Bình. Hang Hòa Hương do vợ tôi khảo sát, không thích hợp cho khai thác du lịch do nằm ở vị trí khá sâu so với mặt đất, nhưng có rất nhiều giá trị đối với các nhà khoa học”, Howard Limbert nói.
Theo giải thích ông Howard Limbert, hơn 1 triệu năm trước, bên trên hang Hòa Hương là một hồ nước lớn. Nguồn nước ngầm theo các mạch đứt gãy địa chất chảy qua Lào, rồi hình thành nên hang động này. Về sau, quá trình biến đổi địa chất khiến nguồn nước ngầm không còn chảy qua hang, mà thay vào đó là chuyển sang các hang Khe Ry, Én và Sơn Đoòng.
Theo chuyên gia hang động nổi tiếng người Anh, Hòa Hương là hang động có tuổi đời cao nhất trong số 311 hang động được khám phá ở Quảng Bình.
Nói về việc tìm kiếm các hang động, Howard Limbert khẳng định bản thân và các đồng sự rất cảm kích, biết ơn đối với những người như anh Hòa.
“Họ đã cung cấp thông tin, dẫn đường và giúp đỡ chúng tôi rất tích cực trong quá trình khám phá ra các hang động mới. Chúng tôi còn học hỏi được nhiều kinh nghiệm như tìm nguồn nước, tránh các loại động vật nguy hiểm để sinh tồn giữa rừng”, Howard Limbert nói.
 |
| Sau khi tìm ra hang Hòa Hương, anh Hòa được nhận vào làm đầu bếp cho một số tour khám phá hang động ở Phong Nha, có điều kiện nuôi 5 con nhỏ. Ảnh: Văn Được. |
Ngày 22/6, Howard Limbert công bố 57 hang động mới được đoàn chuyên gia hang động Hoàng gia Anh cùng cán bộ Đại học Khoa học tự nhiên Hà Nội và các kiểm lâm viên, người dân địa phương khảo sát vào tháng 3. Trong số những hang động mới phát hiện, các chuyên gia đánh giá cao hang Hòa Hương có thạch nhũ đẹp và chứa đựng nhiều thông tin khoa học quý giá.
Howard Limbert đã đề xuất tỉnh Quảng Bình cho khai thác du lịch với một số hang mới khám phá như hang Tiên 2, hang (dài 2.519 m), hang Vực cây Sanh dài 850 m ở Km 13 đường 20 Quyết Thắng.
