"Đây là điều rất bất thường. Bình thường một năm chúng tôi chỉ thấy từ 1 đến 3 con cá voi xám chết. Nhưng con số bây giờ đã lớn gấp 3, mà chỉ trong vòng ít hơn 2 tháng", ông Padraig Duignan, người đứng đầu nghiên cứu bệnh lý tại Trung tâm Động vật biển có vú ở Sausalito, California, chia sẻ với Washington Post.
Bốn trong số chín xác cá voi được đem về nghiên cứu tại trung tâm được xác định nguyên nhân chết là do thiếu dinh dưỡng. 4 con khác chết do va chạm với tàu thuyền, và con còn lại, được tìm thấy ngày 30/4, vẫn chưa thể xác định được nguyên nhân.
 |
| Các chuyên gia của Trung tâm Động vật biển có vú ở California đang khám nghiệm xác cá voi xám dạt lên bờ biển ở Tiburon hôm 23/4. Ảnh: Getty. |
Xác các voi xám mới nhất được tìm thấy vào ngày 6/5 tại bãi biển Ocean Beach ở San Francisco, con cá voi này nhiều khả năng thiệt mạng sau khi va chạm với tàu thuyền.
Suy dinh dưỡng nghiêm trọng
"Có vẻ như chấn thương do lực lớn tác động đã cướp đi mạng sống của nó", ông Duignan cho biết sau khi thực hiện khám nghiệm tử thi hôm 7/5. Chuyên gia này cũng cho biết con cá bị thiếu dinh dưỡng trầm trọng, khi lớp mỡ cá voi bao bọc bên ngoài của nó đã cạn kiệt và lượng mỡ bên trong cơ thể gần như không có. Điều này hoàn toàn không giống với tình trạng thường thấy của một con cá voi xám ở thời điểm này trong năm.
Trung tâm Động vật biển có vú đã kết hợp với các tổ chức khác như Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia, Viện Hàn lâm Khoa học California và các nhà khoa học ở khu vực khác của bang này để theo dõi cuộc sống của cá voi và các loài động vật khác ở Đại Tây Dương.
Các nhà sinh học quan sát thấy một xu hướng đáng lo ngại khi ngày càng nhiều cá voi xám suy dinh dưỡng, chết và trôi dạt vào bờ biển trong năm nay. Tại bang Washington ở phía bắc, 13 xác cá voi xám đã trôi dạt vào bờ biển kể từ tháng 4, chủ yếu do chết đói. Hiện tại, số lượng cá voi xám chết dạt vào bờ biển phía Tây nước Mỹ từ đầu năm nay đã lên tới con số 46, so với 25 cá thể trong toàn bộ năm 2018.
Cá voi xám di cư xuống phía nam trong mùa đông để sinh sản ở ngoài khơi bang Baja California của Mexico, trước khi quay trở lại khu vực Alaska vào mùa xuân. Chúng đi qua vùng biển California từ tháng 12 đến tháng 1 hàng năm, và một lần nữa từ tháng 4 đến tháng 5. Hành trình khứ hồi này kéo dài tới 11.000 dặm (17.700 km) và là cuộc di cư thường niên lớn nhất trong số các loài thuộc bộ cá voi.
 |
| Một con cá voi xám bên ngoài bờ biển Sur ở bang Baja California, Mexico hồi tháng 2/2018. Ảnh: Getty. |
Thức ăn chủ yếu của chúng là các loài động vật không xương sống cỡ nhỏ, việc này phần lớn diễn ra trong mùa hè ở Alaska.
Nhưng năm nay, ông Duignan cho biết, khi những con cá voi xám đi tới khu vực vịnh San Francisco, chúng dường như đã "hết năng lượng". Các nhà khoa học phát hiện chúng săn mồi ở khu vực này, điều hết sức bất thường và chứng tỏ chúng đang bị đói.
"Giả thiết được đưa ra là mùa hè năm ngoái, khi những con cá voi này ở Alaska, chúng đã không có thức ăn để tích trữ đủ năng lượng cho mùa di cư", bà Moe Flannery, chuyên gia về các loài chim và động vật có vú tại Viện hàn lâm Khoa học California, cho biết.
Tại Baja California, các nhà khoa học cũng quan sát việc cá voi xám xuất hiện muộn hơn, sinh sản ít hơn và số lượng của chúng cũng giảm đi.
Tác động của con người
Mặc dù số lượng cá voi xám trong tự nhiên khá ổn định, khí hậu đại dương biến đổi của California và sự nóng lên ở Alaska đang tạo nên sức ép với loài động vật này. Theo thống kê, hiện có khoảng 26.000 con cá voi xám trong tự nhiên, chúng chỉ sống ở Đại Tây Dương. Từng có thời điểm loài này đứng bên bờ vực của sự tuyệt chủng vào đầu thế kỷ 20.
"Alaska đã trải qua đợt tăng nhiệt độ cao nhất so với các bang khác ở Mỹ", Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia cho biết và nhận định hệ sinh thái biển của bang "rất dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu".
Hôm 6/5, ngày mà xác con cá voi xám mới nhất được phát hiện ở bãi biển California, Liên Hợp Quốc công bố bản báo cáo gây sốc khi cho biết khoảng 1 triệu loài động vật đang đứng bên bờ vực tuyệt chủng do hoạt động của con người.
 |
| Con cá voi mới nhất dạt vào bờ biển tại Ocean Beach hôm 6/5. Ảnh: Getty. |
"Sức khỏe của hệ sinh thái mà chúng ta và các loài khác dựa vào đang giảm sút nhanh chóng hơn bao giờ hết", ông Robert Watson, chủ tịch ủy ban của LHQ, cho biết trong một tuyên bố đính kèm bản báo cáo.
Ông Duignan cho rằng sẽ cần thêm các nghiên cứu để làm rõ nguyên nhân cái chết của những con cá voi xám, nhưng ông không phản đối rằng con người đóng vai trò nhất định khiến tình trạng này diễn ra.
"Những con cá voi chết do bị tàu đâm có nguyên nhân trực tiếp từ con người. Những con khác bị thiếu dinh dưỡng, chúng tôi chưa biết rõ tại sao lại như vậy, nhưng rất có thể hiệu ứng từ tình trạng nóng lên toàn cầu đang gây ra tác động", ông Duignan cho biết.
