2016 được đánh giá là một năm bùng nổ của thị trường hài phía Nam với đủ thể loại, từ hài kịch sân khấu, truyền hình thực tế, game show, cuộc thi tìm kiếm tài năng. Nghệ sĩ hài phủ sóng màn ảnh nhỏ, màn ảnh lớn và thị trường giải trí với đủ vai trò từ MC, thí sinh, người biểu diễn đến giám khảo, huấn luyện viên.
Sự ra đời của nhiều chương trình hài khiến số lượng tác phẩm như “nấm mọc sau mưa”, còn chất lượng thì “thượng vàng hạ cám” - nhiều kịch bản được đầu tư nhưng cũng không ít sự nhảm nhí, nhạt nhẽo, gượng gạo được trình diễn trên sân khấu, truyền hình.
 |
| Trấn Thành và "cô giáo" Khánh cùng giả gái trong live show Bình tĩnh sống vào năm 2016. Ảnh: Bá Ngọc. |
Lạm dụng giả gái
Giả gái vốn không phải là một biểu hiện xấu của hài kịch. Nhiều nghệ sĩ nam nổi tiếng trên thế giới và Việt Nam đều thành công khi hóa thân thành nhân vật nữ.
Cô Cám trong vở Tấm Cám của NSƯT Thành Lộc được giới phê bình đánh giá là “khó ai có thể vượt qua”, NSƯT Xuân Hinh trong trích đoạn Thị Mầu lên chùa cũng được xếp vào hàng “mẫu mực” của nghệ thuật chèo cổ.
Thế nhưng, thời gian gần đây, việc giả gái đang bị lạm dụng với hóa trang diêm dúa, xấu xí, lố bịch cốt để gây cười.
Trong live show Bình tĩnh sống vào năm 2016, Trấn Thành giả gái 2 lần, còn trong chương trình Ơn giời! Cậu đây rồi, nơi nam MC làm trưởng phòng thì mức độ đạt tới “vô số”.
Không chỉ nghệ sĩ có vóc dáng tương đối giống phụ nữ như Trấn Thành, Hoài Linh mà ngay cả Chí Tài - một nghệ sĩ khá nam tính ở ngoài đời - cũng bắt đầu lấy việc giả gái “xấu đến ma chê quỷ hờn” làm thương hiệu. Nam nghệ sĩ không từ một dạng vai nữ nào từ nhân vật hồn ma trinh nữ, dì ghẻ, công chúa đến Chúc Anh Đài, thiên thần nội y, quý bà đại gia.
Trong nhiều live show, chương trình hài kịch do đơn vị phía Nam tổ chức, nghệ sĩ giả gái còn áp đảo các diễn viên được sống thật với giới tính của mình.
Ví dụ điển hình là trong live show Chú Lùn và bảy nàng Bạch Tuyết sắp diễn ra tại sân khấu Trống Đồng, TP.HCM, 6/7 nàng Bạch Tuyết được nghệ sĩ nam thủ vai bao gồm Chí Tài (Bạch Bưởi), Minh Tuấn (Bạch Bạch), Hoài Lâm (Bạch Kinh), Thanh Duy (Bạch Dương), Kelvin Khánh (Bạch Tuộc), Đại Nhân (Bạch Cầu).
Một số nghệ sĩ nam giả gái thường xuyên như Gia Bảo, "cô giáo" Khánh dẫn đến nghịch cảnh không vào nổi một vai đúng giới tính ấn tượng. Số khác, lại lấy việc giả gái, chuyển giới làm thích thú, thậm chí coi việc hóa thân vào giới tính khác như một “tiêu chuẩn” để thành nghệ sĩ hài thực thụ.
Trong cuộc họp báo bầu chọn 10 sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch trong năm 2016 do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức, ngoài việc chọn ra 10 sự kiện tiêu biểu, ban tổ chức cũng lần đầu tiên công bố 5 thực trạng bất cập còn tồn tại, trong đó hài nhảm, giả gái và lùm xùm showbiz xuất hiện ở vị trí số 2.
 |
| Trường Giang, Trấn Thành, Thu Trang thường xuyên cùng khai thác đời tư của nhau để gây cười.
|
Khai thác đời tư
Ngay sau khi Zing.vn đăng tải bài viết Hài Bắc: Bao giờ hết gây cười bằng răng vẩu, nói ngọng, một độc giả bình luận đầy châm biếm: “Khi nào hài miền Nam hết khai thác chuyện Hari Won - Trấn Thành, Nhã Phương - Trường Giang thì miền Bắc hết gây cười bằng răng hô, ngắn lưỡi”.
Sự phát triển của thị trường hài phía Nam ắt dẫn đến tình trạng khan hiếm kịch bản và mánh khóe biểu diễn. Khó khăn trong việc gây cười bằng những tình huống hài, các nghệ sĩ bắt đầu chuyển sang khai thác đời tư của nhau.
Khán giả không hiếm gặp việc Trường Giang nhắc đến Hari Won trên sân khấu để đùa bỡn Trấn Thành, và ngược lại Trấn Thành đưa Nhã Phương để chọc quê đồng nghiệp.
Những mối quan hệ tình cảm khác như Thu Trang - Tiến Luật, Quang Minh - Hồng Đào hay sở thích ăn cá khô, mắm tép của Hoài Linh cũng từng được đề cập như trên sân khấu, truyền hình nhằm mục đích gây cười cho khán giả.
“Đưa chuyện riêng tư, đem người yêu ra nói, đưa giám khảo ra chọc mà không liên quan đến câu chuyện không phải là diễn hài. Cái đó giỡn mặt" - diễn viên La Thành bình luận.
Đưa bi vào hài: Đã thoát mác "nhảm"?
Bên cạnh những kịch bản nhạt nhẽo, lạm dụng giả gái và khai thác đời tư, không thể phủ nhận sự thay đổi theo chiều hướng tích cực của hài miền Nam những năm gần đây. Nhiều live show, chương trình, tác phẩm được đầu tư.
Sự bùng nổ của các cuộc thi, truyền hình thực tế cũng góp phần phát hiện nhiều gương mặt nghệ sĩ trẻ có năng khiếu về hài kịch. Đây là điều thị trường hài Bắc chưa làm được.
Mặt khác, chất lượng của hài Nam cũng đã có sự thay đổi đáng kể. Trước đây, hài kịch miền Nam vẫn bị gắn mác là hài giải trí với nội dung không nặng về thông điệp, ý nghĩa. Thời gian gần đây, yếu tố bi được đưa vào tương đối nhiều. Người xem có thể cười sảng khoái nhưng cũng có thể khóc ngay lập tức vì không kìm được cảm xúc.
Trong chương trình Xuân phát tài, ghi hình cuối năm 2016 tại Hà Nội, các nghệ sĩ miền Nam là Hoài Linh, Quỳnh Hương, Trung Dân, Thúy Nga giới thiệu tiểu phẩm về đề tài gia đình mang tên Chuyện không ngờ. Tác phẩm nhận được nhiều phản hồi tích cực từ khán giả miền Bắc với thông điệp sâu sắc về chữ hiếu thông qua những tình huống dở khóc dở cười.
Tiểu phẩm của Trấn Thành - Nam Thư trong tập 5, mùa 3 chương trình Ơn giời! Cậu đây rồi cách đây không lâu cũng nhận được sự yêu thích của người xem truyền hình nhờ sự kết hợp ăn ý của hai nghệ sĩ và cách mà họ đưa yêu tố chính kịch vào hài trong những tình huống hoàn toàn tự phát theo format của chương trình.
 |
| Nam Thư và Trấn Thành nhận được nhiều khen ngợi nhờ kết hợp ăn ý trong tập 5, mùa 3 chương trình Ơn giời! Cậu đây rồi. Ảnh: CTCC. |
Sự thay đổi về chất lượng nội dung của hài miền Nam xuất phát sự thay đổi về thị hiếu của khán giả những năm gần đây. Người Nam Bộ trước đây xem hài chỉ cần cười là được nhưng bây giờ, nhu cầu đã khác. Ngoài tính giải trí, một bộ phận khán giả cũng cần những câu chuyện sâu sắc, mang đến tiếng cười trào phúng, thâm thúy.
Trả lời Zing.vn, NSƯT Đức Hải nhận định: “Đúng là trước đây người Nam họ thích xem hài mà không phải suy nghĩ nhiều. Nhưng bây giờ nhu cầu của khán giả đã thay đổi. Do vậy, nghệ sĩ cũng phải thay đổi, ai không làm được sẽ bị đào thải. Hài ở miền Nam bây giờ cũng cần có sự sâu sắc và thông điệp, nghĩa là chất lượng tác phẩm rất được chú trọng”.
Bên cạnh đó, nghệ sĩ hài gạo cội cũng khẳng định khi làm huấn luyện viên của một số cuộc thi hài, anh và các đồng nghiệp như Hồng Vân, Minh Nhí luôn đặt ra tiêu chí hài là phải sạch sẽ, trí tuệ và đòi hỏi kỹ năng cao của người nghệ sĩ.
“Ai không làm được, tôi loại ngay”, Đức Hải thẳng thắn.
