Mới đây, Công ty TNHH Ngọc Linh, Hà Nội đã tìm ra công nghệ khoa học mới, giải quyết thành công vấn đề nhức nhối này.
Nỗi lo của người dân
Những năm qua, những núi thải bã GYPS cao hàng chục mét ở KCN Đình Vũ, Hải Phòng đã gây nhiều bức xúc trong nhân dân về ô nhiễm môi trường. Nhà máy DAP Đình Vũ được vận hành từ năm 2009, với sản lượng phân bón DAP là 330.000 tấn/năm. Lượng phát sinh bã thải GYPS là 750.000 tấn/năm. Hiện nay phần lớn bã thải GYPS tại đây chưa được xử lý và sử dụng làm vật liệu xây dựng. Ước tính lượng bã thải GYPS tại nhà máy đến cuối năm 2016 là trên 4 triệu tấn.
Ông Phạm Quốc Ka, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng cho biết, nhà máy DAP Đình Vũ là một trọng điểm ô nhiễm, trong quá trình sản xuất và vận hành đã gây bức xúc trong nhân dân. Quá trình vận hành bãi thải GYPS đã nhiều lần xảy ra sự cố, đặc biệt là vấn đề thu gom xử lý nước gỉ axit từ bãi thải, do tốc độ gió lớn nên gây ô nhiễm không khí, hơi axit.
“Đặc biệt, bãi thải này nằm ở vị trí nhạy cảm, cửa ngõ đi vào vùng biển du lịch như Cát Hải và Cát Bà, là đầu nguồn gió. Hơn nữa, vị trí bãi gần khu vực nước ngầm, thủy triều lên dễ tác động gây ô nhiễm, nhạy cảm về vấn đề sinh thái”, ông Ka nhấn mạnh.
 |
| Núi bã thải ở Hải Phòng. |
Không chỉ Hải Phòng, một số địa phương khác cũng đang “canh cánh” nỗi lo ô nhiễm môi trường khi có hàng triệu tấn chất thải GYPS đang tồn tại. Nước ta hiện có 3 nhà máy có phát sinh nguồn bã thải GYPS lớn gồm Nhà máy DAP của Công ty CP DAP Vinachem - Đình Vũ (Hải Phòng), Công ty CP DAP số 2 tại Lào Cai và Công ty CP hóa chất và phân bón Đức Giang (Lào Cai). Tính đến nay, đa số lượng bã thải GYPS chưa được sử dụng trong bất kỳ lĩnh vực nào. Lượng tồn đọng còn 5,6 triệu tấn. Dự báo đến năm 2020, bã GYPS thải ra mỗi năm là 3,885 triệu tấn.
Bã thải GYPS tiềm ẩn nguy cơ rất lớn với môi trường do chứa nhiều chất độc hại như axít HF, H2SO4, H3PO4 và các muối kim loại nặng, phóng xạ. Bã thải GYPS sẽ gây hại khi hàm lượng axit dư trong bã rò rỉ ra môi trường và không được xử lý triệt để.
Thay thế nguồn thạch cao nhập khẩu
Các nhà khoa học đã tìm ra giải pháp công nghệ để biến bã thải GYPS thành thạch cao nhân tạo - phụ gia cho ngành sản xuất xi măng. Thành quả nghiên cứu này đã được công bố ngày 21/1 tại Hà Nội.
Đề tài nghiên cứu khoa học này do Công ty TNHH Ngọc Linh thực hiện, chủ trì bởi 3 nhà khoa học của công ty gồm ThS. Vũ Đức Tuấn, kỹ sư Trịnh Văn Tiến và ThS. Trịnh Hồng Tú. Đây là 3 nhà khoa học đã nhiều lần nhận Giải thưởng Sáng tạo Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Vifotec).
Sau nhiều năm nghiên cứu và triển khai, đề tài đã thu hồi thành công thạch cao có chất lượng đảm bảo các yêu cầu trong dự thảo tiêu chuẩn TCVN Thạch cao phốt pho dùng để điều chỉnh thời gian đông kết trong sản xuất xi măng, bước đầu cung cấp sản phẩm cho một số nhà máy sản xuất xi măng như: xi măng Vinaconex Yên Bình; xi măng Yên Bái; xi măng Tân Quang.
 |
| Một công đoạn trong quá trình biến bã thải GYPS thành phụ gia xây dựng của công ty TNHH Ngọc Linh. |
Bên cạnh ý nghĩa bảo vệ môi trường, việc sản xuất thành công thạch cao có ý nghĩa kinh tế. Bởi Việt Nam không có mỏ thạch cao tự nhiên, nguồn thạch cao sử dụng trong công nghiệp sản xuất xi măng hoàn toàn nhập khẩu từ Lào, Thái Lan, Trung Quốc… Theo quy hoạch phát triển công nghiệp xi măng Việt Nam giai đoạn 2011-2020 và định hướng đến năm 2030, năm 2020 nhu cầu sử dụng xi măng ở nước ta khoảng 94 triệu tấn/năm, khi đó lượng thạch cao sử dụng sẽ là 3,76 triệu tấn/năm.
Với công nghệ thu hồi thạch cao từ bã thải GYPS mà Công ty TNHH Ngọc Linh thực hiện, 1,1 tấn GYPS sẽ thu hồi 1 tấn thạch cao. Giá sản phẩm khoảng 600.000 đồng/tấn, bằng 50% thạch cao nhập khẩu từ Lào, Thái Lan và 70% giá nhập khẩu từ Oman.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà cho biết, nhiều chuyên gia đã lo ngại chất thải từ nhà máy đạm hóa chất DAP Hải Phòng nếu không xử lý tốt sẽ gây ra sự cố môi trường lớn. Vì vậy, Bộ rất hoan nghênh công trình biến bã thải độc hại thành thạch cao này.
Bộ trưởng đề nghị công ty hoàn chỉnh quy trình sản xuất, sớm đưa vào sản xuất thử và đưa sản phẩm lưu hành đại trà. “Đề nghị hội đồng khoa học chỉnh sửa, hoàn thiện kết quả của hội đồng làm cơ sở các cơ quan của Bộ sớm đưa vào lưu hành thực tiễn sản phẩm này. Vụ Vật liệu xây dựng đang nghiên cứu khả năng áp dụng thạch cao nhân tạo trong sản xuất xi măng như thế nào, Công ty Ngọc Linh nên bắt tay với Tổng công ty Xi măng Việt Nam để thực hiện”, ông Hà cho biết.
Ông Phạm Quốc Ka, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng cho biết đây là tin vui đầu năm mới đối với Hải Phòng. Về phía Hải Phòng, ngày 19/9/2016, Công ty Ngọc Linh và Công ty DAP đã ký hợp đồng thực hiện xử lý bãi GYPS. Dự án có quy mô 70 ha, sẽ được thành phố tạo điều kiện triển khai sớm.
 |
| Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu. |
Đánh giá về vấn đề này, Phó Chủ tịch Quốc hội ông Uông Chu Lưu, cho biết, môi trường luôn là vấn đề nóng mà dư luận đặc biệt quan tâm. Đây là mô hình mới trong khoa học và ứng dụng.
“Công ty Ngọc Linh tự bỏ vốn nghiên cứu là đáng hoan nghênh, nhưng làm sao đảm bảo sản phẩm thạch cao nhân tạo cũng như quá trình sản xuất phải đảm bảo yếu tố môi trường, kinh tế và mang tính lâu dài”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
