Ảnh hưởng đáng kể nhất do đại dịch Covid-19 gây ra chính là khoảng cách về mặt vật lý. Trong tình hình bệnh dịch diễn biến phức tạp, đa phần người dân tỏ ra thận trọng hơn khi di chuyển, làm việc hay mua bán ở những nơi công cộng. Điều này cũng xảy ra đối với các độc giả yêu sách. Họ buộc phải có những thay đổi về thói quen mua và đọc sách.
 |
| Bạn đọc lựa sách tại Lễ hội đường sách Tết Tân Sửu. Ảnh: Duy Hiệu. |
"Đặt mua online vừa nhanh vừa tiện"
Trong khảo sát nhanh tại một số cộng đồng đọc sách lớn trên Facebook (như Hội yêu sách, Hội review sách dạo...), đa phần thành viên được hỏi đều có lựa chọn mua online thay vì trực tiếp đi tới các nhà sách trong thời gian dịch bệnh diễn biến phức tạp.
Lý do của lựa chọn này đến từ sự tiện lợi của hình thức mua sách online cũng như các chương trình khuyến mãi lớn của những đơn vị làm sách, nhà xuất bản, nhà phát hành...
"Đặt mua online, vừa nhanh vừa tiện", nhận xét của bạn đọc Vũ Phạm đại diện cho nhiều ý kiến tham gia khảo sát về thói quen mua sách trong đại dịch.
Bên cạnh đó, cũng có nhiều thành viên quyết định vẫn ra hiệu sách mua trực tiếp hoặc đọc nốt những tác phẩm đã có thay vì đặt mua online. Tuy nhiên con số này rất ít, chỉ chiếm khoảng gần 19% những người được hỏi.
Nếu như trước đây nhiều người vẫn thích dạo qua các nhà sách hay cửa hàng sách cũ thì sau khi có các quy định về hạn chế tiếp xúc để phòng dịch Covid-19, độc giả đã dịch chuyển dần sang các phương thức mua sách khác, đặc biệt là tại các sàn sách online.
Trong năm 2020, cũng theo một khảo sát nhanh thực hiện tại các cộng đồng đọc sách trên, hơn 60% người tham gia (gần 600 thành viên) đều có thói quen mua song song cả hai hình thức online và trực tiếp.
Đến nay, số người vẫn giữ thói quen mua sách trực tiếp đã giảm đi đáng kể. Điều này phần lớn là do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 cũng như những khoảng thời gian thực hiện giãn cách xã hội.
 |
| Sàn sách book365.vn có nhiều chương trình ưu đãi giá hấp dẫn cho bạn đọc. Ảnh: Duy Hiệu. |
Thị trường trực tuyến tăng trưởng
Trên thế giới, ngành sách tại nhiều nước cũng đã có những hướng đi mới để thích nghi với giai đoạn khó khăn do bệnh dịch. Hệ thống bán sách online được thúc đẩy nhiều hơn, mảng sách trực tuyến cũng được quan tâm nhiều hơn để phục vụ độc giả.
Giám đốc điều hành Penguin Random House khu vực Mỹ, Madeline McIntosh, thừa nhận thị trường sách Mỹ chịu ảnh hưởng bởi Covid-19, nhưng đã vượt qua được. Các đơn vị, cá nhân hoạt động theo phong cách "truyền thống" trong ngành sách của Mỹ cũng đã bắt đầu để ý, tiếp cận thị trường trực tuyến.
Ông Michael Cader, đại diện trang Publishing Marketplace, nói: “Mảng sách trực tuyến đã thực sự làm tốt, rất tốt, nhưng doanh số bán hàng của các hiệu sách thực địa, cả chuỗi cửa hàng lẫn hiệu sách độc lập, đều bị suy giảm đáng kể, một lượng lớn người bán sách bị mất việc làm hoặc lương của họ bị cắt giảm”.
Còn tại thị trường Việt Nam, các đơn vị xuất bản, phát hành và kinh doanh sách cũng có nhiều hoạt động tích cực, sáng tạo.
Bên cạnh việc đầu tư nhiều hơn cho mảng sách trực tuyến, các đơn vị cũng đưa ra nhiều chương trình ưu đãi, khuyến mại để thúc đẩy sức mua của độc giả, nổi bật có thể kể đến như sàn sách book365, Tiki, Fahasa hay các nhà sách lớn như Nhã Nam, Cá Chép...
Trong khoảng một tháng diễn ra Hội sách trực tuyến quốc gia trên sàn book365.vn (17/4-16/5), nhiều chương trình khuyến mãi, trợ giá đã được thực hiện. Trong đó, các nhà xuất bản, công ty sách chiết khấu cho bạn đọc; các doanh nghiệp, cá nhân tài trợ để trợ giá trên những cuốn sách hay. Điều đó giúp hàng trăm đầu sách hay được trợ giá với mức 50-90%.
Sàn sách book365 cũng thống kê, trong thời gian diễn ra Hội sách, lượng bạn đọc ở nông thôn, miền núi, địa phương không thuộc hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM chiếm hơn 60%. Điều đó cho thấy các sàn thương mại điện tử đang "vươn cánh tay" vượt mọi khoảng cách địa lý để đưa sách tới mọi nhà trong đại dịch.
Người được hưởng lợi nhiều nhất từ các chương trình đó chính là độc giả. Họ có thêm cơ hội mua sách giấy, đọc sách điện tử từ nhiều nguồn chính thống với chi phí phải chăng. Bạn đọc cũng có thể tiếp cận được một cách an toàn với kho sách khổng lồ trong bối cảnh dịch bệnh có nhiều diễn biến phức tạp.
Ngoài ra, nhiều độc giả nói họ lựa chọn mua sách trực tuyến còn bởi các ưu điểm của việc thanh toán điện tử. Họ có thể mua sách qua mạng một cách thuận tiện, nhanh chóng khi các phương thức thanh toán điện tử, các ứng dụng ví điện tử ngày càng phát triển.
Cuối cùng, chất lượng sách cùng chương trình hậu mãi, chăm sóc khách hàng của các kênh bán sách trực tuyến cũng là điểm thu hút người đọc.
Các sàn sách lớn thường có liên kết chắt chẽ với nhiều đơn vị phát hành để có thể có sách sớm hơn hoặc dễ dàng xử lý hơn nếu như sách gặp vấn đề hỏng, lỗi. Như vậy, kể cả trong trường hợp độc giả không may nhận phải sản phẩm không ưng ý, họ hoàn toàn có các cơ chế hậu mãi để có thể đổi, trả sang sách mới.
