Liệu nhà sản xuất Vợ ba có vi phạm Luật lao động khi sử dụng lao động là trẻ vị thành niên dưới 15 tuổi? Phim có vi phạm Luật bảo vệ trẻ em trong vấn đề liên quan đến lạm dụng giới tính? Tại sao nhà sản xuất lại dùng diễn viên 13 tuổi, mà không phải lớn hơn trong bộ phim được gắn nhãn 18+ khi phát hành?
Đây là những câu hỏi cần đặt ra với ê-kíp bộ phim Vợ ba do đạo diễn Ash Mayfair (Nguyễn Phương Anh) thực hiện.
Những cảnh quay gây tranh cãi
28 tỷ đồng cho phim điện ảnh nghệ thuật đầu tay là một “đỉnh” của phim Việt. Trước khi công chiếu trong nước, Vợ ba đã chu du qua nhiều liên hoan phim nước ngoài và đem về 8 giải thưởng.
Có giá nhất là giải Phim châu Á xuất sắc ở LHP quốc tế Toronto (Canada) tháng 9/2018. Một số giải thưởng khác có thể kể đến Đạo diễn trẻ xuất sắc ở LHP quốc tế Chicago (Mỹ), Phim có đóng góp nghệ thuật xuất sắc tại LHP quốc tế Cairo (Ai Cập), Phim truyện xuất sắc tại LHP quốc tế Kolkata (Ấn Độ).
 |
| Nguyễn Phương Trà My đóng nhiều cảnh nóng khi chưa đầy 13 tuổi. |
Lấy bối cảnh vùng thôn quê Việt Nam cuối thế kỷ 19, Vợ ba đề cập đến thân phận người phụ nữ và các vấn đề của xã hội thời phong kiến như hôn nhân sắp đặt, tục đa thê, trọng nam khinh nữ…
Tính đến hiện tại, phim đã bán được bản quyền chiếu thương mại ở 28 quốc gia và vùng lãnh thổ. Có thể xem đây là sự ghi nhận và thành công của phim.
Phim được xoay quanh cuộc đời của Mây (Nguyễn Phương Trà My) được gả làm vợ thứ ba của người điền chủ giàu có tên Hùng (Lê Vũ Long). Tưởng như bắt đầu một cuộc sống nhung lụa, cô gái lại bị lôi vào một cuộc chiến ngầm với vợ cả tên Hà (Trần Nữ Yên Khê), vợ hai tên Xuân (Maya) để có được vị trí quan trọng ở nhà chồng.
Trong phim, nhân vật Mây 14 tuổi này đã phải kinh qua tất cả khoảnh khắc cuộc đời người phụ nữ như quan hệ vợ chồng, mang thai, sinh nở, chăm con... Cô buộc phải học kinh nghiệm tình dục từ hai người vợ trước của chồng.
Mọi chuyện phức tạp khi cô có rung cảm đồng giới với người vợ hai. Đáng nói, Nguyễn Phương Trà My đóng vai này khi mới gần 13 tuổi, tức mới học xong lớp 6.
Trong bản phim công chiếu tại TP.HCM cho truyền thông, một số cảnh nhạy cảm đã bị cắt bỏ khi kiểm duyệt. Tuy nhiên, trong các bản phim mang đi dự LHP quốc tế, những cảnh này vẫn được giữ nguyên, gồm cả cảnh Trà My để ngực trần hay cảnh Trà My hôn Maya cuồng nhiệt khi tỏ tình.
 |
| Cảnh Trà My hôn Maya bị cắt khi kiểm duyệt phim tại Việt Nam. |
Xét về diễn xuất, Trà My chỉ thể hiện tròn vai. Ở những cảnh cần diễn tả tâm lý phức tạp, rõ ràng cô bé đang gồng lên, diễn theo sự chỉ dẫn của đạo diễn, như một cuộc trả bài. Có lẽ vì thế, người xem dễ cảm thấy phản cảm.
Những cảnh làm tình, cảnh sinh nở, rồi những câu thoại về việc phòng the… tất cả đều quá tầm một đứa trẻ 13 tuổi, cho dù bối cảnh là của hơn trăm năm trước, khi việc lấy chồng ở tuổi 13-14 là bình thường.
Tại sao không phải là một diễn viên lớn tuổi hơn mà nhất định là diễn viên 13 tuổi vào vai? Hay chính cô bé 13 tuổi này là chiêu trò tạo cho phim “có cái để xem”? Bởi vốn dĩ câu chuyện phim không có gì đặc biệt, các thủ pháp kể câu chuyện cũng không mới lạ.
Đó là chưa kể đến chuyện Vợ ba nhang nhác rất nhiều phim của đạo diễn Trần Anh Hùng như Rừng Na Uy, Mùi đu đủ xanh, Mùa hè chiều thẳng đứng, Vĩnh cửu. Vài chi tiết lại cũng nhang nhác Đèn lồng đỏ treo cao của Trương Nghệ Mưu hay nhiều phim Nhật.
Phải chăng những điều này tích tụ khơi mào cho làn sóng tranh cãi dữ dội về bộ phim nổ ra trên khắp các tờ báo và cả mạng xã hội?
Cảnh nóng tạo áp lực tâm lý cho cô bé 13 tuổi
Khi đóng phim, Trà My mới chỉ gần 13 tuổi, ở độ tuổi thiếu nhi, lứa tuổi mà pháp luật Việt Nam không cho phép bất cứ hình thức động chạm dục tính nào, kể cả đóng phim.
Và rõ ràng là trong phim có rất nhiều cảnh nóng, mà đáng nói là có những cảnh nóng với trẻ 13 tuổi, cứ cho là đã che chắn kiểm soát hình ảnh, cứ cho là nghệ thuật, thì nó vẫn là cảnh nóng với trẻ 13 tuổi.
13 tuổi đóng cảnh nóng bất kể cảnh đó chứa đựng thông điệp gì, chắc chắn việc đó sẽ tạo cho đứa trẻ những áp lực tâm lý và những tác động không kiểm soát được.
 |
| Trà My phải gánh vai diễn quá sức với chính mình. |
Cũng đừng cho là cái nhìn của chúng ta quá khắt khe. Xem lại điện ảnh quốc tế, những phim có diễn viên nhí vào các vai có những cảnh nhạy cảm rất ít, và các phim đó đều có nhiều tranh cãi, thậm chí bị cấm chiếu ở nhiều quốc gia nổi tiếng tự do ở châu Âu, Mỹ…
Phim l’Amant (Người tình) nổi tiếng của Pháp, diễn viên vào vai khi đã 19 tuổi vẫn bị phản đối. Hay phim The Tin Drum (Cái trống thiếc), dựa trên tiểu thuyết cùng tên của nhà văn đoạt giải Nobel Günter Grass. Phim ra mắt năm 1979 và giành giải Phim nước ngoài hay nhất của Oscar 1980 về cho Đức, nhưng bị nhiều quốc gia cấm chiếu vì có cảnh người lớn do David Bennent thủ vai khi mới 12 tuổi.
Phim Hounddog (2007) công chiếu năm 2007 cũng hứng nhiều chỉ trích vì Dakota Fanning đóng vai chính khi 12 tuổi nhưng đã phải thực hiện cảnh bị cưỡng bức.
Phim Lolita mô tả mối quan hệ giữa một giáo sư lớn tuổi và con gái riêng của vợ mới 12 tuổi. Thủ vai Dolores 'Lolita' Haze là Dominique Swain, khi đó cô mới 14 tuổi và thực hiện rất nhiều cảnh phim gây sốc gây tranh cãi.
Poison Ivy, sản xuất năm 1992, bị chí trích thậm tệ vì nhân vật Ivy do sao nhí Drew Barrymore thủ vai được xem như là một Lolita thế hệ mới của màn ảnh. Chưa tròn 17 tuổi, cô đã thực hiện nhiều cảnh nóng táo bạo cùng nam diễn viên Tom Skerritt ngoài 50 tuổi.
Đối với Vợ ba, đạo diễn Ash Mayfair trả lời truyền thông rằng cô không nghĩ nhiều đến những ồn ào xung quanh bộ phim và trong quá trình quay đã tính toán mọi thứ để bảo vệ tốt nhất cho diễn viên…
Nhưng đó chỉ là bề nổi. Còn những gì diễn ra trong đầu đứa bé 13 tuổi và cuộc sống hiện tại của cô bé ảnh hưởng thế nào, đạo diễn chắc chắn không thể nắm bắt được.
 |
| Cảnh Trà My lộ ngực trần bị cho là quá táo bạo. |
Nhiều độc giả, khán giả cho rằng mẹ của Trà My khá hồn nhiên khi trả lời truyền thông rằng có theo sát con ở phim trường nhưng không dám trực tiếp xem con đóng cảnh nóng… Nhưng đứng ở vị trí người mẹ, khi đã ký hợp đồng với đoàn phim, bị ràng buộc bởi những điều khoản của hợp đồng, làm sao có thể nói khác được.
Rất khó lý giải vì sao người mẹ đồng ý cho con mình vào vai diễn đó, hay phải chăng chính người mẹ cũng muốn con mình tiến nhanh trên con đường diễn xuất?
Chương XI của Bộ luật lao động quy định rất rõ về lao động chưa thành niên, không biết nhà sản xuất phim có tuân thủ? Mục đích của đạo diễn khi cho đứa trẻ 13 tuổi đóng các cảnh nóng là gì?
Chuyện sử dụng trẻ em để đóng cảnh nóng, cần xem lại đạo đức nghề nghiệp của đạo diễn và nhà sản xuất? Và ê-kíp Vợ ba liệu có lạm dụng trẻ vị thành niên, vi phạm Luật bảo vệ trẻ vị thành niên? Đây là những câu hỏi rất cần có câu trả lời xác đáng.
Trong bối cảnh, xã hội đang lên án những vụ án ấu dâm, việc xét xử còn vướng mắc nhiều điều chưa khai thông trong luật, để một phim như Vợ ba được công chiếu là không phù hợp.
