Hình ảnh cậu học trò Ma Văn Tụ (người dân tộc Tày, ngụ xã Tú Thịnh, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang) bước vội vàng trong sân ký túc xá để đón khách khiến tôi ấn tượng. Tụ in đậm trong suy nghĩ tôi cả về hình dáng bên ngoài lẫn nghị lực sống.
Tuổi thơ bất hạnh và nghị lực của cậu bé "da cam"
Biết bao lần hẹn gặp nhân vật nhưng không hiểu sao lần này, trong những thời khắc chờ gặp cậu học trò người dân tộc Tày - Ma Văn Tụ, tôi lại có cảm giác hồi hộp đến lạ. Lẩn trong nhóm sinh viên sau giờ tan học, Tụ lọt thỏm, người thấp bé, trông rất đặc biệt. Tụ sinh ra trong gia đình nghèo ở huyện Sơn Dương, Tuyên Quang. Ảnh hưởng từ ông ngoại nên Tụ bị nhiễm chất độc màu da cam. Gần 20 năm qua, em mang hình hài của một đứa trẻ lên 6. Tuổi thơ của Tụ phủ kín nỗi buồn và mặc cảm.
 |
| Cậu học trò người dân tộc Tày Ma Văn Tụ chỉ cao 1m. |
Tụ tâm sự, ngày cậu chào đời, cả gia đình như vỡ òa hạnh phúc. Nỗi lo về bệnh tật với em như được trút bỏ. Thế nhưng, niềm vui ấy quá ngắn ngủi. Tưởng đứa con sẽ vẹn nguyên, khỏe mạnh nhưng mẹ em đã khóc lặng khi đôi tay và đôi chân của em tự dưng phát triển không bình thường. Thời gian sau đó, những trận ốm đau quặt quẹo cứ nối tiếp nhau, ai cũng nghĩ Tụ chẳng thể nào sống nổi. Năm lên 3, chân tay Tụ bắt đầu co rúm, em chỉ lê lết quanh nhà, không thể dò dẫm đi lại như bao đứa trẻ khác. Các ngón tay ngắn cũn, hai cánh tay của em dần trở nên bị khoèo. Tụ như con sâu đo quằn quại trong đau đớn mỗi lúc di chuyển.
Mẹ chạy chợ ngược xuôi, bố đi làm thuê, Tụ chỉ quẩn quanh nơi xó nhà với nỗi khát khao được chạy nhảy. Lên 4 tuổi, cậu bé biết đọc, biết viết và làm các phép tính cộng trừ một cách thành thạo. Em kể: “Mẹ chạy chợ bán hàng chè, cứ tối tối mẹ ngồi cạnh bậu cửa đếm tiền, em thường ngồi học lỏm. Nhìn mẹ tính, nhìn mẹ đếm, em lặng lẽ học theo mà chẳng biết mình làm được cộng trừ thành thạo từ lúc nào.
Nghe mấy bạn cạnh nhà ê a đọc thơ, đánh vần câu chữ em cứ ngẩn ngơ, ao ước được đi học. Bố thương em nên cho đi học. Ngày ngày bố cõng em đến lớp để hòa nhập cùng môi trường mới. Thế nhưng, khoảng ký ức trong những ngày đi học với em phủ một màu xám. Trong mắt mọi người em như vật thể lạ. Các bạn kỳ thị, tò mò. Chẳng nhớ nổi bao nhiêu lần em khóc một mình vì sợ và tủi thân. Họ gọi em là “thằng lùn” mà trêu ghẹo, giật tóc, kéo áo”.
Năm học lớp 3, bố mẹ gom góp tiền đưa Tụ xuống Trung tâm Phẫu thuật chỉnh hình tỉnh Thái Nguyên để mổ ghép khớp chân, nhằm hy vọng việc đi lại của em bớt khó khăn. Khi đó, Tụ được mổ chân phải trước, sau 2 tháng bó bột không thể di chuyển được, Tụ lại tiếp tục mổ bên chân còn lại.
Ròng rã hơn 6 tháng trời Tụ phải chiến đấu với những trận đau sau mỗi ca phẫu thuật. Suốt thời gian nằm viện, Tụ không ngừng đọc sách, học bài để kịp với các bạn trên lớp. Ra viện, Tụ xin vào lớp 4 và được xét duyệt. Mặc dù thiệt thòi hơn các bạn nhưng trái lại, bằng nghị lực vươn lên của chính mình, suốt 12 năm học từ lớp 1 - 12, Tụ đều dẫn đầu lớp và đạt học sinh giỏi. Trong đó năm học lớp 9, Tụ đạt giải nhì cấp huyện, giải khuyến khích cấp tỉnh cuộc thi giải toán trên máy tính cầm tay. Ngoài ra, Tụ còn nhận được bằng khen của Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh vì có thành tích xuất sắc trong học tập, công tác đội và phong trào thiếu nhi suốt 5 năm (2005-2010).
Tốt nghiệp trung học phổ thông, Ma Văn Tụ còn vinh dự thay mặt cho toàn trường nhận bằng khen của Sở Giáo dục và đào tạo tỉnh Tuyên Quang trong sự ngưỡng mộ của biết bao người.
Cuộc sống chật vật của “chú lùn” sau khi đỗ 2 trường đại học
Tham dự kỳ thi đại học năm 2013 cả khối A lẫn B, “chú lùn” Ma Văn Tụ đã trúng tuyển vào 2 trường đại học là khoa Công nghệ Thông tin trường ĐH Công nghệ (thuộc ĐH Quốc gia Hà Nội) với tổng điểm 22 gồm: toán 7; lý 6,5, hóa 8,5 và khoa Công nghệ Sinh học trường ĐH Lâm nghiệp cũng với số điểm 22 gồm: toán 7; sinh 6,5; hóa 8,5.
Tụ chọn ngành công nghệ thông tin của trường ĐH Công nghệ để theo đuổi. Tụ tâm sự với tôi rằng: “Em biết đến máy tính từ năm học lớp 3. Đó là những ngày nằm ở trung tâm chỉnh hình tỉnh Thái Nguyên, em được cô chủ quán cơm cho mượn máy tính. Chính từ những lần sử dụng ấy đã thôi thúc trong em niềm đam mê với công nghệ thông tin. Em đã chọn trường ĐH Công nghệ để thực hiện ước mơ trở thành một lập trình viên nổi tiếng”.
 |
| Chiếc giường là góc học tập của Tụ. |
Quãng thời gian xa nhà, cậu sinh viên ấy bước vào cuộc sống tự lập một cách khó khăn, chật vật. Tụ phải đối mặt với thử thách từ những điều nhỏ nhất, từ cách giặt giũ, sắp xếp đồ đạc đến cả cách di chuyển đến trường. Tụ nói: “Tất cả đều không dễ dàng như em từng tưởng tượng. Gần 20 năm không xa bố mẹ, những ngày đầu tiên rời quê hương đến một nơi lạ lẫm, em cũng lo lắng cho sự thích nghi với môi trường mới”.
Cơ thể Tụ cao chỉ 1 mét, so với các bạn cùng tuổi, em chỉ đứng đến ngang lưng họ, mọi sinh hoạt của Tụ dường như khó khăn. Ngày mới nhập trường, nhận phòng ở ký túc xá, Tụ được giao cho ở tầng 2 nhưng vì đi lại khó khăn, em được một anh khóa trên nhường tầng 1 để di chuyển thuận lợi. Từ khi xuống Hà Nội học, thương và lo lắng cho con thiệt thòi vì bệnh tật, bà Trần Thị Dung (mẹ của Tụ) mấy bận bắt xe từ Tuyên Quang xuống Hà Nội để thiết kế vật dụng cho con.
Tụ kể: “Mẹ thương em nên chẳng quản đường dài, từ khi nhập trường mẹ xuống thăm em 3 lần rồi. Khi nào thăm em, mẹ cũng lễ mễ mang bao nhiêu đồ. Tuần trước mẹ mang cho em một chiếc giá treo quần áo nhỏ cao ngang lưng em để phơi đồ cho tiện”. Góc học tập của cậu bé người dân tộc Tày Ma Văn Tụ nằm gọn phía trong cùng của phòng 105, ký túc xá ĐH Ngoại ngữ thuộc ĐH Quốc gia Hà Nội. Mọi đồ đạc, sách vở được cất giữ gọn gàng, ngăn nắp.
Trao đổi với chúng tôi, thầy Đặng Viết Hải (thầy giáo dạy Tụ bộ môn vật lý hồi phổ thông) cho biết: “Gia đình Tụ thuộc hộ nghèo. Tuy nhiên vượt lên hoàn cảnh và số phận, Tụ luôn là học sinh đứng nhất, nhì của lớp về thành tích học tập tốt. Là học sinh ngoan, có lòng tự trọng cao, Mai Văn Tụ luôn được thầy cô trong trường và bạn bè yêu mến, tự hào”.
Chia sẻ với tôi về những dự định trong tương lai, “dị nhân da cam” tự tin nói rằng: “Mục tiêu của em là học tập cho thật tốt, trau dồi kiến thức để trang bị sau này ra trường làm việc…”. Tuy nhiên qua mỗi bước đi, mỗi lời tâm sự, tôi biết Tụ còn nhiều khó khăn, chật vật trong sinh hoạt hằng ngày cũng như trên con đường học tập ở giảng đường. Thế nhưng, Tụ vẫn quyết tâm không ngừng trên con đường mà em đã chọn.
Ma Văn Tụ khiến tôi nhớ đến mẩu chuyện chôn sống con lừa mà tôi đã đọc. Đại để, chú lừa của một người nông dân bị ngã xuống giếng. Người dân trong làng nọ vì nghĩ con vật đã quá già và vô ích nên tìm cách đổ đất xuống giếng chôn. Thoạt đầu, chú lừa sợ nên rống lên thảm thiết. Nhưng sau trấn tĩnh lại, nó đàng hoàng đứng yên. Mỗi xẻng đất đổ lên đầu con vật, nó rũ xuống rồi đạp lên đó để mỗi lúc lại nhích lên thêm một chút. Chẳng bao lâu, mọi người ngạc nhiên khi thấy chú lừa đã bước lên khỏi miệng giếng và chạy đi mất.
Cuộc sống cũng vậy, đôi khi có vô vàn khó khăn đổ lên đầu mình, thì điều tuyệt vời nhất mà chúng ta nên làm là vượt qua thử thách. Ma Văn Tụ đã làm được điều tuyệt vời đó. Suốt tuổi thơ chiến đấu với bệnh tật và những ánh mắt tò mò, nhưng trong em khát vọng vươn lên, rũ bỏ khó khăn không bao giờ lụi tắt. Mai Văn Tụ hệt như một nhân vật bước ra từ câu chuyện cổ tích mà tôi từng được đọc thuở nhỏ. Những nhân vật bất hạnh, “tí hon” nhưng bằng khát vọng sống phi thường họ đã làm được nhiều điều đáng cảm phục.
