Khi Grammy, giải thưởng âm nhạc danh giá nhất thế giới, công bố danh sách đề cử năm 2018, cả thế giới âm nhạc đều choáng váng. Những hạng mục lớn đều vắng bóng những tên tuổi đình đám nhất như Ed Sheeran, Taylor Swift… (một phần vì album của Taylor Swift ra quá muộn nên không được xét duyệt).
Thế mà Despacito, một ca khúc tiếng Tây Ban Nha của Luis Fonsi và Daddy Yankee, những nghệ sĩ trước đây hoàn toàn xa lạ với dòng âm nhạc chính thống nước Mỹ, lại xuất hiện trong hai hạng mục quan trọng nhất: Bản thu của năm và Bài hát của năm.
“Despacito sắp làm nên lịch sử”, tờ Los Angeles Times giật tít. Đương nhiên đó sẽ là lịch sử. Lần cuối cùng một ca khúc không phải tiếng Anh thắng giải thưởng lớn nhất của Grammy là khi Dwight D. Eisenhower còn tại vị tổng thống Mỹ.
Đường đua âm nhạc 2017 toàn những ngôi sao sừng sỏ: Taylor Swift, Ed Sheeran, Maroon 5, Jay-Z, Eminem…. Vậy mà người sở hữu bản hit lớn nhất năm lại là những tên tuổi “lót đường”. Nhưng điều đáng nói là Despacito không phải hiện tượng “ngựa ô” duy nhất trong năm qua.
BTS - boy band Hàn Quốc thay thế One Direction
Tháng 9/2017, khi bảng xếp hạng Billboard 200 đăng tải 100 ca khúc đình đám nhất trong tuần, cái tên BTS đã xuất hiện. Đó là EP Love yourself: Her.
 |
| Ban nhạc Hàn Quốc BTS. Ảnh: Allkpop. |
Hơn một thập kỷ qua, làn sóng Kpop đã đánh chiếm gần như cả thế giới. Họ thống trị châu Á, từ Nhật Bản, Trung Quốc, đến Đông Nam Á. Kpop nuốt chửng Nam Mỹ. Kpop manh nha ở cả châu Âu. Nhưng có một nơi gần như bất khả xâm phạm. Đó là nước Mỹ.
Rất nhiều các nhóm nhạc Kpop khủng khác đã thử sức, nhưng hầu như chưa đến đích đã chịu ngã ngựa. Luật bất thành văn, khi một ngôi sao nổi tiếng tại Mỹ thì có nghĩa là họ nổi tiếng thế giới. Còn dù có nổi tiếng khắp nơi mà chưa nổi tiếng tại Mỹ thì cũng chưa được coi là ngôi sao hàng đầu.
Với những ngôi sao không nói tiếng Anh, việc nổi tiếng tại Mỹ là nhiệm vụ trên trời. Vậy mà, BTS đã làm được điều đó.
Đêm trao giải American Music Award, BTS đã khiến hàng triệu khán giả xem truyền hình, hàng nghìn khán giả trong nhà hát, cùng hàng loạt sao lớn như Jared Leto, The Chainsmokers, Demi Lovato phải sửng sốt khi họ biểu diễn và được những người hâm đồng thanh hát theo.
Sau đêm ấy, BTS đã trở thành #1 trend trên Google US. Còn trên Twitter, có hơn 20 triệu lượt tweet về họ. Nhóm nhạc đứng chung với J.K Rowling, Donald Trump, Rihanna trong top những nhân vật ảnh hưởng nhất trên Internet do tờ Time lựa chọn.
Một số thống kê chỉ ra rằng BTS đang tiếm ngôi One Direction trở thành boy band lớn nhất thế giới ở thời điểm hiện tại. Mỗi ngày, trung bình fanpage của BTS có thêm khoảng 5.300 lượt like mới, còn của One Direction đang mất đi 1.300 lượt like.
Trong khi đó, trên YouTube, nếu như các video của One Direction có 7,5 triệu view mỗi ngày thì BTS cũng không kém cạnh với 6,6 triệu view. Riêng trên Twitter thì 1D còn không phải đối thủ của nhóm nhạc Hàn.
Cứ đà này thì chẳng mấy chốc, khi các thành viên 1D tái xuất, họ đã không còn là nhóm nhạc số 1.
Despacito thay đổi cách nghe nhạc
Người ta có thể tranh cãi về việc Despacito có thực sự là một ca khúc hay về mặt nghệ thuật hay không. Nhưng không ai có thể chối bỏ được rằng đó là ca khúc với lượt streaming lớn nhất trong lịch sử. MV của nó cũng là video được xem nhiều nhất trong lịch sử YouTube.
Suốt 4 tháng mùa hè, Despacito giữ vững vị trí số 1 của Billboard Hot 100. Nhưng Despacito không phải hiện tượng Latin duy nhất trong năm nay. Mi Gente, một bài hát của J.Balvin và Willy William, và Felices los 4, nhạc phẩm của Maluma, đều là những ca khúc tiếng Tây Ban Nha, đều lọt vào bảng xếp hạng này.
Năm 2017 khiến người ta nhớ tới những năm cuối của thập kỷ 90 thế kỷ 20, khi những huyền thoại Latin như Ricky Martin và Marc Anthony bùng nổ tại thị trường Mỹ, mở đường cho sự thành công của Jennifer Lopez hay Shakira.
Tuy nhiên, lại như đã nói, điều khiến các nghệ sĩ Latin hiện nay đặc biệt là họ không hát tiếng Anh như những người đi trước, họ trung thành với thứ tiếng Tây Ban Nha điệu đà của mình.
 |
| Despacito thành công ngoài sức tưởng tượng. Ảnh: Billboard. |
Một số người cho rằng Despacito chỉ là một ca khúc nghe cho vui, không có giá trị về mặt nghệ thuật. Việc đề cử Despacito cho một giải thưởng uy tín như Grammy thật không có cơ sở.
Nhưng họ đã bỏ quên mất rằng âm nhạc Latin đang thay đổi âm thanh của pop. Và những tiêu chuẩn cũ về âm nhạc có lẽ nên dẹp qua một bên được rồi.
Phải chăng giấc mơ Mỹ đã thành hiện thực?
Nếu như chỉ nhìn những bảng xếp hạng, những con số, ta có thể đi ngay tới kết luận: ngôn ngữ đã không còn là rào cản của âm nhạc. Và mọi nghệ sĩ đều có thể mơ giấc mơ thành công trên đất Mỹ.
Tuy nhiên, quay ngược lại lịch sử, ta sẽ nhận ra, việc một ca khúc tiếng nước ngoài bỗng chốc nổi đình nổi đám tại xứ sở cờ hoa không phải chưa từng xuất hiện.
Năm 1959, Volare, một bài hát tiếng Ý do ca sĩ Domenico Modugno thể hiện đã dành giải ca khúc của năm tại lễ trao giải Grammy. Đây cũng là năm đầu tiên Grammy tổ chức.
Ca khúc này đã vượt qua nhiều đối thủ nổi tiếng khác, trong đó đặc biệt phải kể tới Witchcraft của huyền thoại Frank Sinatra, danh ca được người Mỹ coi như báu vật.
Thế nhưng đó cũng gần như là điểm sáng duy nhất của Modugno tại Mỹ. Người ta cũng dần lãng quên Volare. Trong khi đó, đến tận hôm nay, hàng năm vẫn có hàng chục nghìn đĩa của Sinatra được bán ra dù ông đã tạ thế từ lâu.
 |
| Psy bùng nổ với Gangnam Style, nhưng giờ độ hot của anh đã giảm mạnh. Ảnh: Billboard. |
Liệt kê lại 6 ca khúc không hát tiếng Anh từng xếp vị trí số 1 của Billboard Hot 100: Sukiyaki của Kyu Sakamoto, Dominique của The Singing Nun, Macarena của Los del Rio, La Bamba của Los Lobos, và Rock me Amadeus của Falco, có bao nhiêu người còn nhớ chúng?
Gần đây nhất, Psy, người từng khiến cả thế giới nói chung và nước Mỹ nói riêng chao đảo với Gangnam Style, sau đó dù tung ra Gentleman và Hangover đạt được thành tích tốt, nhưng cũng không còn tạo ra được hiệu ứng như bản hit kia.
Gangnam Style, Despacito cũng như Kpop và Latin pop có thể gây sốt vì sự mới lạ của nó. Nhưng khi sự mới lạ đã thành quen, các ngôi sao nước ngoài có thể làm gì để thỏa mãn thị hiếu thay đổi nhanh như chớp của khán giả Mỹ? Cuộc chinh phục nước Mỹ của họ, thực tế, mới chỉ ở điểm bắt đầu.
Và lúc này, BTS hay Luis Fonsi và Daddy Yankee đang tận hưởng những tháng ngày tươi đẹp của giấc mơ Mỹ. Nhưng không loại trừ khả năng, đó chỉ là một phút giây huy hoàng rồi vụt tắt của những “chú ngựa ô”.
