Ngọa hổ tàng long (2000) là bom tấn võ hiệp Trung Quốc nổi tiếng thế giới. Năm 2001, tại lễ trao giải Oscar lần thứ 73, phim chiến thắng tại bốn hạng mục, trong đó có giải Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc.
Chuyện phim xoay quanh hai cặp tình nhân Lý Mộ Bạch (Châu Nhuận Phát) - Du Tú Liên (Dương Tử Quỳnh) và Ngọc Kiều Long (Chương Tử Di) - La Tiểu Hổ (Trương Chấn).
Mộ Bạch và Tú Liên yêu nhau tha thiết, nhưng bị ngăn cản bởi lễ nghi phong kiến. Còn Kiều Long và Tiểu Hổ là đôi tình nhân trẻ đang trên đường trốn chạy cuộc hôn nhân sắp đặt. Trung tâm của mọi ân oán tình thù trong tác phẩm là thanh bảo kiếm Lục Mệnh.
Nỗ lực làm mới thể loại phim võ hiệp
Trả lời Entertainment Weekly, đạo diễn Lý An cho biết để có được những thước phim hoàn mỹ trên màn ảnh, đoàn phim Ngọa hổ tàng long đã trải qua quá trình sản xuất nhiều gian nan.
 |
| Lý An chỉ đạo Châu Nhuận Phát thực hiện một cảnh quay. |
Tác phẩm được quay ròng rã trong 5 tháng tại nhiều tỉnh của Trung Quốc. Dàn diễn viên chính trong phim, vốn đến từ nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ, gặp không ít khó khăn khi tập nói tiếng Quan thoại. Trên phim trường, diễn viên phải treo mình trên dây cáp mảnh để thực hiện các cảnh đấu kiếm và khinh công.
Chia sẻ về việc thực hiện một bộ phim kết hợp giữa võ hiệp và tâm lý, chính kịch, Lý An nói: “Tôi đã bẻ cong thể loại. Đó là một thử thách khó khăn. Bạn đặt câu hỏi mình muốn làm phim đánh đấm hay tâm lý chính kịch. Còn tôi, tôi muốn làm tất cả... Bạn phải liều lĩnh, bất chấp. Đó là công việc của tôi”.
Ông tiếp tục: “Võ thuật Trung Hoa không đơn thuần là đánh đấm. Đó là lối sống, triết học và mối quan hệ giữa con người với tự nhiên. Tôi rất muốn truyền tải những tinh thần ấy vào bộ phim của mình”.
Hậu trường cảnh phim kinh điển
Ngoạ hổ tàng long là tác phẩm pha trộn giữa cốt truyện tâm lý, chính kịch với thể loại võ hiệp. Yếu tố võ hiệp tuy không xuất hiện dày đặc, nhưng đủ đặc sắc để ghi dấu trong lòng khán giả, đặc biệt là người phương Tây.
Một cảnh trong số đó, vốn đã vào hàng kinh điển, là màn đấu kiếm mang màu sắc kỳ ảo giữa Lý Mộ Bạch (Châu Nhuận Phát) và Ngọc Kiều Long (Chương Tử Di) trên đỉnh rặng tre.
 |
| Châu Nhuận Phát và Chương Tử Di được treo bằng dây cáp trên phim trường. Ảnh: NextMedia. |
Mất hai tuần thực hiện, đây là cảnh phim khó khăn nhất Lý An từng thực hiện. Vị đạo diễn cho biết phần phức tạp nhất trong trường đoạn là thể hiện được cảm giác về sự nhẹ nhàng.
“Người không thể bay. Còn bạn thì muốn nhân vật nhẹ như lông vũ. Đoàn phim đã dồn nhiều công sức để thể hiện cho ra cảm giác thoát tục ấy. Làm sao để trên phim, nhân vật trông uyển chuyển và nhẹ nhàng, đó là phần khó nhất”, Lý An nhận xét.
Tại phim trường, Châu Nhuận Phát và Chương Tử Di đã dành trọn hai tuần treo người lơ lửng trên ngọn cây bằng hệ thống dây cáp để ghi hình màn giao đấu.
Lý An tiết lộ việc ghi hình vô cùng nguy hiểm: “Bạn treo Châu Nhuận Phát lên không trung, bên dưới là một thung lũng toàn tre. Sau khi kết thúc cảnh quay, chúng tôi hạ cậu ấy xuống, rồi mới phát hiện ra hệ thống cáp treo gặp trục trặc. Lúc ấy, tôi chỉ biết khấn tạ ơn trời”.
Màn hợp tác với Viên Hòa Bình
Để xây dựng những màn giao đấu trong Ngọa hổ tàng long, Lý An đã làm việc cùng chuyên gia biên đạo các cảnh hành động Viên Hòa Bình. Xa lạ với những kỹ thuật làm phim võ hiệp, Lý An gặp không ít khó khăn trong ngày đầu hợp tác. Ông muốn các cảnh hành động khớp với cao trào kịch tính của Ngọa hổ tàng long.
“Khi nhân vật giao chiến, tôi coi đó là một dạng ngôn ngữ đối thoại. Nhân vật bắt đầu một mối quan hệ, nó tiến triển, rồi mâu thuẫn phát sinh. Nhiệm vụ của Viên Hòa Bình không chỉ là thiết kế những trận chiến hấp dẫn. Anh ấy còn phải hy sinh những cảnh hành động đẹp mắt để phục vụ sự phát triển của mạch phim”, Lý An tiết lộ.
 |
| Cảnh hành động giữa Du Tú Liên và Ngọc Kiều Long trên phim. |
Vị đạo diễn tiếp tục: “Tôi chỉ có thể múa máy chút đỉnh, còn lại các cảnh hành động đều là công sức dàn dựng của Viên Hòa Bình. Sau đó, tôi sẽ chọn ra những cảnh hợp với bộ phim… Tôi sẽ nói mình thích đoạn này, không thích đoạn kia, hay đoạn đó không hợp với nhân vật. Thường thì họ không quan tâm. Chỉ cần thấy đẹp là họ sẽ làm. Thế nên, Viên Hòa Bình cũng gặp không ít khó khăn”.
Hơn hai thập kỷ từ ngày Ngọa hổ tàng long ra đời, Lý An vẫn dành sự kính trọng và ngưỡng mộ cho Viên Hòa Bình cùng ê-kíp của ông.
Vị đạo diễn cho biết từ họ, ông không chỉ học được vũ đạo, mà còn cả điện ảnh thuần túy - thứ áp dụng được vào rất nhiều khâu sản xuất như dựng cảnh, căn góc máy, bố trí cảnh quay, kỹ thuật dựng…
Nhà làm phim kỳ cựu cho biết ông mất khoảng hai, ba tháng để hiểu rõ những gì Viên Hòa Bình và ê-kíp đang, cũng như sẽ thực hiện. “Tôi học được cách tôn trọng những sáng tạo ấy, và tới nay, luôn cố gắng để đưa chúng vào những tác phẩm của mình”, Lý An bộc bạch.
Bộ phim sinh đúng thời, gặp đúng người
Quá trình thực hiện Ngọa hổ tàng long cũng làm thay đổi góc nhìn của Lý An về võ thuật, với tư cách của một dòng phim cũng như loại hình nghệ thuật.
 |
| Cảnh giao đấu giữa rừng tre trong Ngọa hổ tàng long đã trở thành kinh điển. |
“Sau nhiều tháng bắt tay thực hiện, tôi cảm thấy phim võ thuật có sự tương đồng với ca vũ nhạc. Giao chiến cũng giống như đồng ca hay thực hiện vũ đạo nhóm. Cả hai loại hình đều đạt đến sự ngây thơ nhất định. Bạn gạt bỏ logic sang một bên, và đắm mình vào vùng đất kỳ ảo ấy”, Lý An nhận định.
Cảm giác ngây thơ và kỳ ảo là những giá trị làm nên thành công của Ngọa hổ tàng long, theo đánh giá của Lý An. Bộ phim được đón nhận nồng nhiệt tại thị trường Bắc Mỹ với doanh thu 128 triệu USD khi ra rạp.
“Đó thực sự là điều thú vị. Tôi nghĩ Ngọa hổ tàng long thành công tại phương Tây bởi sự mới lạ trong thể loại. Phim đánh vào tâm lý ngây thơ của chúng ta, bởi, nó mới mẻ… Vào năm 2000, thế giới rất khác bây giờ.
Tôi nghĩ thời ấy không khí vô cùng cởi mở, và phim võ hiệp là thứ gì đó rất ấn tượng, một bí ẩn đối với khán giả phương Tây. Tôi nghĩ Ngọa hổ tàng long là bộ phim ra đời đúng thời điểm, và đến đúng nơi nó được chào đón”, Lý An kết luận.
