'Có thể trưng cầu giám định hình sự về nghi vấn điểm thi ở Hà Giang'

Liên quan đến dư luận đặt nghi vấn có tiêu cực trong kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia 2018 tại tỉnh Hà Giang, luật sư Vũ Tiến Vinh (Công ty luật Bảo An) có bài viết gửi đến Zing.vn đưa ra một số quan điểm về mặt pháp lý.

Lãnh đạo Hà Giang khẳng định sẽ loại bỏ những điểm không thực chất trong kỳ thi THPT quốc gia 2018 tại địa phương này. Đồ họa: Nguyễn Sương.

Ai phải chịu trách nhiệm nếu có sai phạm?

Vụ việc xảy ra ở Hà Giang sau kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia 2018 rất nghiêm trọng, gây hậu quả về nhiều mặt cho xã hội và ảnh hưởng nặng nề đến quyền lợi chính đáng của hàng nghìn học sinh có kết quả học tập tốt.

Cơ quan điều tra cần thiết phải vào cuộc sớm để làm sáng tỏ ai vi phạm, vi phạm thế nào bất luận cơ quan chức năng Hà Giang có đề nghị hay không. Quá trình điều tra sẽ làm rõ có lỗ hổng nào trong quy trình hay không để khắc phục cho các năm tiếp theo, nhằm tạo ra môi trường thi cử công bằng, minh bạch hơn.

Sự việc nhiều học sinh ở Hà Giang có điểm cao bất thường đặt ra nghi vấn tiêu cực là hoàn toàn có cơ sở. Bởi lẽ, giáo dục phổ thông là một quá trình, không thể có thành tích nhảy vọt trong một năm.

Với số lượng học sinh có điểm cao áp đảo nhiều tỉnh có thành tích tốt khác, cho thấy vụ việc có tính chất, quy mô rất lớn. Vì vậy, nếu có sai phạm thì không thể do một hoặc một vài người thực hiện.

Toàn bộ quá trình từ tiếp nhận, bảo quản đề thi, coi thi, chấm thi, quản lý bài thi sau khi chấm, lên điểm, công bố điểm... đều có thể đưa vào diện nghi vấn có sai phạm, thậm chí là hành vi vi phạm pháp luật về hình sự.

Các quy trình nói trên đã được pháp luật nói chung, quy định của Bộ GD&ĐT nói riêng quy định rất chặt chẽ, có chế tài cụ thể cho mỗi hành vi vi phạm. Nếu người vi phạm là cán bộ, công chức thì họ còn phải chịu các chế tài đối với cán bộ, công chức. Còn trách nhiệm cụ thể của mỗi cá nhân, tổ chức như thế nào sẽ được cơ quan chức năng làm rõ.

Luật sư Vũ Tiến Vinh. Ảnh: Quang Huy.

Có thể khởi tố vụ án hình sự nếu có tiêu cực

Trong vụ việc, nếu có hành vi làm lộ đề thi, sửa điểm, làm lại hay làm thêm vào bài thi để có điểm cao thì hoàn toàn đủ căn cứ để khởi tố vụ án hình sự nhằm làm rõ ai phạm tội, phạm tội gì, mức độ đến đâu.

Đề thi THPT Quốc gia được xếp vào nhóm tài liệu tối mật. Do đó, người cố ý làm lộ sẽ bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội Cố ý làm lộ bí mật Nhà nước, quy định tại Điều 337 Bộ luật Hình sự năm 2015. Điều luật này có 3 khung hình phạt, thấp nhất là 2 năm tù, cao nhất đến 15 năm tù.

Đối với hành vi sửa điểm có thể bị xem xét về tội Giả mạo trong công tác, quy định tại Điều 359 Bộ luật Hình sự 2015. Người phạm tội này có thể bị phạt tù lên đến 20 năm, thấp nhất 12 tháng tùy theo tính chất, mức độ phạm tội.

Bên cạnh đó, quá trình điều tra, cơ quan chức năng có thể trưng cầu khoa học giám định hình sự.

Các bài thi có sửa chữa, viết thêm (dù là bút chì) thì việc giám định có cùng loại mực (chì) hay không, có cùng một người viết (đối với bài thi có phần luận) hay không sẽ dễ dàng bị phát hiện.

Ngoài ra, quá trình điều tra có thể tiến hành ngẫu nhiên một số hội đồng thi để phát hiện bất thường hoặc cũng có thể lấy các trường hợp học sinh có kết quả học tập của ba năm cấp 3 ở mức trung bình nhưng có điểm tốt nghiệp cao bất thường.

Khi đã “nhặt” ra được một số hồ sơ bất thường thì việc tìm ra vi phạm ở khâu nào không còn là vấn đề quá khó.