Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 11/8 tuyên bố nước này đã phê duyệt vaccine Covid-19 ngay cả trước khi hoàn tất các thử nghiệm lâm sàng. Đây là vaccine đầu tiên trên thế giới được phê duyệt.
Thông báo của Nga nhanh chóng vấp phải sự hoài nghi của các nhà khoa học. Hàng chục quốc gia, nhà sản xuất và tổ chức đang chạy đua để phát triển vaccine chống lại virus corona. Một số vaccine được các công ty Mỹ, châu Âu và Trung Quốc phát triển đang thử nghiệm giai đoạn cuối. Mỗi công ty đã tuyển hàng nghìn tình nguyện viên để xác định liệu vaccine có hiệu quả hay không.
 |
| Tổng thống Nga Vladimir Putin chủ trì một cuộc họp với các thành viên nội các vào hôm 11/8. Ảnh: Reuters. |
Loại vaccine Covid-19 do Viện nghiên cứu Gamaleya phát triển ở Nga vẫn chưa bước vào thử nghiệm cuối cùng - thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3.
Paul Offit, chuyên gia về vaccine của Đại học Pennsylvania và là người đồng phát triển vaccine rotavirus, nói với Politico rằng điều này làm giảm tính thuyết phục của vaccine do Nga phát triển.
- Chúng ta biết gì về vaccine của Nga?
- Có vẻ như hai loại vaccine riêng biệt được kết hợp lại. Cả hai loại vaccine đều dựa trên adenovirus bị lỗi sao chép - tức là adenovirus không gây bệnh vì chúng đã được biến đổi để không thể tự sinh sản. Nhưng chúng có thể tạo ra protein gai của virus corona (loại protein giúp virus bám vào tế bào người).
Về cơ bản, bạn tiêm cả hai chủng này. Sau đó, trong tế bào của bạn sẽ có protein gai của virus corona và tạo ra các kháng thể với protein gai này.
Theo tôi hiểu, họ đã thử nghiệm giai đoạn 1 trên 30 người. Họ sẽ bắt đầu thử nghiệm giai đoạn 3 vào tuần tới. Khi Tổng thống Putin nói rằng vaccine có vẻ tốt, an toàn và hiệu quả, ý của ông ấy là những bệnh nhân này có lẽ đã sản sinh ra kháng thể - và không ai tử vong.
Nhưng ông Putin không thể biết rằng vaccine ở Nga có thực sự an toàn hay hiệu quả cho đến khi họ chuyển sang thử nghiệm giai đoạn 3 và công việc này chỉ bắt đầu vào tuần sau.
- So với các vaccine đang được nghiên cứu ở Mỹ và trên toàn cầu, vaccine này như thế nào? Có loại nào giống vaccine của Nga không?
- Theo tôi biết, một trong những chủng vaccine của Nga rất giống với adenovirus 5 được công ty CanSino của Trung Quốc dùng cho vaccine của họ. Và chủng còn lại được gọi là adenovirus 26 tương tự như vaccine của Johnson & Johnson.
 |
| Ông Paul Offit, chuyên gia vaccine của Đại học Pennsylvania, là người đồng phát triển vaccine rotavirus. Ảnh: PBS. |
- Có dữ liệu công khai nào về vaccine của Nga không? Dữ liệu an toàn của thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 đã được công bố trên tạp chí y khoa chưa?
- Tôi chưa thấy dữ liệu nào. Chúng ta đang phải dựa vào lời nói của Tổng thống Vladimir Putin.
- Nhìn chung, những hạn chế của việc đẩy nhanh quy trình phát triển vaccine như thế này là gì?
- Tôi nghĩ rằng miễn là bạn thực hiện thử nghiệm giai đoạn 3 hiệu quả trên 30.000 người (đối với vaccine ở Mỹ) - quy mô thường thấy ở thử nghiệm giai đoạn 3 - thì không sao cả nếu giai đoạn 2 bị cắt ngắn.
Điều khiến tôi lo lắng về thông báo của Nga là chính quyền Tổng thống Donald Trump có thể coi đây là thách thức từ Nga và bằng cách nào đó Nga đang dẫn trước trong khi họ không hề dẫn trước.
- Ông nghĩ điều này sẽ ảnh hưởng thế nào đến cuộc đua phát triển vaccine Covid-19?
- Điều này không nên ảnh hưởng đến việc phát triển vaccine. Trước hết, các từ ngữ như "tốc độ ánh sáng”, "cuộc đua vaccine", "vào chung kết" thật khủng khiếp. Chúng làm mọi người cảm thấy lo lắng.
Những từ ngữ này làm mọi người nghĩ rằng các bên đang đi lối tắt và bỏ qua các hướng dẫn an toàn. Tôi nghĩ đó là lý do mọi người hơi do dự về việc tiêm vaccine lần này.
Miễn là bạn thực hiện thử nghiệm giai đoạn 3, giai đoạn thử nghiệm mất đến hàng tháng để hoàn thành, thì giống như bạn đã có tấm lưới an toàn khi nhảy xuống. Nếu bạn cắt ngắn hoặc không thử nghiệm giai đoạn 3, thì bạn đang nhảy xuống mà không có tấm lưới nào đỡ cả.
- Tin tức mà ông đang chờ đợi là gì? Điều gì sẽ khiến ông thốt lên "đây là bước đột phá"?
- Tôi nghĩ rằng vào đầu năm tới, Ban Giám sát An toàn Dữ liệu sẽ phân tích kết quả thử nghiệm giai đoạn 3 của các công ty đang phát triển vaccine ở Mỹ như Moderna, Pfizer, Novavax. Các nhà khoa học sẽ có thể xem dữ liệu để biết ai có miễn dịch và họ được bảo vệ trong bao lâu. Đó chính là thời điểm tôi mong đợi.
- Mối quan tâm lớn nhất của ông trong cuộc thảo luận về vaccine hiện tại là gì?
- Có rất nhiều rủi ro với vaccine. Vaccine thật sự là cách duy nhất để chúng ta thoát tình hình hiện tại. Và nếu bạn thất bại, bạn sẽ làm mọi người sợ hãi một cách không cần thiết. Khi đó, bạn đã đánh mất cơ hội và khiến công chúng vốn chỉ có niềm tin mong manh vào vaccine sợ hãi.
- Bài học quan trọng ở đây là gì?
- Điều quan trọng ở đây là có một quốc gia dùng chiến lược tương tự như các chiến lược khác của họ.
Không có gì mới lạ ở đây cả. Nga thực hiện thử nghiệm giai đoạn 1 trên 30 người. Họ vẫn chưa bắt đầu thử nghiệm giai đoạn 3. Tổng thống Vladimir Putin nói rằng họ đạt được điều gì đó và về cơ bản là họ đã thắng cuộc đua. Điều này không đúng.
