Những chuyên gia pháp y tập trung trong một phòng thí nghiệm sáng loáng. Họ trao đổi nghiệp vụ với nhau, lắc mấy ống nghiệm, nhấn vài nút rồi quan sát kết quả phân tích DNA trên máy tính. Sau đó kết quả phân tích DNA của họ giúp cảnh sát xác định danh tính hung thủ gây ra vụ án.
Đó là cảnh tượng đặc trưng trong những bộ phim về hoạt động phân tích DNA của các chuyên gia pháp y. Nhưng thực tế không đơn giản như vậy, Livescience khẳng định.
Tina Delgado, một chuyên gia thuộc bộ phận phân tích DNA của Cục Điều tra Liên bang Mỹ (DNA), nói rằng những bộ phim hình sự khiến phần lớn công chúng tin rằng các nhà điều tra có thể tìm thấy vô số mẫu DNA tại hiện trường vụ án.
“Song bạn sẽ không thể thấy bất kỳ mẫu DNA nào trong một vụ xả súng trên phố”, cô nói.
 |
| Một cảnh tượng về công việc của chuyên gia phân tích DNA trên phim. Ảnh: Livescience. |
Một quan niệm sai lầm khác, theo Tina, là quá trình phân tích DNA sẽ diễn ra cực nhanh. Trên thực tế, trong những vụ án cần phá gấp, quá trình phân tích DNA có thể diễn ra trong 48 giờ. Song trong đa số trường hợp, các nhà điều tra phải đợi vài tuần để biết kết quả.
Công việc tẻ nhạt
Tìm mẫu DNA phù hợp là bước đầu tiên trong quá trình xét nghiệm DNA để phá án, theo Tina. Các chuyên gia phải tìm mẫu DNA trên quần, áo và những thứ mà các nhà điều tra đưa tới phòng thí nghiệm. Vật chứng tại hiện trường rất đa dạng.
“Đương nhiên bạn sẽ muốn biết ai đã mặc chiếc áo sơ mi tại hiện trường, hoặc máu của ai đã thấm trên đó”, cô nói.
Ngay sau khi chuyên gia tìm ra mẫu DNA phù hợp, họ sẽ tách nó ra khỏi vật chứng rồi đo khối lượng. Mọi phòng thí nghiệm cần 1 tới 2 nanogram DNA để phân tích.
Trong công đoạn tiếp theo, chuyên gia đưa mẫu DNA vào máy sao chép phân tử. Máy sẽ đánh dấu DNA trong quá trình sao chép. Sau đó họ đưa kết quả vào máy phân tích gene. Nếu may mắn, họ sẽ có kết quả.
Kết quả phân tích giống như canh bạc may rủi
Một số người có thể để lại nhiều DNA hơn so với người khác. “Lượng DNA mà con người để lại phụ thuộc vào hàm lượng dầu trên da, thời gian họ rửa tay lần cuối, hay họ dùng son môi hay không”, cô giải thích.
Máy phân tích gene tập trung vào 13 vị trí trên DNA. Đó là những vị trí không liên quan tới đặc điểm thể chất, mà thể hiện nét đặc trưng của từng cá nhân. Những mẫu DNA thiếu 13 vị trí đó sẽ không thể trở thành công cụ để xác định danh tính con người, nhưng vẫn có thể giúp các nhà điều tra loại trừ kẻ khả nghi.
Trong vài trường hợp, chuyên gia chỉ có thể kết luận DNA thuộc về một nam giới hay nữ giới. Một manh mối như thế vẫn có thể có giá trị.
“Nếu mẫu DNA còn nguyên vẹn, chúng sẽ có đủ 13 vị trí cần thiết”, Tina khẳng định.
FBI đưa mọi mẫu DNA của các hung thủ vào cơ sở dữ liệu của họ. Hiện tại tổng số mẫu trong cơ sở dữ liệu đã lên tới khoảng 5 triệu.
“Chúng tôi không đưa DNA của những người vô tội vào cơ sở dữ liệu”, cô nói.
