Chuyên gia 'mổ xẻ' tâm lý kẻ giết người hàng loạt

TS Ngô Xuân Điệp, Trưởng Khoa Tâm lý trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM lý giải hành vi giết người hàng loạt trong thời gian ngắn của nghi can Trần Văn Điểm dưới góc nhìn tâm lý học.

- Gần đây dư luận xôn xao về thông tin Trần Văn Điểm (27 tuổi, xã Tứ Xuyên, huyện Tứ  Kỳ, tỉnh Hải Dương) giết người hàng loạt vừa bị cơ quan công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu bắt giữ, ông nhìn nhận vụ việc này như thế nào?

- Qua thông tin báo chí tôi thấy những vụ án mà Trần Văn Điểm ra tay hành động gần như giống nhau. Các nạn nhân mà Điểm sát hại ít nhiều có quen biết nhau trước đó, lợi dụng lúc các nạn nhân không cảnh giác y liền dùng dao đâm chết. 

TS Ngô Xuân Điệp.

Riêng nạn nhân vụ phát cơm từ thiện tại quận 6, TP.HCM là do cự cãi nhau trong quá trình phát cơm. Xét một cách toàn diện, có thể nói Trần Văn Điểm là sát thủ máu lạnh. Bởi Điểm xem việc giết người đối với y chẳng là gì phải sợ hãi, lo lắng, phải ăn năn, hối hận.

May mà công an bắt giữ kịp thời chứ không thì khả năng nhiều người sẽ là nạn nhân của Điểm.

- Sát thủ máu lạnh Trần Văn Điểm không ghê tay giết người hàng loạt, theo ông đâu là nguyên nhân chính gây ra hậu quả này?

- Thông tin báo chí đăng tải, Điểm khai nhận do mình nghèo, túng thiếu, hết tiền nên mới có hành động như vậy. Theo tôi cái đó có thể được xem là một trong những nguyên nhân nhưng đó là nguyên nhân phụ. 

Cái chính chúng ta nên xem xét các vấn đề sau, thứ nhất xem Điểm có “vấn đề” về giáo dục gia đình hay không, cha mẹ ly hôn, mâu thuẫn, gia đình không hạnh phúc, lúc nhỏ không được giáo dục tốt, bị áp bức, dồn nén, ức chế đến khi trưởng thành mới được dịp bộc phát.

Thứ hai, có thể Điểm lúc hành động tâm lý không ổn định dẫn đến mất khả năng tự chủ cảm xúc, mà mất khả năng kiểm soát cảm xúc dễ dẫn đến mất khả năng kiểm soát hành vi. 

Thứ ba, do sức đề kháng tâm lý yếu nên khi bị kích động thì thường hành động bộc phát, thiếu suy nghĩ.

Thứ tư, có thể Điểm không có khả năng phân biệt thực và ảo khi dính vào ma túy và hoặc phim ảnh, cứ nghĩ giết người ngoài đời cũng giống như trong phim ảnh.

- Gần đây liên tục xuất hiện những vụ án mạng giết người một cách man rợ, ông có ý kiến hoặc đưa ra giải pháp nào nhằm cải thiện hiện trạng trên?

- Hiện nay, các nghiên cứu khoa học trên thế giới cũng như tại Việt Nam cho biết từ 20%-25% dân số có các vấn đề về tâm thần hoặc nói cách khác là rối loạn, rối nhiễu tâm lý. 

Sát thủ máu lạnh Trần Văn Điểm.

Nguyên nhân, trong quá trình phát triển kinh tế, nhiều yếu tố, yêu cầu của xã hội đưa ra, áp lực cuộc sống, gánh nặng công việc, tài chính, quan hệ cá nhân – cá nhân, cá nhân - tổ chức,… con người dù muốn hay không phải tuân theo, có người hòa nhập được tuy nhiên cũng có người không hòa nhập được. 

Điều này gây ức chế tâm sinh lý, nảy sinh nhiều vấn đề tiêu cực, mặt trái xã hội, nhiều người căng thẳng mất kiểm soát cảm xúc… lúc đầu bệnh nhẹ nhưng do chủ quan hay nhiều yếu tố khác không chữa trị kịp thời đến  lúc đó nhiều chuyện xảy ra, người bị bệnh khó kiểm soát hành vi họ được. 

- Nhưng thực tế, sau khi giết người Điểm biết cách bỏ trốn, phi tang hung khí, có nghĩa là Điểm nhận thức được việc mình làm? 

- Đúng. Xét về tổng thể có thể thấy Điểm bình thường nhưng cũng tùy theo giai đoạn, theo hoàn cảnh, có thể lúc đó y mất cảm xúc.  Trạng thái này sẽ dẫn đến mất điều khiển hành vi nên Điểm ra tay giết người mà không sợ hãi, hết lần này đến lần khác.

Nếu mục đích chính của Điểm đi cướp của, cướp tài sản thì Điểm có thể lựa người có nhiều tiền, lắm của chứ không thể vì vài tài sản ít giá trị như chiếc xe đạp, xe máy bán vài triệu đồng mà ra tay hạ sát người, như vậy là có “vấn đề” trong tâm lý của hung thủ.

- Mặc dù giết hàng loạt người không ghê tay nhưng hung thủ lại trở nên mềm yếu và bộc lộ cảm xúc khi nhắc đến mẹ, y nói không dám làm cho mẹ buồn. Liệu có mâu thuẫn gì trong tâm lý của sát thủ này, thưa ông?

- Việc Điểm giết người hàng loạt và nói thương mẹ tuy thấy mâu thuẫn nhưng nó lại không mâu thuẫn. Bởi hành vi giết người và thái độ thương mẹ của Điểm là hai phạm trù khác nhau.

Theo suy luận thông thường, nếu đã thương mẹ thì Điểm không thể có những hành vi giết người như vậy. Bởi nếu giết người, y sẽ càng làm cho mẹ buồn hơn. 

Tuy nhiên như đã nói trước đó, có những lúc, có những thời điểm, y không kiểm soát được ý trí, hành động của mình. Có thể lúc gây án, Điểm bị mê muội, mất cảm xúc dẫn đến lấn át lý trí dẫn đến sát hại hàng loạt người mà lúc khai nhận tại cơ quan chức năng, Điểm thể hiện như chẳng có chuyện gì xảy ra. 

Việc thương mẹ cũng có thể Điểm thương thật nhưng lúc gây án tình cảm đó bị che lấp.

Cần đẩy mạnh đội ngũ chuyên viên can thiệp về tâm lý, phủ rộng tại các điểm công cộng như phường, xã, trường học. Sau đó sàng lọc những người có dấu hiệu bất thường sau đó gửi lên cấp chuyên sâu hơn điều trị. 

Ở Việt Nam vấn đề này chưa xem trọng, thực tế chỉ đáp ứng một vài phần trăm nhu cầu xã hội. Cần kết hợp giữa bác sỹ gia đình và chuyên viên tâm lý để chữa trị hiệu quả kịp thời nhằm hạn chế, ngăn ngừa những hậu quả khôn lường tương tự xảy ra.